26 Μαρ 2005

Βραζιλιάνικες φυλακές. Το φάντασμα του Καραντίρου …


Η Βραζιλία κατέχει την πρώτη θέση και με διαφορά στη συχνότητα και τη βιαιότητα εξεγέρσεων κρατουμένων στις φυλακές. Σε ένα δίκτυο παραπάνω από πεντακόσιες φυλακές σε όλη τη χώρα στοιβάζονται, σε μεσαιωνικές συνθήκες πάνω από 350.000 κρατούμενοι. Από το 1995 ως το 2003, καταγράφτηκε αύξηση 84% !! στον αριθμό των κρατουμένων, αποτέλεσμα της ραγδαίας πτώσης του βιοτικού επιπέδου, της μεγάλης ανεργίας και της εκτεταμένης φτώχειας. Η πλειοψηφία είναι νέοι Βραζιλιάνοι, από τις παραγκουπόλεις των μεγάλων αστικών κέντρων, που γεννιούνται και μεγαλώνουν στους δρόμους και καταφεύγουν στις κλοπές και τη βία, το εμπόριο ναρκωτικών, τις απαγωγές και την εκπόρνευση για να επιβιώσουν.

Στις φυλακές η βία και η εγκληματικότητα είναι γενικευμένη κατάσταση. Οι συμμορίες ελέγχουν τις περισσότερες φορές την εσωτερική ζωή, οι ανθρωποφύλακες συνεργάζονται με τους αρχηγούς και οι φυλακές απλά είναι η προέκταση της ζούγκλας που επικρατεί στους δρόμους των πόλεων. Συχνά οι εξεγέρσεις και οι στάσεις καταλήγουν σε συγκρούσεις ή σε αιματηρές επεμβάσεις της αστυνομίας με νεκρούς και τραυματίες.

Σύμβολο αυτής της κατάστασης η φυλακή Καραντίρου στο Σάο Πάουλο, που ξεσήκωσε τα τελευταία χρόνια τη διεθνή κατακραυγή και ανάγκασε τις αρχές της χώρας να προχωρήσουν στο μερικό κλείσιμό της. Τον Οκτώβρη του 1992, 111 φυλακισμένοι σκοτώθηκαν από τα πυρά της αστυνομίας, ύστερα από μια μεγάλη εξέγερση. Ηταν η μεγαλύτερη σφαγή κρατουμένων στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής στην πιο μεγάλη και μεσαιωνική φυλακή του νότιου αμερικάνικου κώνου. Στο Καραντίρου στοιβάζονταν οκτώ χιλιάδες κρατούμενοι σε χώρους που κτίστηκαν για τρεις χιλιάδες και στα κελιά των τεσσάρων ατόμων συχνά κλειδώνονταν δεκαπέντε και είκοσι άτομα. Φυλακή της φυλακής τα «κίτρινα» κελιά της απομόνωσης, που πήραν το όνομα τους από το κίτρινο δέρμα αυτών που κλείνονταν για μήνες στο απόλυτο σκοτάδι για τιμωρία. Η φυλακή κτίστηκε το 1956, και γρήγορα έγινε το συνώνυμο του απόλυτου μεσαίωνα. Από ένα σημείο και μετά οι αρχές έχασαν τον έλεγχο τμημάτων της φυλακής και μόνο με μαζικές εισβολές πετύχαιναν να τον επαναφέρουν προσωρινά.

Ο Ντραουίζιο Βαρέλλο, γιατρός στη φυλακή τα τελευταία χρόνια, έγραψε το 1999 την νουβέλα «Σταθμός Καραντίρου» εξιστορώντας με σοκαριστικό τρόπο τη σφαγή του 1992 και τις συνθήκες πίσω από τους τοίχους. Το βιβλίο έγινε μπεστ-σέλερ με πάνω από 350.000 πωλήσεις και το 2003 ο σκηνοθέτης Εκτορ Μπαμπένκο έκανε το ομώνυμο φιλμ βασισμένο στο βιβλίο. Αξιος διάδοχος της «Πόλης του Θεού», η ταινία έσπασε τα ταμεία στην Βραζιλία αλλά και στην υπόλοιπη Αμερική.

Τώρα μεγάλο τμήμα του Καραντίρου έχει κατεδαφιστεί εκτός από τα κτίρια του γυναικείου σωφρονιστηρίου και του νοσοκομείου για φυλακισμένους που λειτουργούν ακόμη και στα οποία κρατούνται 3000 κατάδικοι. Οι χιλιάδες κρατούμενοι έχουν μεταφερθεί σε άλλες φυλακές της χώρας, λιγότερο γνωστές, αλλά το ίδιο άθλιες και απάνθρωπες. Η φυλακές Σίλβιου Πόρτο στην Παραίμπα, Ούρσα Μπράνκο στην Ροντόνια και η Μπενφίκα στο Ρίο έχουν πάρει τα σκήπτρα του Καραντίρου.

Η Κυβέρνηση Λούλα, παρά τις υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στο καθεστώς των φυλακών, όχι μόνο δεν έχει κάνει τίποτε αλλά συνεχίζει την ίδια βίαια αντιμετώπιση των Βραζιλιάνων απόκληρων. Χαώδεις ανισότητες, πείνα και απόγνωση, εγκληματικότητα και μεσαιωνικές φυλακές αποτελούν έναν αδιάσπαστο κύκλο για χιλιάδες και εκατομμύρια Βραζιλιάνους. Και το φάντασμα του Καραντίρου στοιχειώνει σε όλες τις φυλακές της χώρας.


