27 Μαΐ 2006

Μέξικο-Σίτι. Η διψασμένη μεγαλούπολη


Με πάνω από είκοσι εκατομμύρια πληθυσμό η Πόλη του Μεξικό επεκτείνεται διαρκώς σε μια λεκάνη μήκους εκατό χιλιομέτρων που σχηματίζουν μεγάλοι ορεινοί όγκοι σε υψόμετρο 2.240 μέτρων πάνω από τη θάλασσα. Επτά αιώνες πριν, όταν οι Αζτέκοι αποφάσισαν να κατοικήσουν εδώ, η περιοχή ήταν γεμάτη με λίμνες και άφθονα επίγεια νερά. Σύμφωνα με την παράδοση ο τόπος επιλέχτηκε ύστερα από το εντυπωσιακό πέταγμα ενός αετού, που κουβαλώντας ένα αιχμαλωτισμένο φίδι, σταμάτησε πάνω σε ένα κάκτο σε ένα μικρό νησί στην μέση της λίμνης. Για τους ιθαγενείς Ναχούα, το σημείο ήταν ο ομφαλός του φεγγαριού, έκφραση από την οποία πήρε το όνομα της η πόλη και ολόκληρη η χώρα. Ακόμη και τώρα στο κέντρο της πόλης η εντυπωσιακή πλατεία Ζόκαλο συμβολίζει το σημείο-μηδέν, δηλαδή την αρχή κάθε ανθρώπινου υπολογισμού σε σχέση με τα βουνά και τα άστρα. Οταν οι Ισπανοί έφτασαν στην περιοχή το 1519 εντυπωσιάστηκαν από τη φυσική ομορφιά και το ειδυλλιακό τοπίο.

Από τότε όλα σχεδόν άλλαξαν και η περιοχή έχει γίνει αγνώριστη από τη δημιουργία της μεγαλύτερης τερατούπολης στον κόσμο. Η πόλη έχει μετατραπεί σε μια δημογραφική βόμβα, κτισμένη πάνω σε ανύπαρκτες υποδομές ενώ στα σπλάχνα της κουβαλά τεράστια κοινωνικά χάσματα, ανισότητες και εκρηκτικά προβλήματα. Ενα από αυτά είναι και η έλλειψη του νερού, η εξάντληση του πλούσιου προαιώνιου υδροφόρου ορίζοντα, η μόλυνση αυτού που απομένει και η ραγδαία καταστροφή του δικτύου μεταφοράς από την έλλειψη επενδύσεων και τις καθιζήσεις. Η υπέρ-άντληση, έχει σαν αποτέλεσμα τη συνεχή καθίζηση του εδάφους, που από το 1900 κατέβηκε μέχρι και δέκα μέτρα σε ορισμένα σημεία! Ετσι το Μέξικο-Σίτι είναι η πιο διψασμένη πόλη του πλανήτη!

Δύο εκατομμύρια άνθρωποι ζούνε χωρίς να έχουν καμιά πρόσβαση σε νερό στα σπίτια τους και αρκετοί περισσότεροι έχουν νερό μόνο για μία ώρα την εβδομάδα. Στην Iztapalapa, λόγου χάρη, μια βιομηχανική συνοικία με απέραντες φτωχογειτονιές, το όνειρο των Μεξικάνων είναι να φέρουν νερό έστω για μια ακόμη ώρα την εβδομάδα. Από την άλλη, μόνο το 10% των αστικών λυμάτων της πόλης τυχαίνουν μιας υποτυπώδους διαχείρισης, ενώ τα υπόλοιπα ρίχνονται στην θάλασσα ή στα ποτάμια. Ετσι, παρά το γεγονός πως ένα παχύ σκληρό στρώμα από άργιλο, κάτω από την πόλη, προσπαθεί να προστατεύσει τα υπόγεια νερά, αυτά έχουν προ πολλού μολυνθεί. Ετσι η αγορά εμφιαλωμένου νερού στο Μεξικό είναι ίσως η πιο πλούσια σε όλο τον κόσμο με τζίρο που υπολογίζεται στα 32 δις δολάρια!

Σαν απάντηση στο πρόβλημα, που οι επιστήμονες θεωρούν πως θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις μέχρι το 2020, οι κυβερνήσεις της χώρας και οι τοπικές αρχές βρήκαν το γιατρικό. Την πλήρη ιδιωτικοποίηση της παραγωγής και διανομής. Φυσικά τα πράγματα πήγαν από το κακό στο χειρότερο και το νερό εκτός από σπάνιο έγινε και πολύ πιο ακριβό.

