Τεκολούκα, Ελ Σαλβαδόρ | Οι Μαρέρος και το βάρβαρο βιοπολιτικό θέαμα

Στην σκιά του Τσιτσοντεπέκ, του βουνού με το ηφαίστειο που δεσπόζει σχεδόν σε όλη την χώρα απλώνεται η επαρχία Σαν Βινσέντε. Ένα λοξό τρίγωνο γης στη μέση του Ελ Σαλβαδόρ με την κορυφή να φτάνει στην ακτή του Ειρηνικού. Πριν το ξέσπασμα του εμφυλίου, δηλαδή το 1979-1980, ήταν από τις πιο ευημερούσες περιοχές της χώρας. Εργάτες στις ζαχαροφυτείες και στην αγροτική βιομηχανία η πλειοψηφία των κατοίκων της. Όταν διεκδίκησαν καλύτερες αμοιβές και δικαιότερη μοιρασιά της γης εισέπραξαν σφαίρες από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Και στην συνέχεια όταν, αντιδρώντας, πύκνωσαν τις γραμμές του αντάρτικου στρατού του μετώπου “ Φαραμπούντο Μαρτί ”, η επαρχία στην κυριολεξία βυθίστηκε σε λουτρό αίματος. Χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν με την υποψία πως ήταν υποστηρικτές των ανταρτών. Τα χωριά ερήμωσαν, οι νέοι μετανάστευσαν, οι περισσότεροι ταξίδεψαν παράνομα με προορισμό τις ΗΠΑ και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έγιναν ζητιάνοι στις πόλεις. Σε ένα άρθρο τους οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», τον Μάιο του 1983 περιέγραφαν κάπως έτσι τα τραύματα του εμφυλίου πολέμου στην επαρχία. Τραύματα τα οποία αποτελούν μια από τις ρίζες του σύγχρονου, βάρβαρου βιοπολιτικού θεάματος, όπως εύστοχα ονομάστηκε η μεταφορά εκατοντάδων φυλακισμένων, που έκανε τον γύρο του κόσμου, μέσω των ΜΜΕ.

Μπάχο Αγουάν, Ονδούρα | Δολοφονίες κοινωνικών αγωνιστών, εξόντωση της φύσης

Είχε βραδιάσει η Τετάρτη 18 Ιανουαρίου όταν ο Ομάρ Κρουζ Τομέ δέχτηκε τουλάχιστον δώδεκα πυροβολισμούς. Μια ομάδα ενόπλων εισέβαλλε στο σπίτι του στην Τοκόα στην επαρχία Κολόν στην βόρεια Ονδούρα και τον σκότωσε μαζί με τον πεθερό του Άντι Μαρτίνεζ, ο οποίος ήταν μαζί του. Πρόεδρος του αγροτικού συνεταιρισμού Λος Λαουρέλες ο 46χρονος Κρουζ είναι ο τρίτος κοινωνικός ηγέτης που δολοφονείται στην Ονδούρα αυτόν τον Ιανουάριο! Μέλος της Αγροτικής Πλατφόρμας της Κοιλάδας Αγουάν, ο συνεταιρισμός παλεύει εδώ και δεκαετίες για να υπερασπίσει την γη των φτωχών αγροτών από την αρπακτικότητα των γαιοκτημόνων και των πολυεθνικών. Μερικές ημέρες νωρίτερα, στις 11 Ιανουαρίου ο Κρουζ είχε καταγγείλει τον επικεφαλής μιας μεγάλης εταιρίας ως ηθικό αυτουργό και συνεργό των εγκλημάτων που διαπράττει στην περιοχή η συμμορία «Los Cachos». Πολυκλαδικό αγροδιατροφικό μονοπώλιο η Dinant, ιδιοκτησία της οικογένειας του διαβόητου ολιγάρχη Μιγκέλ Φακούς, διαθέτει εκτός των άλλων, φυτείες για παραγωγή φοινικέλαιου και προσπαθεί να καταπατήσει τις συνεταιριστικές γαιοκτησίες. Ο Λος Λαουρέλες είναι ένας από τους 84 συνεταιρισμούς στην χώρα, έχει στην ιδιοκτησία του 600 εκτάρια γης και βρίσκεται επικεφαλής των αγώνων ενάντια στον σφετερισμό της γης μαζί με άλλους συνεταιρισμούς της περιοχής της Τοκόα, όπως οι Καμαρόνες, Τρανβίο, Μπρίσας ντελ Αγουάν, Οξιντεντάλ και Ελ Τσίλε. Αντιμετωπίζουν συνεχείς απειλές και επιθέσεις από ιδιωτικές εταιρίες μπράβων και ένοπλες συμμορίες που έχει στην δούλεψη της η Dinant. Σύμφωνα με τους συντρόφους του στον συνεταιρισμό ο Κρουζ είχε δεχθεί απειλές και η Αγροτική Πλατφόρμα από τον Οκτώβριο είχε καταγγείλει σχέδιο για εξόντωση των ηγετών του αγροτικού κινήματος στην κοιλάδα. «Ξέραμε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί» δήλωσε ένα στέλεχος της πλατφόρμας σε δημοσιογράφους υπενθυμίζοντας πως ο Κρουζ είχε συρθεί στα δικαστήρια από την εταιρία μαζί άλλους 17 συνεταιριστές αγρότες με την κατηγορία πως καταπατούν την ιδιοκτησία της! Είχε αθωωθεί από το δικαστήριο αλλά όπως αποδείχτηκε είχε καταδικαστεί σε θάνατο από τους διώκτες του. Αυτήν την φορά μάλιστα η Dinant απαξίωσε να βγάλει ακόμη και την συνηθισμένη ανακοίνωση διάψευσης για την εμπλοκή της στις δολοφονίες.

Σιουντάδ Χουάρες, βόρειο Μεξικό | Ισαμπέλ Καμπανίγιας ντε λα Τόρρε: Ni una mas!

Αργά το βράδυ της Παρασκευής 17 Ιανουαρίου είδαν για τελευταία φορά ζωντανή την Ισαμπέλ Καμπανίγιας ντε λα Τόρρε οι φίλοι της με τους οποίους διασκέδαζε στο μπαρ «Ευγένιο» στο κέντρο της Σιουντάδ Χουάρες. Από το πρωί του Σαββάτου, ξεκίνησαν να την ψάχνουν μόλις έμαθαν πως δεν επέστρεψε σπίτι και λίγο μετά πληροφορήθηκαν πως τα ξημερώματα κοντά στην κεντρική αγορά είχε βρεθεί ένα άψυχο γυναικείο σώμα. Eσπευσαν και αναγνώρισαν την Ισαμπέλ. Είχε δολοφονηθεί με δύο σφαίρες στην συμβολή των οδών Ινοθέντε Οτσόα και Φρανθίσκο Μαδέρο, γυρνώντας στο σπίτι με το ποδήλατο της.