12 Μαρ 2005

El-Ejido -Ανδαλουσία. Το μυστικό ...κάτω από τα πλαστικά


Το El-Ejido βρίσκεται στην Ανδαλουσία, στην περιοχή της Αλμέρια, στο νοτιοδυτικό άκρο της Ισπανίας, 12 χιλιόμετρα από τον εθνικό δρόμο Ν340, και 25 χλμ από την κοσμοπολίτικη παράλια Costa de Sol. Αρκετοί συνδέουν το όνομα του με το λατινικό exitus, που σημαίνει έξοδος. Για αιώνες η περιοχή ήταν από τις πιο φτωχές της χώρας και "παρήγαγε" χιλιάδες μετανάστες τόσο για άλλες περιοχές της Ισπανίας όσο και για το εξωτερικό. Μέχρι το 1980, οι κάτοικοι του El-Ejido δεν ξεπερνούσαν τις 2.000 ψυχές . Η μεγαλύτερη έκταση της εύφορης γης ανήκε σε μεγάλους γαιοκτήμονες, υποστηρικτές του Φράνκο, και μετέπειτα του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο έχει ακόμη πολύ ισχυρή επιρροή στην περιοχή. Τις δυο τελευταίες δεκαετίες όμως, το El-Ejido και η περιοχή της Αλμέρια έχει γνωρίσει μια εντυπωσιακή οικονομική άνθιση, συγκαταλέγεται στις τρεις πιο πλούσιες περιοχές της χώρας και ο πληθυσμός έχει φτάσει τις 50.000 !! Το μυστικό κρύβεται κάτω από τα εκατομμύρια τετραγωνικά πλαστικού που έχουν απλωθεί στα χωράφια.

Δεκαπέντε, περίπου χιλιάδες μεγάλα θερμοκήπια απλώνονται, γύρω από το Εl-Ejido σχηματίζοντας μια εντυπωσιακή θάλασσα από πλαστικό, την μεγαλύτερη στην Μεσόγειο. Τρία εκατομμύρια τόνοι φρούτων και λαχανικών παράγονται σε μια έκταση 30.000 εκταρίων κάθε χρόνο, τα μισά από τα οποία εξάγονται στις αγορές της Δ. Ευρώπης, φέρνοντας πίσω πολλά εκατομμύρια ευρώ. Μεγάλες αλυσίδες τροφίμων και λιανικού εμπορίου, προαγοράζουν την παραγωγή, πιέζοντας συνεχώς τις τιμές προς τα κάτω. Οι γαιοκτήμονες όμως έχουν τρόπους να αντιμετωπίζουν την πίεση.

Το El-Ejido, εκτός από τα υψηλά ποσοστά ηλιοφάνειας έχει και ένα άλλο προνόμιο. Είναι πολύ κοντά στα περάσματα των χιλιάδων παράνομων μεταναστών από τις χώρες του Μαγκρέμπ και της Δυτικής Αφρικής. Ετσι οι δύστυχοι, κυρίως, Μαροκινοί, οδηγούνται σχεδόν αναγκαστικά στα θερμοκήπια, για να βγάλουν το πρώτο ευρωπαϊκό(!) μεροκάματό τους. Περίπου 15.000 μισονόμιμοι και άλλοι τόσοι παράνομοι μετανάστες δουλεύουν σε άθλιες και εξοντωτικές συνθήκες σε αυτές τις μονάδες. Από αυτούς, το 65% είναι Μαροκινοί και ακολουθούν οι Σενεγαλέζοι. Ζούνε σε παράγκες γύρω από τα θερμοκήπια, δουλεύουν σε 50 βαθμούς Κελσίου, μολύνονται συχνά από τα φυτοφάρμακα και πληρώνονται με 15-20 ευρώ την ημέρα, ανασφάλιστοι και χωρίς κανένα δικαίωμα. Στα καταλύματά τους οι μισοί και παραπάνω δεν έχουν ηλεκτρικό, τουαλέτες και πόσιμο νερό. Ολοι όμως ομολογούν, ότι είναι το μεγάλο μυστικό της κατακόρυφης οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής. Χωρίς τους "μόρος" (όπως τους αποκαλούν οι ντόπιοι) τα θερμοκήπια δεν θα μπορούσανε να λειτουργήσουνε και μάλιστα με τέτοια κερδοφορία.

Το Φλεβάρη του 2000, στο Εl-Ejido ξέσπασαν συγκρούσεις ανάμεσα στους ντόπιους και τους μετανάστες. Αμέσως μετά οι τελευταίοι κήρυξαν την πρώτη απεργία τους διεκδικώντας καλύτερες αμοιβές και συνθήκες δουλειάς. Ως συνήθως τα επίσημα συνδικάτα εκώφευσαν και οι αρχές στην Μαδρίτη υποστήριξαν, σιωπηλά, τα ρατσιστικά πογκρόμ που εκτυλίχθηκαν στους δρόμους της πόλης. Από τότε ως τα σήμερα σχεδόν τίποτε στην πραγματικότητα δεν άλλαξε. Εκτός από το ότι, πλέον, το Εl-Ejido, έχει γίνει συνώνυμο της αγρίας εκμεταλλεύσεις, η πρώτη "είσοδος" στον ευρωπαϊκό "παράδεισο" των απελπισμένων από την Αφρική....