Ράτσακ, Κοσυφοπέδιο | Η σφαγή της αλήθειας

Ο Αμερικανός Γουίλιαμ Γουώκερ πιθανόν να είναι ο μοναδικός εν ζωή Αμερικανός διπλωμάτης του οποίου ο ανδριάντας στέκει σε μια μακρινή χώρα, ως ανταπόδοση των υπηρεσιών που θεωρείται πως της πρόσφερε. Παραβρέθηκε μάλιστα στην τελετή και έριξε την πρώτη φτυαριά τσιμέντο στη βάση του τον Ιανουάριο του 2017, όταν ο τότε πρόεδρος του Κοσυφοπεδίου, Χασίμ Θάτσι, αποκάλυψε το άγαλμα μπροστά στο μνημείο των σκοτωμένων Κοσοβάρων του Ράτσακ. Με αυτό, υπενθυμίζεται ο καθοριστικός ρόλος που έπαιξε ο εν λόγω κύριος σε όσα συνέβησαν σε αυτήν την περιοχή και λίγο αργότερα σε όλη τη χώρα. Στο αμερικάνικο προτεκτοράτο έχουν στηθεί πολλοί ανδριάντες και προτομές και ονομάστηκαν δρόμοι προς τιμήν Αμερικάνων Προέδρων, στρατιωτικών και διπλωματών, σε τέτοια έκταση που έχουν φτιαχτεί διάφορα πικρόχολα ανέκδοτα. Ανάμεσα σε αυτούς που τιμήθηκαν, ο Κλίντον, ο Μπους ο νεότερος, ο Ουέσλι Κλάρκ, ο Χόλμπρουκ, η Ολμπράιτ, ο ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Μπομπ Ντολ και αρκετοί άλλοι. Οι τρεις τελευταίοι έχουν εν τω μεταξύ πεθάνει. Συγκατοικούν στην κόλαση!

Τρέπτσα-Κόσοβο | Η πιο ακριβή λωρίδα γης στα Βαλκάνια!

Μισή ώρα βόρεια της Μιτρόβιτσα, σε μια απότομη πλαγιά που περιτριγυρίζεται από πευκόδασος, βρίσκεται η είσοδος του ορυχείου Stari Trg, παραφθορά στα σερβικά του τοπωνύμιου Παλιά Αγορά ή παλιό μέρος. Επάνω από τις βαριές πράσινες μεταλλικές πόρτες της εισόδου ξεχωρίζει η επιγραφή στα αλβανικά « Καλή τύχη!». Στις 22 Ιανουαρίου, γύρω στις έντεκα το πρωί, όλες οι μηχανές σταμάτησαν όταν ξέσπασε πυρκαγιά στον υποσταθμό ηλεκτρισμού. Εκείνη την ώρα μια βάρδια εκατόν δέκα μεταλλωρύχων βρισκόταν επτακόσια μέτρα κάτω από την επιφάνεια. Ύστερα από έξι ώρες αγωνίας, κατάφεραν να ανέβουν από εναλλακτική διαδρομή δίχως να πάθει κανείς τίποτε. Η τύχη αυτή την φορά ήταν με το μέρος τους, παρά το γεγονός πως οι προδιαγραφές ασφαλείας, όπως και γενικότερα ο παραγωγικός εξοπλισμός του ορυχείου υποβαθμίζεται συνεχώς στις τελευταίες δεκαετίες. Το ορυχείο είναι τμήμα της γιγαντιαίας εταιρίας Τρέπτσα, η οποία στα χρόνια της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας εκμεταλλευόταν ένα δίκτυο ορυχείων και μονάδων επεξεργασίας μεταλλευμάτων στο βόρειο Κόσσοβο αλλά και σε άλλα σημεία της Σερβίας και της Βοσνίας. Το Stari Trg, γνωστό από τα ρωμαϊκά χρόνια ως σημείο εξόρυξης, είναι το μεγαλύτερο ορυχείο με σήραγγες χιλιομέτρων μέσα στο βουνό. Από τη δεκαετία του Τριάντα που ξεκίνησε η συστηματική εκμετάλλευση μέχρι την δεκαετία του Ογδόντα, η Τρέπτσα παρήγαγε τεράστιο πλούτο από την πώληση επεξεργασμένου μολύβδου, ψευδαργύρου, ασημιού, χρυσού, βισμούθιου, κάδμιου και άλλων μετάλλων. Με αυτό τον τρόπο, έφερνε σκληρό συνάλλαγμα στη Γιουγκοσλαβία, υποστήριζε την εγχώρια βιομηχανία και αποτελούσε τον πιο σημαντικό οικονομικό πνεύμονα του Κοσσόβου.