Αγιοτσινάπα, Γκερέρο, Μεξικό | Θα καταφέρουν να τερματίσουν οι χελώνες;

Αν και πέρασαν πέντε χρόνια, ούτε η οργή καταλάγιασε, ούτε η λαϊκή απαίτηση να μαθευτεί η αλήθεια και να τιμωρηθούν οι πραγματικοί ένοχοι σταμάτησε! Το Μεξικό συνεχίζει να συγκλονίζεται για την εξαφάνιση και την μαζική δολοφονία των 43 σπουδαστών του αγροτικού κολεγίου Ραούλ Ισίντρο Μπούργκος της Αγιοτσινάπα, κατά την αστυνομική επίθεση που δέχτηκαν στην Ιγουάλα στην πολιτεία Γκερέρο. Ύστερα από αμέτρητες εκδηλώσεις σε όλη την χώρα η κορύφωση διαδραματίστηκε στην πρωτεύουσα. Από το μεσημέρι της Πέμπτης 26 Σεπτεμβρίου, ανήμερα της εξαφάνισης, χιλιάδες Μεξικάνοι συγκεντρώθηκαν στο μνημείο του Άγγελου της Ανεξαρτησίας και διαδήλωσαν μέχρι την Ζόκαλο, την απέραντη πλατεία του Συντάγματος στην καρδιά της Πόλης του Μεξικού, διαμέσου της λεωφόρου Πασέο Ρεφόρμα, ακολουθώντας την κλασσική διαδρομή των λαϊκών κινητοποιήσεων. Επικεφαλής οι γονείς των νεαρών Νορμαλίστας, οι οποίοι δεν έχουν σταματήσει αυτά τα χρόνια να αναζητούν τα παιδιά τους και την αλήθεια.

Οαχάκα, Μεξικό | Η τελευταία μάχη του Κομαντάτε Γκάτο που συνεχίζεται....

Ο τριανταπεντάχρονος Λουίς Αρμάντο Φουέντες Ακίνο είχε αναδειχθεί σε ηγετική φυσιογνωμία στα κινήματα των φτωχών αγροτών και των ιθαγενικών κοινοτήτων στην ανατολική περιοχή του Ισθμού του Τεχουαντεπέκ, στην Οαχάκα στο νότιο Μεξικό, για περισσότερα από δέκα χρόνια. Ανάμεσα στο 2011 και το 2013, υπήρξε εκπρόσωπος της κοινότητας των ψαράδων του Σέρρο Γκράντε, υπερασπίζοντας τα δικαιώματα της παράκτιας αλιείας και αργότερα μαχητικό στέλεχος επιτροπών για την υπεράσπιση της γης, του ορυκτού πλούτου, των νερών και του περιβάλλοντος, που έχουν δημιουργηθεί στην ευρύτερη περιοχή. Ήταν εκπρόσωπος σε αυτές εκ μέρους της κομμουνιστικής μαοϊκής οργάνωσης Ρεύμα του Λαού-Κόκκινος Ήλιος (Sol Rojo), η οποία είναι πολύ δραστήρια σε αυτή τη μεξικάνικη πολιτεία ενώ ήταν και πολύ αγαπητός στα χωριά που βρίσκονται σε διαρκή κινητοποίηση ενάντια στα κυβερνητικά και επιχειρηματικά σχέδια για εξορύξεις, απαλλοτριώσεις γης και κατασκευή τεράστιων έργων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μεταφοράς πετρελαίου. Οι ντόπιοι τον αποκαλούσαν «Κομαντάντε Γκάτο» αναγνωρίζοντας τις μεγάλες δυνατότητές του στην οργάνωση των αγώνων και στη δημιουργία των Επιτροπών Λαϊκής Αυτοάμυνας. Πολλές φορές είχε καταγγείλει δημόσια πως δέχονταν απειλές για να σταματήσει την δράση του, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, αφότου κλιμακώθηκαν οι κινητοποιήσεις με αποκλεισμούς δρόμων. Στις 10 Απριλίου πήρε μέρος στο μπλοκάρισμα του παναμερικανικού αυτοκινητόδρομου στο ύψος της γέφυρας του ποταμού Οστούτα. Έμελλε να είναι η τελευταία μάχη του.

Σαν Χουάν Οστουντσάλκο, Γουατεμάλα | Το τελευταίο ταξίδι της Κλαούντια Γκονσάλες

Η εικοσάχρονη Κλαούντια Πατρίσια Γκόμες Γκονσάλες πριν ξεκινήσει τις πρώτες ημέρες του Μαΐου για το μεγάλο σκληρό ταξίδι, κυνηγώντας την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, ρίχτηκε στην αγκαλιά της γιαγιά της . “Μην ανησυχείς αμπουέλα! Θα γυρίσω σύντομα. Στο υπόσχομαι!”, ήταν τα τελευταία λόγια της.

Η νεαρή είχε αποφασίσει να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα της, ο οποίος για χρόνια δούλεψε παράνομος μετανάστης στις ΗΠΑ και μόλις πέρυσι απελάθηκε και γύρισε πίσω. Αποχαιρέτησε την οικογένειά της και έφυγε από το Σαν Χουάν Οστουντσάλκο, μια περιοχή με μικρές κοινότητες αυτοχθόνων Maya Mam στην δυτική Γουατεμάλα, κοντά στην πόλη Κετσαλτενάνγκο. Η Κλαούντια που μεγάλωσε ανάμεσα στις γυναίκες της οικογένειας, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν άνδρες μετανάστες, σε συνθήκες σκληρής φτώχειας αλλά και ανεμελιάς, κατάφερε να προχωρήσει στο σχολείο και να τελειώσει το λύκειο αποκτώντας πιστοποιητικό λογιστικής. Έδωσε εξετάσεις για να μπει στο πανεπιστήμιο Σαν Κάρλος για να συνεχίσει τα λογιστικά, αλλά απέτυχε στο εισαγωγικό μάθημα. Το Σαν Κάρλος είναι το μοναδικό δημόσιο πανεπιστήμιο και η οικογένεια της ούτε κατά διάνοια θα μπορούσε να την στείλει σε ιδιωτικό. Η νεαρή βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο όταν άρχισε να ψάχνει δουλειά σε τράπεζες και επιχειρήσεις και να μην βρίσκει, έχοντας σκοπό να συνεχίσει παράλληλα τις σπουδές της. Ο δρόμος της παράνομης μετανάστευσης προς το βορρά που ακολουθούν δεκαετίες τώρα χιλιάδες και χιλιάδες απεγνωσμένοι άνεργοι και φτωχοί Γουατεμαλτέκοι άρχισε να γίνεται η μοναδική επιλογή και γι’ αυτήν. Ύστερα από έναν χρόνο αναζήτησης και προβληματισμού, πήρε την απόφαση. Θα πήγαινε για να δουλέψει και να μαζέψει χρήματα για τα δίδακτρά της. Την βοήθησαν σε αυτό και τα μηνύματα ενός φίλου και συμμαθητή της που είχε καταφέρει να φτάσει στην πολιτεία της Βιρτζίνια.

Μπέρτα Κάσερες - Ονδούρα Μια προαναγγελθείσα δολοφονία

Η Ισαμπέλ Μπέρτα Κάσερες Φλόρες σε μια συνέντευξη της στο Αλ Τζαζίρα τον Δεκέμβρη 2013, είχε εκμυστηρευτεί πως ανησυχεί για την ζωή της και παίρνει προφυλάξεις, ύστερα από τις αμέτρητες απειλές που είχε δεχθεί από τους ιδιωτικούς φρουρούς της ανώνυμης εταιρίας Dessarollos Energeticos (DESA). Αποκάλυπτε μάλιστα πως ο στρατός της Ονδούρας έχει μια λίστα με δεκαοκτώ μελλοθάνατους, καταζητούμενους αγωνιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το όνομα της είναι στην κορυφή. “Θέλω να ζήσω, υπάρχουν πολλά πράγματα που θέλω να κάνω σε αυτόν τον κόσμο.. Παλεύω για το έδαφος μας, για μια ζωή με αξιοπρέπεια, ξέρω όμως πως σε αυτήν την χώρα που υπάρχει απόλυτη ατιμωρησία είμαι ευάλωτη...όταν αποφασίσουν να με σκοτώσουν, θα το κάνουν”. Τα λόγια της Μπέρτα Κάσερες ήταν δυστυχώς προφητικά. Τα ξημερώματα της Πέμπτης 3 Μαρτίου, παραμονή των γενεθλίων της, μια ομάδα ενόπλων εισέβαλε στο σπίτι της και την πυροβόλησε. Η Μπέρτα, μητέρα τεσσάρων παιδιών, κατοικούσε, μαζί με την μητέρα της, στην γειτονιά Ελ Καλβάριο, σε μια πευκόφυτη περιοχή της Εσπεράντζα μια πόλη της δυτικής Ονδούρας στην επαρχία της Ιντιμπούτσα. Δεν την προστάτεψε δυστυχώς η διεθνής φήμη της, όντας επικεφαλής του Συμβουλίου των Αυτοχθόνων και Λαϊκών Οργανώσεων (COPINH) της χώρας και βραβευμένη με πολλές διακρίσεις στο εξωτερικό για την δράση της με σκοπό υπεράσπιση της γης και των νερών της του Ρίο Μπλάνκο ενάντια στα τεράστια υδροηλεκτρικά φράγματα. Ούτε η απόφαση της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που ζητούσε από την κυβέρνηση να προστατεύσει την ζωή της.

Μεξικό Η Γιορόνα …τα δάκρυα και η οργή

Στο Σαν Κριστομπάλ ντε λας Κάσας, έγιναν μερικές από τις πιο οργισμένες διαδηλώσεις για την σφαγή των σαράντα τριών νεαρών «νορμαλίστας», σπουδαστών της παιδαγωγικής ακαδημίας, στην Αγιοτζινάπα στο Γκερέρο. Ένα βράδυ όμως σε μια από αυτές, τριακόσιοι περίπου διαδηλωτές ακολουθούσαν λίγο πιο ήσυχοι έναν νεαρό που ήταν επικεφαλής. Ντυμένος με ένα άσπρο νυφικό, ο νεαρός Μεξικανός υποδύονταν με την ικανότητα ενός επαγγελματία ηθοποιού, την θλιμμένη μορφή της Γιορόνα. Δεν ήταν μια προσωπική ιδιοτροπία ή μια εκκεντρική διαμαρτυρία. Από άκρο σε άκρο στο συγκλονισμένο Μεξικό αυτόν τον καιρό, ζωντάνεψε στο συλλογικό φαντασιακό, ο μύθος της γυναίκας που κλαίει, γυρνώντας τις νύχτες στους δρόμους και στις όχθες για να βρει τα χαμένα παιδιά της.

Αγιοτζινάπα, πολιτεία Γκερέρο, Μεξικό Η ακαδημία που συνεχίζει να παράγει ιστορία

Δεκατέσσερα χιλιόμετρα έξω από την Τσιλπασίνγκο, την πρωτεύουσα της πολιτείας Γκερέρο, κοντά στον οικισμό της Αγιοτζινάπα, στο τέλος ενός χωματόδρομου μια κόκκινη μεταλλική αψίδα ειδοποιεί πως εκεί βρίσκεται η αγροτική παιδαγωγική ακαδημία Ραούλ Ισίντρο Μπούργκος. Με έτος ίδρυσης το 1926, είναι τμήμα ενός πανεθνικού δικτύου δεκαπέντε αγροτικών σχολών δασκάλων και πήρε το όνομα της από τον εκπαιδευτικό και ποιητή που την δημιούργησε. Ό,τι απέμεινε από τις προοδευτικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις των επαναστατικών χρόνων και της πρώιμης προεδρίας Καρντένας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Νέοι, περίπου εξακόσια αγόρια, από φτωχές αγροτικές οικογένειες καλλιεργητών καλαμποκιού και φασολιών, από το Γκερέρο επί το πλείστον, έρχονται στην σχολή ως οικότροφοι για να σπουδάσουν. Η ακαδημία κουβαλά μια βαριά ριζοσπαστική κληρονομιά η οποία δεν επιβιώνει μόνο στις εντυπωσιακές τοιχογραφίες, που απεικονίζουν μεταξύ άλλων τον Μαρξ, τον Λένιν, τον Τσε, τον Ζαπάτα και στα συνθήματα που μιλάνε για τον σοσιαλισμό και την ανεξαρτησία.

Δομινικανή Δημοκρατία, Σαν Ντομίνγκο Ο αρχιεπίσκοπος και τα παιδιά του δρόμου

Χαμίνι ο Φράνσις Ακίνο Ανεουρί, με καταγωγή από την Αϊτή, καθάριζε παπούτσια στους δρόμους του Άγιου Δομίνικου όταν, στα δεκατέσσερα του το 2010, γνώρισε έναν πλούσιο καλοντυμένο μεσήλικα, που έγινε τακτικός πελάτης του. Όταν το 2013 δέχθηκε να μιλήσει σε δημοσιογράφους σόκαρε ακόμη και αυτήν, την συνηθισμένη στην παιδική πορνεία κοινωνία του φτωχού νησιωτικού κράτους της Καραϊβικής. Αποκάλυψε πως με δέκα δολάρια ο Ιταλός, όπως τον αποκαλούσαν οι παρέες των νεαρών λόγω της ξενικής προφοράς του, στην αρχή του ζήτησε να γδυθεί και να αυνανιστεί μπροστά του. Αργότερα σε σπίτι στην Μπόκα Τσίκα η σε παραθαλάσσιες ερημικές μεριές, με περισσότερα δολάρια τον ανάγκασε να κάνει περισσότερα και με πολύ βάναυσο τρόπο. Τον συναντούσε συνήθως κοντά στο άγαλμα του Μοντεσίνος, στην Μαλεκόν, την μεγάλη παραλιακή λεωφόρο της νότιας ακτής. Αργότερα έμαθε πως ο ηλικιωμένος κύριος ήταν μια εξέχουσα και σεβάσμια προσωπικότητα στην χώρα, ο εξήντα-εξάχρονος νούντσιος του Βατικανού στην Δομινικανή Δημοκρατία, αρχιεπίσκοπος Γιόζεφ Βεσολόφσκι. Τα ίδια σχεδόν περιέγραψε και ένας άλλος μικρός, ο εντεκάχρονος τότε, Ντάρβιν Γκερέδο και άλλοι νεαροί που ο Βεσολόφκι διάλεγε συχνάζοντας στην περιοχή η οποία είναι γνωστή πιάτσα παιδικής και ανδρικής πορνείας στους δυτικούς τουρίστες. Ειδικά η Μπόκα Τσίκα ανατολικά Άγιου Δομίνικου μαζί με την Σόσουα στον βορρά είναι οι πρωτεύουσες του λεγόμενου σεξοτουρισμού στην χώρα.