Βέλες, Σκόπια Ο εφιάλτης του μηχανοδηγού

Η σιδηροδρομική γραμμή που ενώνει την Ελλάδα με την Πρώην Γιουγκοσλάβικη Δημοκρατία της Μακεδονίας και ανεβαίνει προς τον βορρά για να συναντήσει τα σύνορα με την Σερβία ακολουθεί στο μεγαλύτερο τμήμα της τον Αξιό ποταμό που εκεί ονομάζεται Βαρδάρης. Οι σιδηροτροχιές σε αρκετά σημεία βρίσκονται ακριβώς δίπλα στις όχθες του ποταμού άλλες φορές από την ανατολική και άλλες από την δυτική πλευρά ενώ συχνά περνάνε από απόκρημνα υψώματα και απότομες πλαγιές. Αυτή η διαδρομή τον τελευταίο καιρό έχει γίνει ο δρόμος που προτιμάνε οι πρόσφυγες οι οποίοι έρχονται κρυφά από την Ελλάδα και προσπαθούν , διασχίζοντας την χώρα, να συνεχίσουν το απελπισμένο ταξίδι τους προς την βόρεια Ευρώπη. Προτιμούν τον δρόμο των τρένων για να γλυτώσουν τα αστυνομικά μπλόκα στους αυτοκινητόδρομους και τον κίνδυνο να συλληφθούν η και να απελαθούν κακήν-κακώς πίσω στην Ελλάδα. Μεγάλες ομάδες προσφύγων που περιλαμβάνουν ολόκληρες οικογένειες με μικρά παιδιά περπατούν μερόνυχτα, κυρίως από το απόγευμα ως το ξημέρωμα δίπλα και πάνω στις γραμμές, όταν αυτές περνώντας από στενά και δύσβατα μέρη δεν αφήνουν περιθώριο για να περπατήσει κανείς παράλληλα και σε απόσταση ασφαλείας.

Konjuh Τούζλα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη Ανυπότακτο βουνό, εξεγερμένοι εργάτες

 

Το εργοστάσιο επίπλων Konjuh στην Ζιβινίτσε υπήρξε για δεκαετίες ο βασιλιάς του κλάδου στην Γιουγκοσλαβία, ελέγχοντας την εσωτερική αγορά και στέλνοντας προϊόντα στις πέντε ηπείρους. Στην σκιά του ομώνυμου βουνού από το οποίο δεν πήρε μόνο το όνομά του αλλά και εκατομμύρια κυβικά ξυλείας, το εργοστάσιο έχει ιστορία σχεδόν εκατόν τριάντα χρόνων! Όπως και άλλες βιομηχανικές μονάδες στην Τούζλα της Βοσνίας, ιδρύθηκε στα χρόνια που η περιοχή ήταν τμήμα της Αυστροουγγαρίας, το 1885, από Ούγγρους επιχειρηματίες. Από την δεκαετία του Εξήντα, γνώρισε την μεγάλη ακμή του, έγιναν σημαντικές επενδύσεις και δούλευαν σε αυτό περισσότεροι από πέντε χιλιάδες εργάτες με καλούς μισθούς, όχι μόνο για τα γιουγκοσλάβικα δεδομένα. Σε έκταση διακοσίων στρεμμάτων η επιπλοποιία είναι πλήρως καθετοποιημένη με πριονιστήριο, φούρνους και φινιριστήρια. Η φάμπρικα Konjuh ήταν ένας από τους μεγάλους εργοδότες στην Τούζλα, το σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της χώρας, στο οποίο είχαν συγκεντρωθεί μονάδες χημικών, ηλεκτρολογικών, παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα κλπ. Ακόμη και στα πρώτα χρόνια της υποτιθέμενης ανεξαρτησίας της Βοσνίας, το εργοστάσιο πετύχαινε να πουλάει όλη την παραγωγή του. Είχε καταφέρει να σωθεί και από τον τρίτο πόλεμο που «έζησε» στο διάβα ενός και πλέον αιώνα. Λίγο όμως μετά, άρχισαν τα προβλήματα.