Ματακεσκουίντλα, Γουατεμάλα Ο σιωπηλός πόλεμος των εξορυκτικών πολυεθνικών

Το τραγικό τέλος της μικρής Μαριλίν Τοπάσιο Ρεινόσο Πατσέκο είχε σχεδόν όλες τις προδιαγραφές ώστε να γίνει μια από εκείνες τις προσωπικές ιστορίες που κυνηγούν καθημερινά τα λεγόμενα διεθνή μέσα ενημέρωσης για να συγκινήσουν το πλατύ δυτικό κοινό. Η δεκαεξάχρονη ζούσε σε μια αγροτική περιοχή μιας φτωχής χώρας όπως είναι η Γουατεμάλα. Ήταν κοινωνικά δραστήρια, συμμετείχε στην ζωή της κοινότητας και επικεφαλής της τοπικής νεανικής οργάνωσης που αγωνίζεται με μη βίαια μέσα, ενάντια σε μια εξορυκτική πολυεθνική η οποία κτίζει ένα εργοστάσιο παραγωγής ασημιού. Έγραφε ποιήματα και έπαιζε όμορφα τραγούδια στην κιθάρα. Είχε λογαριασμό στο φέισμπουκ με πολλούς φίλους, ήταν όμορφη και πολύ αγαπητή στους συνομηλίκους της . Επιστρέφοντας στο σπίτι της, μαζί με τον πατέρα της , πυροβολήθηκε από αγνώστους. Η ίδια ξεψύχησε στο νοσοκομείο ενώ ο Αλεχάντερ Ρεινόσο ακόμη χαροπαλεύει στην εντατική. Στην πόλη της , την Ματακεσκουίντλα και σε όλη την επαρχία της Χαλάπα και στην γειτονική Σάντα Ρόσα στην νοτιοανατολική Γουατεμάλα, η δολοφονία συγκλόνισε, παρά το γεγονός πως στην χώρα η αξία της ζωής βρίσκεται πολύ χαμηλά. Η Γουατεμάλα βασανίζεται εδώ και δεκαετίες από την εκτεταμένη εγκληματικότητα και την δράση των συμμοριών και οι δολοφονίες είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Αυτός όμως δεν είναι ο λόγος που τα δυτικά μέσα αγνόησαν το γεγονός το οποίο μόλις και πέρασε στα ψιλά μερικών εξειδικευμένων ειδησεογραφικών σελίδων.

Πόλη της Γουατεμάλα Η Δίκη

Πόλη της Γουατεμάλας, πρωινό της Τρίτης 19 του Μάρτη 2013, έξω από το επιβλητικό δικαστικό μέγαρο, υπήρχε ασυνήθιστη κοσμοσυρροή. Δικηγόροι, εκπρόσωποι οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τοπικά και διεθνή τηλεοπτικά κανάλια και πλήθος δημοσιογράφων μαζί με μια μεγάλη ομάδα αυτοχθόνων Μάγια, άνδρες και γυναίκες με τις παραδοσιακές ενδυμασίες που φορούν συνήθως στις γιορτινές ημέρες. Όλοι προσπαθούσαν να μπούνε στο κτίριο αλλά μόνο τριακόσιοι από αυτούς τα κατάφεραν. O αγρότης Nicolas Brito Bernal ήταν ο  πρώτος μάρτυρας κατηγορίας που  στάθηκε μπροστά στους τρεις δικαστές και κάτω από το επιβλητικό εθνόσημο, σήκωσε το χέρι, για να ορκιστεί πως θα πει την αλήθεια. Χρειάστηκε -όπως και οι περισσότεροι  μάρτυρες κατηγορίας που τον ακολούθησαν-  την βοήθεια διερμηνέα, για να καταθέσει, μιας και δεν γνωρίζει τα ισπανικά. Όλοι προέρχονται από τα βόρειο-δυτικά υψίπεδα, είναι Μάγια-Ιξίλ, μια επιμέρους ομάδα του  λαού των Μάγια. Κατοικούν σε μια περιοχή γνωστή ως το τρίγωνο Ιξίλ, στην επαρχία Ελ Κιτσέ, στην καταπράσινη Σιέρα. Κουτσουματάνες σε μικρές κωμοπόλεις και πολλά χωριά. Ο Brito Bernal περιέγραψε με λόγια σταθερά την κόλαση που έζησε στις 25 του Μάρτη του 1982, στο χωριό του, στο Κανάκε στον δήμο της Σάντα Μαρία Νεμπάχα. Κρυμμένος είδε την εισβολή στρατιωτών στο χωριό, το ξάφνιασμα των γυναικών την ώρα που ζύμωναν τορτίγιες, τη μαζική σφαγή πολλών από αυτές και την πυρπόληση αρκετών σπιτιών. Οι δολοφόνοι δεν έμειναν, όμως, μόνο σε αυτά. Με τις ξιφολόγχες αφαίρεσαν τις καρδιές των σκοτωμένων και τις συγκέντρωσαν πάνω σε ένα τραπέζι, μακάβριο τρόπαιο και αδιανόητη πράξη, για να επιβληθεί ο απόλυτος τρόμος στους δύσμοιρους χωρικούς. Τον μάρτυρα ακολούθησαν αρκετοί άλλοι την ίδια και τις επόμενες ημέρες της δίκης που διακόπηκε, για να συνεχιστεί μετά το καθολικό Πάσχα. Άλλοι με ψυχραιμία και άλλοι με λυγμούς και δάκρυα περιέγραψαν ανάλογες εγκληματικές πράξεις και μαζικές σφαγές  που συνέβησαν στο τρίγωνο των Ιξίλ στην διετία 1982-1983. Συνολικά ο πληθυσμός της περιοχής πλήρωσε με χίλιους οκτακόσιους θανάτους τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, που σκοπό είχαν να αντιμετωπίσουν το αριστερό αντάρτικο. Οι σκοτωμένοι ήταν κάθε ηλικίας, πολλές γυναίκες, ακόμη και βρέφη και αγέννητα παιδιά. 

Γουατεμάλα, ορυχείο Μαρλίν Αμετακίνητη σαν αιωνόβιο δένδρο

Η Theodora Antonia Hernandez Cinto, γνωστή σαν ντόνα-Μαρία, είναι μια γενναία γυναίκα, που αναδείχτηκε σε σύμβολο της αντίστασης και της επιμονής, στον αγώνα των χωρικών ενάντια στο ορυχείο χρυσού Μαρλίν, στα δυτικά υψίπεδα της Γουατεμάλας. Η ντόνα-Μαρία για καιρό αρνήθηκε να υποκύψει στις πιέσεις και την εξαγορά, για να εγκαταλείψει, πουλώντας στην εταιρία,  την πατρογονική γη και κατοικία της, συμμετείχε ενεργά στο κίνημα ενάντια στο καναδικό χρυσωρυχείο του θανάτου και γι' αυτό ένα βράδυ του  Ιούλη του 2010, δύο άγνωστοι  άνδρες, που προσποιήθηκαν τους επισκέπτες, την πυροβόλησαν στο σκοτάδι με σκοπό να την σκοτώσουν. Εκτός από τα αφεντικά του εργοστασίου και τους μπράβους τους, η ντόνα Μαρία δεν είχε άλλους εχθρούς και γι' αυτό κανείς δεν είχε αμφιβολία για τα κίνητρα των δραστών. Το γεγονός συνέβη στον μικρό οικισμό San José Nueva Esperanza, του χωριού  Ágel  του δήμου San Miguel Ixtahuacán, που ενώνει δεκαεννέα χωριά   με πληθυσμό κοντά στους σαράντα χιλιάδες, η πλειοψηφία των οποίων είναι αυτόχθονες Μάγια-Μαμ, ένας κλάδος του λαού των Μάγια.

Μπάχο Αγκουάν- Ονδούρα Η Αυγή …που αντιστέκεται στην βία

Η εικόνα που κατέγραψε ο φωτογραφικός φακός το απόγευμα στις 10 του περασμένου Σεπτέμβρη στη δημοσιά που συνδέει τον οικισμό των καμπεσίνος στην φυτεία « Αυγή» με την Τοκόα στην βόρειο-ανατολική Ονδούρα ήταν συγκλονιστική. Κοντά στην γέφυρα του Ρίο Αγκουάν που είναι γνωστή με το όνομα «κέρατο του βοδιού», σε μια ευθεία ανάμεσα σε πυκνές φυλλωσιές από κοκκοφοίνικες ο πενήντα-πεντάχρονος Φρανσίσκο Μιράντα Ορτέγκα ήταν πεσμένος πάνω στο αναποδογυρισμένο ποδήλατο του. Πυροβολημένος κατάστηθα είχε μείνει για πολλή ώρα στον δρόμο μέχρι να έρθουν οι πρώτοι αστυνομικο. Η είδηση που έφτασε γρήγορα στους τρεισήμισι περίπου χιλιάδες κατοίκους της Αυγής, συνοδεύτηκε από οργή και θλίψη ενώ στην Τεγκουσιγκάλπα, την πρωτεύουσα της χώρας δεν παραξένεψε σχεδόν κανέναν. Ο Φρανσίσκο, ηγετικό στέλεχος του Ενωτικού Αγροτικού Κινήματος του Αγκουάν (MUKA) ήταν -εξαιτίας της δράσης του- ένας μελλοθάνατος και εν τέλει έγινε μέρος μιας μακροσκελούς λίστας δολοφονημένων καμπεσίνος που μεγαλώνει καθημερινά στην χώρα, το τελευταίο διάστημα, ειδικά μετά την πραξικοπηματική ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου Σελάγια το 2009. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Muca, από τον Δεκέμβρη του 2009, ένδεκα ανάλογες δολοφονίες έχουν καταγραφεί στην περιοχή από τις παραστρατιωτικές συμμορίες των γαιοκτημόνων και εικοσιοκτώ σε ολόκληρη την Ονδούρα.

Ταμαουλίπας –Μεξικό Η σφαίρα στον λαιμό που σκότωσε το όνειρο.

Ο δεκαοκτάχρονος Luis Freddy Lala Pomavilla δεν επεδίωξε να κάνει κάτι το ιδιαίτερα πρωτότυπο. Όπως και χιλιάδες άλλοι συνομήλικοι του, ξεκίνησε από ένα φτωχικό σπίτι σε ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό των Άνδεων στον Ισημερινό για να συναντήσει το απατηλό αμερικάνικο όνειρο. Πλήρωσε προκαταβολικά 15 χιλιάδες δολάρια στους διακινητές ανθρώπων και ακολούθησε τα ίχνη σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους των παράνομων μεταναστών που από τον λατινοαμερικάνικο νότο διασχίζουν την ήπειρο με κατεύθυνση τον βορρά. Ταξίδεψε με πρώτο σταθμό την Ονδούρα, πέρασε στην Γουατεμάλα και με μια βάρκα μπήκε στο Μεξικό από το πέρασμα της Σάντα Έλενα. Διέσχισε την χώρα και κατέληξε με μια πολυεθνική ομάδα λατινοαμερικάνων pollos (κοτόπουλα στην αργκό των κυκλωμάτων) στο βόρειο-ανατολικό Μεξικό στην επαρχία Ταμαουλίπας με σκοπό να περάσουν τα σύνορα και να μπούνε στο Τέξας. Εκατό μίλια περίπου από την συνοριογραμμή, η ομάδα των 76 η 77 ανδρών και γυναικών κάτω από αδιευκρίνιστες ακόμη συνθήκες οδηγήθηκε παρά την θέληση της από μια ομάδα ενόπλων, της συμμορίας Zetas, σε ένα ράντσο κοντά στον δήμο του Σαν Φερνάντο. Εκεί κρατήθηκαν για μια νύκτα σε μια αποθήκη και το πρωινό πυροβολήθηκαν εν ψυχρώ όλοι τους, έτσι όπως ήταν πισθάγκωνα δεμένοι οι περισσότεροι και αραδιασμένοι στο έδαφος. Ο Λουίς, κτυπημένος με μια σφαίρα στο λαιμό, κρατήθηκε στην ζωή και ύστερα από την αποχώρηση των δολοφόνων κατάφερε να γλιτώσει περπατώντας είκοσι χιλιόμετρα μέχρι να βρει βοήθεια. Όταν έφτασε στην αποθήκη μια ομάδα πεζοναυτών του μεξικάνικου ναυτικού, ύστερα από υπόδειξη του τραυματισμένου Λουίς η εικόνα ήταν ανατριχιαστική. Πενήντα οκτώ άνδρες και δεκατέσσερις γυναίκες, με καταγωγή κυρίως την Βραζιλία, τον Ισημερινό, το Σαλβαντόρ και την Ονδούρα, οι περισσότεροι νεαρής ηλικίας, κείτονταν νεκροί. Η μεγαλύτερη από ανάλογες σφαγές παράνομων μεταναστών στο Μεξικό διαπράχτηκε ανάμεσα στις 23 με 24 Αυγούστου του 2010 και συγκλόνισε την χώρα αλλά και όλη την ήπειρο. Ο τυχερός στην κακοτυχία του Λουίς, ύστερα από μερικές ημέρες νοσηλείας στο νοσοκομείο της Ματαμόρος επέστρεψε στον Ισημερινό με ειδική πτήση του κρατικού αερομεταφορέα και από τότε σε κάθε ευκαιρία αφηγείται την περιπέτεια του στα τοπικά ΜΜΕ και ικετεύει τους συνομήλικους του να παραδειγματιστούν από το πάθημα του. Μάταια όμως! Γιατί παρακινημένοι από την φτώχεια και την απελπισία οι νέοι της Λατινικής Αμερικής είναι αποφασισμένοι να ρισκάρουν τα πάντα.

Bocas del Toro, Παναμάς Οργή στις μπανανοφυτείες

Το πρωινό της Κυριακής στις δεκαεπτά του περασμένου Ιούλη, μια πένθιμη ακολουθία εκατοντάδων ανθρώπων συνόδεψε στην τελευταία κατοικία τους, στο νεκροταφείο Finca 6 της Changuinola τους δύο σκοτωμένους μπανανέρος από τα αστυνομικά πυρά στη διάρκεια της σκληρής δεκαήμερης σύγκρουσης που προηγήθηκε στην περιοχή και επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον Παναμά. Ο Βιργίλιο Καστίγιο και ο Αντόνιο Σμιθ, που πυροβολήθηκαν σε διαφορετικά περιστατικά, είναι οι δύο γνωστοί και επίσημα αναγνωρισμένοι νεκροί από την κυβέρνηση, αν και ο πραγματικός αριθμός είναι μεγαλύτερος, όπως ισχυρίζονται τα συνδικάτα και ανθρωπιστικές οργανώσεις. Τα γεγονότα ξεκίνησαν στις 2 του Ιούλη, όταν τεσσερισήμισι χιλιάδες εργάτες στις φυτείες μπανάνας της Bocas Fruit Co, θυγατρικής της πολυεθνικής Τσικίτα, στη φτωχή βόρεια επαρχία Bocas del Toro, οργανωμένοι στο ισχυρό συνδικάτο Sitraibana άρχισαν να απεργούν. Σύντομα η απεργία γενικεύτηκε και σε άλλες μπανανοφυτείες και γεωργικές επιχειρήσεις και γενικεύτηκε όταν η κυβέρνηση έστειλε χιλιάδες αστυνομικούς για να την καταστείλουν. Για αρκετές ημέρες η Changuinola, μια πόλη πενήντα χιλιάδων κατοίκων, μετατράπηκε σε οχυρό από τους απεργούς, αποκλείστηκαν οι οδικές προσβάσεις και οι κεντρικοί δρόμοι μετατράπηκαν σε πεδία σκληρών συγκρούσεων. Οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν πρωτοφανή βία, πυροβολώντας στο ψαχνό με καραμπίνες, έριξαν τόνους χημικών, τραυμάτισαν πάνω από εκατό διαδηλωτές και προχώρησαν σε εκατοντάδες συλλήψεις. Όλα αυτά δίχως να μπορέσουν να κάμψουν την αντίσταση των εξεγερμένων, οι οποίοι αποσύρθηκαν από τους δρόμους μόνο όταν η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει έστω προσωρινά.