Ρόσια Μοντάνα, Ρουμανία Το μάτι του διαβόλου

Για τους Ρουμάνους, σύμφωνα με μια παλιά λαϊκή έκφραση, ο χρυσός είναι το μάτι του διαβόλου. Για την Ρόσια Μοντάνα, μια ορεινή περιοχή στα βουνά Απουσένι, στη δυτική Τρανσυλβανία, ο χρυσός απειλεί εδώ και χρόνια να την καταστρέψει, όταν μια καναδικών συμφερόντων εταιρία, με συνεταίρο την κρατική Μινβέστ, έβαλε στόχο τα αποθέματα του πολύτιμου μετάλλου. Το σχέδιο προβλέπει τέσσερις τουλάχιστον ανοικτές εξορύξεις, την μετατροπή της κοιλάδας Γκόρνα σε λίμνη αποβλήτων χωρητικότητας 250 εκατομμυρίων τόνων και την χρησιμοποίηση τουλάχιστον 15000 τόνων κυανίου ετησίως, για την απόσπαση του χρυσού και του αργύρου από το μετάλλευμα. Όλα αυτά σε διάστημα δεκαέξι χρόνων, στο οποίο οι χρυσοθήρες εκτιμούν πως θα εξαντλήσουν το απόθεμα και θα συγκεντρώσουν τριακόσιους τόνους χρυσού και χίλιους πεντακόσιους ασημιού.

Μπουλκίζα- Αλβανία Η λεηλασία του «κομμουνιστικού» χρωμίτη

Για τους παλιούς τακτικούς ακροατές της ελληνικής εκπομπής του ραδιοφωνικού σταθμού Τιράνων στην δεκαετία του Εβδομήντα οι ειδήσεις για τις επιτυχίες στην εξόρυξη χρωμίτη και στην επεξεργασία του στα μεταλλουργικά συγκροτήματα ήταν τόσο συχνές όσο και τα δελτία καιρού. Παρά τις συνηθισμένες υπερβολές η αλήθεια είναι πως ο χρωμίτης υπήρξε για πολλά χρόνια μια από τις βασικές πηγές σκληρού συναλλάγματος για την απομονωμένη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας με σημαντική συμβολή στο φτωχικό Ακαθάριστο Προϊόν Η χώρα, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του Ογδόντα, ήταν τρίτη στην παγκόσμια κατάταξη παραγωγής και εξαγωγών και πρώτη στην Ευρώπη για το ορυκτό με την διαδεδομένη χρήση στις χαλυβουργίες και είχε προχωρήσει στην επεξεργασία για την παραγωγή σιδηροχρωμίου σε εργοστάσιο στο Μπουρέλι. Ανέπτυξε τεχνικές εξόρυξης και ένα εξειδικευμένο έμπειρο προσωπικό στα μεταλλεία. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως εικοσιτέσσερις εκατομμύρια τόνοι μεταλλεύματος βγήκαν από τα ορυχεία κυρίως στα ανατολικά. Ο αλβανικός χρωμίτης θεωρείται άριστης ποιότητας και τα υπολογισμένα αποθέματα ανέρχονται σε αρκετά εκατομμύρια τόνους, έτσι ώστε να φέρνουν την χώρα τέταρτη στην Ευρώπη σε δυνατότητες εξόρυξης. Την σημασία των αλβανικών κοιτασμάτων είχε εντοπίσει προπολεμικά η Γερμανία και ένας από τους βασικούς στόχους της παρουσίας της Βερμαχτ στην χώρα ήταν η εκμετάλλευση αυτού του ορυκτού.

Doljevac, Σερβία Νεφρά πιο ακριβά από τους ανθρώπους

Ο δήμος του Doljevac, που περιλαμβάνει εκτός από το ομώνυμο χωριό ακόμη δεκαέξι τριγύρω, βρίσκεται στην νοτιοανατολική Σερβία, σχετικά κοντά στην εθνική οδό, διακόσια ένδεκα χιλιόμετρα από το Βελιγράδι και δεκατρία χιλιόμετρα νότια του Νις, στην περιφέρεια του οποίου ανήκει διοικητικά. Στην περιοχή κατοικούν γύρω στις είκοσι χιλιάδες ψυχές, η συντριπτική πλειοψηφία Σέρβοι μαζί με χίλιους περίπου Ρομά. Ήταν γνωστό με βάση τις στατιστικές της αρμόδιας κρατικής υπηρεσίας πως η ανέχεια στο Doljevac, είναι μεγάλη και ο δήμος βρίσκεται στους σαράντα φτωχότερους της χώρας αλλά πολλοί ξαφνιάστηκαν στα μέσα του περασμένου Σεπτέμβρη όταν η εφημερίδα Βετσέρνι Νοβόστι δημοσίευσε μια ασυνήθιστη είδηση. Με πρωτοβουλία ενός τοπικού φόρουμ πολιτών και του συλλόγου βετεράνων πολεμιστών, περίπου χίλιοι κάτοικοι υπέγραψαν ένα κείμενο που γνωστοποιεί πως είναι πρόθυμοι να πουλήσουν το αίμα τους και άλλα όργανα του σώματος τους (μάτια και νεφρά κυρίως) για να αντιμετωπίσουν την άθλια οικονομική κατάσταση που αντιμετωπίζουν