Καμπάνιας –Σαλβαδόρ. Ποιός σκότωσε τον Μαρσέλο Ριβέρα ;

H Καμπάνιας, στο κέντρο και λίγο βόρεια στο  Σαλβαδόρ, εξήντα περίπου χιλιόμετρα ανατολικά  από την πρωτεύουσα  είναι μια αγροτική περιοχή, με λόφους ενώ φιλοξενεί και ένα μεγάλο τμήμα της λεκάνης του  Ρίο-Λέμπα. Με πρωτεύουσα το Sensuntepeque, που σημαίνει τετρακόσιοι λόφοι, η Καμπάνιας, έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο μιας σκληρής σύγκρουσης με αντικείμενο το μεγάλο ορυχείο El Dorado, που πρώτο-λειτούργησαν  οι Ισπανοί από το 1525 και μετά. Το ορυχείο αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα για λίγα όμως χρόνια και αναβίωσε μόλις το 1940, ενώ στην δεκαετία του Πενήντα σταμάτησε να λειτουργεί. Το 2002  όμως,  η καναδική Pacific Mining Rim, που προήλθε από συγχώνευση δύο παλιότερων εταιριών αγόρασε τα δικαιώματα εξόρυξης και άρχισε τις προετοιμασίες για την ενεργοποίηση του ορυχείου. Έτσι σε μια έκταση που πλησιάζει τα 114 τετραγωνικά χιλιόμετρα οι Καναδοί σκοπεύουν να εξορύξουν σημαντικές ποσότητες χρυσού και αργύρου αφού πρώτα καταστρέψουν την γη και τα νερά της περιοχής εξαιτίας της φοβερά βλαπτικής διαδικασίας καθαρισμού  και συγκέντρωσης του μεταλλεύματος με κυάνιο.

Cananea –Βόρειο Μεξικό. Απόδραση από το Μουσείο

Όλοι σχεδόν οι μεξικάνικοι τουριστικοί οδηγοί αλλά και οι τοπικοί όταν αναφέρονται στην Cananea, (Heroica Ciudad de Cananea, όπως είναι το επίσημο όνομα της) συνιστούν μια επίσκεψη στο Μουσείο των Εργατικών Αγώνων. Το παλιό επιβλητικό κτίριο του 1903, στο κέντρο της πόλης, που χρησιμοποιήθηκε εξ’ αρχής σαν φυλακή, μετατράπηκε το 1980 σε μουσείο με πρωτοβουλία της τοπικής κυβέρνησης της Σονόρα και από τότε εκθέτει στο εσωτερικό του τις μνήμες του ηρωικού εργατικού κινήματος της περιοχής αλλά και την ιστορία των ανθρώπων που δούλεψαν στις στοές του μεγάλου ορυχείου, περισσότερο από έναν αιώνα.

Στα χίλια εξακόσια υψόμετρο, πολύ κοντά στα αμερικανό-μεξικάνικα σύνορα της Αριζόνα, η πόλη, με τριάντα περίπου χιλιάδες κατοίκους, έχει συνδεθεί από την ίδρυσή της με το διπλανό μεγάλο ορυχείο χαλκού, ενώ το όνομα της προέρχεται από την γλώσσα των Απάτσι και σημαίνει κρέας των αλόγων. Για πρώτη φορά εγκαταστάθηκαν εδώ Ιησουΐτες μοναχοί το 1760 για να λεηλατήσουν τα παλιά ορυχεία χρυσού και ασημιού για τους Ισπανούς και στα τέλη του 19ου αιώνα άρχισε να λειτουργεί το ορυχείο χαλκού που παραμένει μέχρι τώρα το μακροβιότερο από τα μεγάλα ανοικτά ορυχεία του κόσμου.

Στα τελευταία χρόνια της δικτατορίας του στρατηγού Πορφύριο Ντιάζ, το 1906, στο ορυχείο ξέσπασε μια άγρια απεργία πέντε χιλιάδων Μεξικάνων εργατών ενάντια στις μισθολογικές διακρίσεις των αφεντικών, που τους πλήρωναν με ελάχιστα πέσος σε αντίθεση με τους λευκούς -Γκρίνγκος- επιστάτες. Η απεργία πνίγηκε στο αίμα από ομάδες Αμερικάνων ρέιντζερς και Μεξικανούς στρατιώτες. Σε μια από τις μεγαλύτερες σφαγές στην ιστορία του πρώιμου εργατικού κινήματος στη χώρα έπεσαν νεκροί είκοσι τρεις απεργοί, δεκάδες τραυματίστηκαν και εκατοντάδες σύρθηκαν στην νεόκτιστη φυλακή της πόλης. Για τη σύγχρονη ιστορία του Μεξικό, η εργατική εξέγερση στην Cananea θεωρείται ο προάγγελος της Μεξικάνικης επανάστασης του 1910. Στα σχολικά βιβλία οι μικροί μαθητές ακόμη διαβάζουν για την μυθική αντίσταση της πόλης, ακόμη και των μικρών παιδιών ενάντια στις δυνάμεις καταστολής.

Από τότε η ιστορία του ορυχείου είναι μια συνεχής ακολουθία εργατικών αγώνων και συγκρούσεων πρώτα με τα αμερικάνικα αφεντικά της Ανακόντα και ύστερα με τους κρατικούς διοικητές όταν αυτό εθνικοποιήθηκε το 1971. Δύο δεκαετίες αργότερα η κυβέρνηση του Σαλίνας στα πλαίσια του κύματος ιδιωτικοποιήσεων έδωσε το ορυχείο στην Γκρούπο Μέχικο, δηλαδή στην οικογένεια των Λαρέας. Από τότε άρχισαν οι μεγάλες μειώσεις στο προσωπικό και ένα νέος κύκλος σκληρών απεργιών όπως αυτές του 1999 και του 2003, που συνήθως τελείωναν με την βίαιη επέμβαση της αστυνομίας.

Όλες αυτές οι μνήμες ζωντάνεψαν τις τελευταίες ημέρες στη χώρα ύστερα από την δικαστική απαγόρευση της μεγάλης πεντάμηνης απεργίας στο ορυχείο που ξεκίνησε στις 30 του Ιούλη του 2007. Χίλιοι τριακόσιοι περίπου εργάτες συμμετείχαν στην απεργία που κόστισε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στην εταιρία απαιτώντας καλύτερους μισθούς και ασφαλείς συνθήκες εργασίας. Για απάντηση πήραν από την κυβέρνηση Καλντερόν ένα νόμο που επιτρέπει τα αφεντικά να κηρύττουν λοκ-άουτ και να απολύουν τους απεργούς, μια δικαστική απόφαση που έβγαλε στα μέσα του Γενάρη παράνομη την απεργία και μια μεγάλη αστυνομική επιχείρηση που επανέφερε την τάξη στο ορυχείο. Παρά την προσωρινή ήττα οι εργάτες όμως (ακόμη αρκετοί δεν έχουν επιστρέψει στην δουλειά) κατάφεραν να ξεσηκώσουν μια πανεθνική κινητοποίηση αλληλεγγύης και να αναγκάσουν τα συνδικάτα να κηρύξουν απεργία σε όλες τις επιχειρήσεις της εταιρίας σε όλη την χώρα. Με 198 απεργίες από το 2000 και ύστερα στον κλάδο των ορυχείων, σε σχέση με τρεις μόνο σε όλη την δεκαετία του Ενενήντα, όχι άδικα πολλοί μιλάνε για την αναγέννηση του εργατικού κινήματος στις στοές των ορυχείων και για ξαναζωντάνεμα των μορφών που βρίσκονται στο μουσείο στο κέντρο της Cananea.

* Στο διαδίκτυο διακινήθηκε τις τελευταίες ημέρες ένα κείμενο συμπαράστασης στους απεργούς Οι απαιτητικοί αναγνώστες του «Αθέατου Κόσμου» τόσο το κείμενο αλληλεγγύης όσο και περισσότερες πληροφορίες για την εξέλιξη του αγώνα και την αστυνομική καταστολή, μπορούν να βρούνε στην ιστοσελίδα του συνδικάτου των εργατών ορυχείων http://www.sindicatomineroseccion65.com.mx/ στην ισπανική γλώσσα. Η φωτογραφία είναι από την απεργία του 1906.

ΟΑΧΑΚΑ-ΜΕΞΙΚΟ Το βιολί ….που επιμένει να αντιστέκεται!

Ήταν ανάμεσα στις οκτώ με δέκα το βράδυ της 25^ης του περασμένου Μάη, σε δρόμο στην κεντρική αγορά της Οαχάκα ύστερα από μια διαδήλωση , όταν μια ειδική ομάδα της αστυνομίας συνέλαβε στα μουλωχτά δύο μεσήλικες άνδρες. Χωρίς καμία δημόσια γνωστοποίηση οδηγήθηκαν πρώτα στα γραφεία του τοπικού εισαγγελέα και κατόπιν σε μια στρατιωτική βάση στην πρωτεύουσα του Μεξικού για να συνεχιστεί η ανάκριση και η κακοποίηση τους. Λίγες ημέρες μετά γίνονταν γνωστό σε όλη την χώρα πως οι δύο άνδρες , ο πενηνταπεντάχρονος Raymundo Rivera Bravo και ο πενηντάχρονος Edmundo Reyes Amaya, ψευδώνυμο του Gabriel Alberto Cruz Sanchez , ήταν ηγετικά στελέχη του παράνομου Δημοκρατικού Επαναστατικού Λαϊκού Κόμματος ( PDPR) και γι αυτό οι αρχές τους θεωρούσαν και ιθύνοντες του θυγατρικού ένοπλου Επαναστατικού Λαϊκού Μετώπου ( EPR). Στις καταγγελίες πλήθους ανθρωπιστικών και κοινωνικών οργανώσεων , οι αρχές της πολιτείας αλλά και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αρνήθηκαν πως τους κρατάνε στα χέρια τους, άρνηση που μέχρι και τώρα συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν χωρίς φυσικά να γίνονται πιστευτοί.

Στην Nezahualcoyotl, μια λαϊκή περιοχή στο βορειοανατολικό άκρο της Πόλης του Μεξικό, ο Edmundo Reyes, ιδιοκτήτης ενός παντοπωλείου που πουλούσε συνήθως γλυκά και αναψυκτικά, ήταν αγαπητός και θεωρούνταν ένας φιλήσυχος άνθρωπος. Μετανάστευσε πριν από χρόνια από την Οαχάκα στην πρωτεύουσα, αναζητώντας δουλειά , και συνήθιζε συχνά να επισκέπτεται την πατρίδα του για να συναντήσει τους συγγενείς του. Ανάλογη εικόνα είχαν και αυτοί που γνώριζαν τον Raymundo Rivera. Για τους δύσπιστους, που θεωρούσαν πως κάποια παρεξήγηση έγινε και οι δύο άνδρες θα γυρνούσαν γρήγορα στις οικογένειες τους , οι ισχυρές εκρήξεις στις 5 και 10 του Ιούλη, που κατέστρεψαν εκτεταμένα τμήματα των αγωγών πετρελαίου της κρατικής Pemex, στο κεντρικό Μεξικό, ήταν ένα ξάφνιασμα. Οι αντάρτες του EPR, με αυτό τον ηχηρό τρόπο ανακοίνωσαν πως εγκαινιάζουν μια εκστρατεία για την απελευθέρωση των δύο ανδρών και απευθυνόμενοι στον λαομίσητο τοπικό κυβερνήτη της Οαχάκα , Ρουίς, και στην κυβέρνηση του προέδρου Καλντερόν, διακήρυξαν: « Τους πήρατε ζωντανούς και τους θέλουμε αμέσως πίσω ζωντανούς !» Ο απόηχος των επιθέσεων , που ανάγκασε μεγάλες πολυεθνικές βιομηχανίες όπως η Χόντα να διακόψουν για ημέρες την παραγωγή τους, ακούστηκε μέχρι την Ουάσιγκτον. Αλλά και η συνέχεια ήταν εξίσου εντυπωσιακή , όταν μια ομάδα ανταρτών κατέλαβε, τις υπό κατασκευή φυλακές στην Τσιάπας δένοντας τους επιστάτες ενώ στις αρχές του Αυγούστου βόμβες έσκασαν στο εμπορικό κέντρο Plaza del Valle, στην Οαχάκα.

Η αντίδραση των ανταρτών, ακόμα και για όσους από τους παλιούς αντάρτες στην χώρα πιστεύουν πως ο ένοπλος αγώνας είναι αδιέξοδος , φάνηκε κατανοητή. Στο Μεξικό ύστερα από τις τελευταίες εκλογές-πραξικόπημα και ειδικά μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης στην Οαχάκα, είναι πασίγνωστο πως οι κρατικές αρχές έχουν ξανά-ξεκινήσει τον βρώμικο πόλεμο των απαγωγών και των εξαφανίσεων αγωνιστών. Μια μέθοδος προσφιλής στην δεκαετία του εβδομήντα όταν εκατοντάδες αριστεροί δολοφονήθηκαν από τις στρατιωτικές και αστυνομικές συμμορίες. Η έκπληξη όμως ήταν πως ενώ αρκετοί πίστευαν πως το EPR, που εμφανίστηκε το 1996, την ημέρα της επετείου της σφαγής 17 επαναστατημένων αγροτών στην Aguas Blancas, στην πολιτεία Γκερέρο στις 28 του Ιούνη του 1995, είχε αποδυναμωθεί, έδειξε πως διαθέτει ακόμη αρκετή ισχύ και υποστήριξη. Οι ρίζες του συνεχίζουν να ποτίζονται από τις θεαματικές κοινωνικές ανισότητες και τις πολιτικές που εξυπηρετούν μια μικρή πλειοψηφία που πλουτίζει πάνω σε έναν ωκεανό μιζέριας.