Σόφια –Φακουλτέτα. Η τριτοκοσμική παραγκούπολη… στην Ευρ.Ενωση

Δεν γνωρίζουμε ποια ήταν ακριβώς η αφορμή για να πάρει το προσωνύμιο «Καμπότζη», αλλά στα σίγουρα η παραπομπή σε τριτοκοσμική κατάσταση ταιριάζει απόλυτα στον μεγάλο μαχαλά-παραγκούπολη στην Φακουλτέτα της Σόφιας. Εκεί από την δεκαετία του τριάντα περίπου, άρχισαν να συγκεντρώνονται οικογένειες Ρομά. Στα μεταπολεμικά χρόνια η κυβερνητική πολιτική που απαιτούσε μόνιμη εγκατάσταση οδήγησε στην επέκταση της παραγκούπολης που έφτασε να συγκεντρώνει πλέον πάνω από τριανταπέντε χιλιάδες ψυχές, παρά το γεγονός πως ποτέ δεν υπήρξε μια προσπάθεια για βελτίωση των συνθηκών στέγασης και για κατασκευή υποδομών. Η κατάσταση χειροτέρευσε ραγδαία στα χρόνια της λεγόμενης μετάβασης, μετά το 1990, όταν στα παλιά προβλήματα προστέθηκε η ανεργία και η απότομη πτώση του -ήδη χαμηλού- βιοτικού επιπέδου.

Τώρα η Φακουλτέτα έχει γίνει το συνώνυμο της χειρότερης παραγκούπολης στην Ευρώπη και συναγωνίζεται σε αθλιότητα τα ασιατικά σλαμς και τις λατινοαμερικάνικες φαβέλες. Το γεγονός πως όλες οι κατασκευές είναι παράνομες, δεν επιτρέπει καμία σχεδόν βελτίωση, οι δρόμοι και το αποχετευτικό δίκτυο είναι ανύπαρκτα και το ηλεκτρικό υπάρχει σε ένα μικρό ποσοστό των κατασκευών. Κατά μέσο όρο δέκα άτομα ζούνε σε έκταση σαράντα τετραγωνικών μέτρων και για τις αρρώστιες σαν την φυματίωση, την ηπατίτιδα κ.λπ. που θερίζουν, υπάρχει μόνο μια μικρή κλινική, και αυτή με την υποστήριξη μιας διεθνούς ΜΚΟ. Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι η ανεργία. Από τους δέκα χιλιάδες περίπου ενήλικες που θεωρούνται ενεργός πληθυσμός μόνο πεντακόσιοι δουλεύουν με νόμιμες συμβάσεις.

Η Φακουλτέτα είναι η χειρότερη αλλά όχι η μοναδική αστική συγκέντρωση Ρομά στην Βουλγαρία. Το Στολιπίνοβο στο Πλόντιβ και η Ναντέζντα στο Σλίβεν δεν απέχουν πολύ σε αθλιότητα. Στην βαλκανική χώρα, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ζούνε 371 χιλιάδες Ρομά η ποσοστό 4,7% του συνολικού πληθυσμού. Αλλες, μη κρατικές εκτιμήσεις, τους ανεβάζουν σε επτακόσιες με εννιακόσιες χιλιάδες ή ποσοστό 10% του πληθυσμού. Ο δήμος της Σόφιας εκτιμά σε 125 χιλιάδες τους Ρομά που κατοικούν στα όρια της ευθύνης του. Οπως και στις υπόλοιπες χώρες της λεγόμενης μετάβασης στην Ανατολική Ευρώπη, οι Ρομά, σαν μειονεκτική κοινωνικά ομάδα, από τα χρόνια του «ανύπαρκτου», αντιμετωπίζουν σκληρότερα τη συνολική κοινωνική και οικονομική οπισθοδρόμηση. Ερευνες για λογαριασμό διεθνών Οργανισμών και ΜΚΟ για τους Ρομά στην Βουλγαρία, υπολογίζουν σε 90% το ποσοστό της ανεργίας ανάμεσά τους, σε 85% το ποσοστό των επίσημα φτωχών και σε 1% αυτούς που έχουν την τύχη να ζούνε πάνω από την ηλικία των εβδομήντα χρόνων!

Οι Ρομά γενικά στην Ανατολική Ευρώπη αλλά και αυτοί στην Βουλγαρία έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια αγαπημένο θέμα για αρκετές δυτικές ΜΚΟ. Πολλές είναι οι έρευνες και οι μελέτες που υποκινούνται από δυτικά ιδρύματα και Πανεπιστήμια με αντικείμενο την κοινωνική τους κατάσταση. Ακόμη και η Παγκόσμια Τράπεζα σχεδίασε προγράμματα υποστήριξης μέσω της ενίσχυσης της μικρό-επιχειρηματικότητας. Υπέρ-δραστήριος σε ανάλογες πρωτοβουλίες είναι ο γνωστός χρηματιστής Σόρος με το «αγαθοεργό» ίδρυμα του. Ως συνήθως όμως, εκεί που μαζεύονται οι παρηγορητές του πόνου, οι κραυγές του πονεμένων αυξάνονται παρά περιορίζονται.

* Οι Ρομά στη Σόφια έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός των άλλων και την πολιτική των κυβερνήσεων και του Δήμου, που επιδιώκουν την έξωσή τους και την καταστροφή των κατοικιών τους στο όνομα των οικιστικών αναπλάσεων. Τον περασμένο Ιούνη ο Δήμος της Σόφιας αποφάσισε να γκρεμίσει εξήντα παράγκες στην Μπατάλοβα-Βοδενίτσα και μόνο ύστερα από τις μαζικές αντιδράσεις αναγκάστηκε να αναβάλλει την υλοποίηση της απόφασης.

Βουκουρέστι - Παιδιά στους υπόνομους

Τα υπόγεια τούνελ στα οποία υπάρχουν οι αγωγοί μεταφοράς ζεστού νερού για θέρμανση είναι τα αγαπημένα μέρη των εκατοντάδων εγκαταλειμμένων παιδιών στο Βουκουρέστι. Μόνο στη νέα συνοικία με το όνομα "πόλη της Ελπίδας", που οι κατοικίες της χτίστηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια, οι κοινωνικές οργανώσεις υπολογίζουν σε 300 τα παιδιά κάτω των 16 χρόνων, που περιφέρονται άστεγα. Των περισσότερων η μέρα περνάει με το κλέψιμο, τη ζητιανιά και όχι λίγες φορές με την εκπόρνευση. Περιζήτητη στα σκοτεινά αυτά τούνελ, είναι η κόλλα για δέρματα. Είναι μιας πρώτης τάξης φτηνή ναρκωτική ουσία, που τα χαμίνια την μυρίζουν σε κάθε ευκαιρία για να κοιμούνται γρήγορα και να "ταξιδεύουν". Οι κυβερνητικές υπηρεσίες του Ρουμανικού καθεστώτος παραδέχονται επίσημα ότι μόνο 2000 παιδιά κυκλοφορούν άστεγα στην χώρα. Ανθρωπιστικές οργανώσεις όμως, επιμένουν ότι ο αριθμός τους είναι πολύ μεγαλύτερος. Αλλωστε αυτήν τη στιγμή υπολογίζονται σε 36.000, τα παιδιά που βρίσκονται στα ορφανοτροφεία όλης της χώρας, το 1/3 των οποίων σε λίγο θα πρέπει να φύγει από εκεί, για βρουν περίθαλψη νεότεροι. Η Ρουμανία θεωρείται μια από τις πρώτες χώρες στον κόσμο σε αριθμό εγκαταλειμμένων παιδιών, με βασική αιτία την οικονομική ανέχεια των οικογενειών τους. Οι Δυτικοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτά τα φαινόμενα είναι μέρος του κόστους μετάβασης της Ρουμανικής οικονομίας στο καθεστώς της ελεύθερης αγοράς. Και σε συνεργασία με το Ρουμανικό καθεστώς πιέζουν για πιο αποφασιστικά μέτρα φιλελευθεροποίησης. Τι αξία έχουν μερικές χιλιάδες παιδιά, μπροστά σε αυτό το μεγάλο όραμα!!!