* Για το κλίμα που επικρατεί στο Μεξικό , ενδεικτικό είναι πως το πιο δημοφιλές φιλμ , που πουλιέται σε cd στους δρόμους, είναι το “The Violin”, του Francisco Vargas.( 2006-98’) Στην ταινία ο γερο-Πλούταρχο , ο γιος του Τζενάρο και ο εγγονός του Λούσιο, ζούνε διπλή ζωή. Την ημέρα είναι μουσικοί και το βράδυ βοηθάνε τους αντάρτες της επαρχίας Γκερέρο που αγωνίζονται για την απελευθέρωση των αγροτών από την καταπίεση, στην δεκαετία του Εβδομήντα. Ο γερο-Πλούταρχο όταν οι στρατιωτικοί καταλαμβάνουν το χωριό αντιστέκεται έχοντας ένα βιολί στο χέρι. (Περισσότερα για το φιλμ στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.filmmovement.com/downloads/press/THE_VIOLIN_FM_Press_Kit.pdf)

Μάρας – Πόλη της Γουατεμάλα. Συμμορίες made in USA

Η El-Mezqital, βρίσκεται στο νότιο άκρο της Πόλης της Γουατεμάλα και στις έξι μεγάλες γειτονιές της ζούνε περίπου εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι. Μαζί με την La Limonada και την Carolingia είναι μερικά από τα asentamientos, δηλαδή τις δορυφορικές κωμοπόλεις που αναπτύχθηκαν ύστερα από το μεγάλο κύμα αστικοποίησης την δεκαετία του Ογδόντα και από τα πιο επικίνδυνα σημεία της, ουσιαστικά «κόκκινες ζώνες», αφού είναι παραδοσιακά ορμητήρια των άγριων νεανικών συμμοριών που λυμαίνονται την πρωτεύουσα της κέντρο-αμερικάνικης χώρας. Από το δεύτερο μισό της ίδιας δεκαετίας όταν στην πόλη υπήρχαν μερικές δεκάδες νεανικές τοπικές συμμορίες όπως η Tigresa (τίγρη), οι Angeles Infernales (σατανικοί άγγελοι), ο Escorpion (σκορπιός) κ.λπ. ορισμένες σημαντικές εξελίξεις αναγόρευσαν τις συμμορίες Μάρας 13 και 18 σε αδιαφιλονίκητους αρχηγούς που κατάφεραν να απορροφήσουν όλες τις μικρές ομάδες.

Οι Μάρας ή Marabuntas, από το ισπανικό λαϊκό ιδίωμα που ονομάζει την συμμορία αλλά και ένα επικίνδυνο μυρμήγκι στην Κεντρική Αμερική, γεννήθηκαν στις ισπανόφωνες προσφυγο-γειτονιές του Λος Άντζελες, από νέους που δραπέτευσαν από την κόλαση των εμφυλίων και της κρατικής τρομοκρατίας που κυρίευσε την περιοχή στην δεκαετία του Ογδόντα με οργανωτές τους Αμερικάνους. Από τους δρόμους της αμερικάνικης μεγαλούπολης δεν πήραν μόνο τους αριθμούς που ξεχώριζαν τους Μάρας ανάλογα με την χώρα προέλευσης αλλά και τον επαγγελματισμό, τις διασυνδέσεις και την σταθερή ενασχόληση με το οργανωμένο έγκλημα, τα ναρκωτικά και την πορνεία. Η συνεχής μεταναστευτική ροή από αυτές τις χώρες προς τις ΗΠΑ υπήρξε η δεξαμενή γιγάντωσης των συμμοριών αλλά και το κανάλι για κερδοφόρες δουλειές από και προς τις αμερικάνικες πόλεις.

Με το τέλος του εμφύλιου στην Γουατεμάλα αλλά και τις ανάλογες εξελίξεις στο γειτονικό Σαλβαδόρ και την Νικαράγουα, η Ουάσιγκτον υλοποίησε ένα πρόγραμμα επαναπρόωθησης των προσφύγων. Από τις φυλακές και τους δρόμους χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες γύρισαν με το ζόρι πίσω, αυξάνοντας έτσι τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους που οι κατεστραμμένες οικονομίες αυτών των χωρών δεν μπορούσαν να απορροφήσουν και οι διαλυμένες κοινωνικές και κρατικές δομές άφηναν μεγάλα κενά για παράνομες δραστηριότητες. Σχεδόν ταυτόχρονα το εμπόριο της κοκαΐνης από την Κολομβία αναζήτησε καινούριους δρόμους και σταθμούς και η Κεντρική Αμερική προσφερόταν για αυτό.

Έτσι οι Μάρας γιγαντώθηκαν σε ένα πανίσχυρο παρακράτος, συνενώθηκαν με τους αποστρατευμένους από τα αντίπαλα στρατόπεδα των εμφυλίων, οι Μαρέρος έγιναν κανονικός στρατός με ιεραρχικές δομές, διεύρυναν τις διεθνείς διασυνδέσεις τους και οργάνωσαν πολυεθνικά δίκτυα. Υπολογίζεται βάσιμα πως ο αριθμός των Μαρέρος είναι αρκετά πάνω από τις δεκαεννιά χιλιάδες άνδρες της αστυνομίας σε όλη την χώρα και ξεχωρίζουν από το κατάστικτο από τατουάζ και διάφορα σύμβολα δέρμα τους. Αποτέλεσμα να ανέβουν κατακόρυφα τα ποσοστά της εγκληματικότητας σε σημείο που να ξεπεράσουν και αυτά της Κολομβίας! Στην Γουατεμάλα αναλογούσαν 37,5 δολοφονημένοι στους εκατό χιλιάδες το 2005 ενώ στην Κολομβία 33,7. Το 2006 οι δολοφονημένοι έφτασαν στους έξι χιλιάδες περίπου, δηλαδή πεντακόσιοι περισσότεροι από το 2005 και 60% περισσότεροι από το 2003, τους πρώτους μήνες του 2007, τα ποσοστά έχουν αυξηθεί κατά 25% από πέρυσι και ο ετήσιος μέσος όρος ξεπέρασε πλέον και την περίοδο του 26χρονου εμφυλίου που κόστισε στην χώρα διακόσιες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Άλλωστε η πηγή των μεγάλων δεινών στην χώρα ξεκίνησε όταν οι Αμερικάνοι για να εξυπηρετήσουν την United Fruit οργάνωσαν το πραξικόπημα του 1954 και έκτοτε επέβαλλαν στην ουσία ένα βρώμικο εμφύλιο πόλεμο που τσάκισε την Αριστερά. Από τότε η Γουατεμάλα παραπαίει οικονομικά και κοινωνικά με το 75% των κατοίκων της να ζούνε κάτω από το όριο της φτώχειας.

* Στο επίκεντρο των προεδρικών εκλογών του ερχόμενου Σεπτέμβρη έχει μπει αναγκαστικά το μεγάλο κύμα εγκληματικότητας. Ετσι ο δεξιός υποψήφιος, απόστρατος στρατηγός Otto Perez Molina έχει κεντρικό σύνθημα «Χρειάζεται ένα σκληρό χέρι τώρα!» συντασσόμενος με την αντιτρομοκρατική ρητορεία των ΗΠΑ που συμπεριέλαβαν τα τελευταία χρόνια, τις συμμορίες που ουσιαστικά οι ίδιες δημιούργησαν με την επεμβατική ληστρική πολιτική τους, στις λίστες των εν δυνάμει τρομοκρατών.