* Οπως και για τα υπόλοιπα προβλήματα της πόλης, έτσι και γι’ αυτό του νερού, αυτοί που το αντιμετωπίζουν είναι τα εκατομμύρια των φτωχών. Στις αριστοκρατικές συνοικίες με τις πολυτελείς επαύλεις που είναι οχυρωμένες σαν φρούρια το νερό ρέει άφθονο και σπαταλιέται. Υπολογίζεται πως στο πλουσιότερο 9% του πληθυσμού της πόλης αντιστοιχεί το 75% της συνολικής κατανάλωσης!

13 Μαΐ 2006

Δυτική Παπούα – Grasberg. Το ορυχείο που σκότωσε τα προγονικά πνεύματα


Η κορυφή Puncak Jaya, χάνεται στον ουρανό σε ύψος 4884 μέτρων στο κέντρο της Δυτικής Παπούα, στο νησί της Νέας Γουινέα. Τμήμα της οροσειράς Surdirman, η κορυφή για την κοσμολογία των αυτόχθονων της φυλής Amungme συμβολίζει το ιερό κεφάλι της μητέρας τους ενώ το βουνό την καρδιά της. Στους κρατήρες της οροσειράς κατοικούν τα προγονικά πνεύματα που συνόδευσαν για πάνω από πέντε χιλιάδες χρόνια την ανθρώπινη διαδρομή σε αυτήν την εξωτική περιοχή, στο δεύτερο μεγαλύτερο νησί του κόσμου.

Ακριβώς στην σκιά της μεγάλης κορυφής, κοντά στην πόλη Τεμπαγκαπούρα, το ορυχείο Grasberg εδώ και τρεις δεκαετίες τρώει τα σπλάχνα του βουνού. Το ορυχείο, που εκτείνεται σε μια περιοχή 2,5 εκατομμυρίων, είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο σε παραγωγή χρυσού και το τρίτο σε παραγωγή χαλκού. Ξεκίνησε την λειτουργία του το 1973, την περίοδο της σκληρής δικτατορίας Σουχάρτο από την εταιρία «Φρήπορτ Μακ- Μόραν» θυγατρική του αμερικάνικου γίγαντα ορυχείων Μακ-Μόραν που έχει έδρα την Νέα Ορλεάνη. Η Μακ-Μόραν ήταν η πρώτη πολυεθνική που ένα μήνα μετά το αιματηρό πραξικόπημα του 1966, υπέγραψε συμφωνία επένδυσης με το στρατιωτικό καθεστώς και από τότε λειτουργεί με την πλήρη στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη της Τζακάρτα.

Το ορυχείο έχει γίνει ένα από τα επίκεντρα του αγώνα των αυτοχθόνων ενάντια στην ινδονησιακή κατοχή και σύμβολο της ληστρικής αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και καταπίεσης. Η περιοχή, στόχος των επιθέσεων του ένοπλου αυτονομιστικού κινήματος παλιότερα, έχει μετατραπεί σε μια από τις πιο στρατοκρατούμενες περιοχές της Ινδονησίας. Λειτουργώντας σε 24ωρη βάση, συνέχεια για 365 ημέρες το χρόνο το ορυχείο παράγει 110 χιλιάδες τόνους απόβλητα την ημέρα, τα περισσότερα τοξικά που έχουν μολύνει όλο τον υδροφόρο ορίζοντα και το σύστημα των ποταμών που κατευθύνονται προς την θάλασσα της Αραφούρα νότια. Πρόσφατες φωτογραφίες από δορυφόρους πιστοποιούν την τεράστια οικολογική καταστροφή από τα μεγάλα φορτία αποβλήτων που εναποτίθονται σε διπλανές κοιλάδες, ενώ υπολογισμοί ανεβάζουν τον όγκο τους σε διπλάσιο μέγεθος από αυτό των χωμάτινων όγκων που μετακινήθηκαν για να ανοίξει η διώρυγα του Παναμά! Πλήθος επιδημιολογικών ερευνών αλλά και εμπειρικές ιατρικές καταγραφές αναφέρουν κατακόρυφη αύξηση των ασθενειών και των μολύνσεων στους αυτόχθονες πληθυσμούς.

Οι τελευταίοι, και ειδικά η φυλή των Αmungme, που έχει αποδεκατιστεί πρώτα από τους Ολλανδούς αποικιοκράτες και ύστερα από τους Ινδονήσιους συνεχίζουν να αντιστέκονται. Γι’ αυτούς το ορυχείο είναι απόλυτη καταστροφή. Ακόμη και από την εργασία στο ορυχείο είναι αποκλεισμένοι. Από τους 7500 εργαζόμενους σε αυτό μόνο 150 είναι αυτόχθονες ενώ η βία, οι δολοφονίες και οι εξαφανίσεις από τον στρατό και την ABRI, την περιβόητη Ινδονησιακή μιλίτσια που πληρώνεται αδρά από την εταιρία είναι συχνά φαινόμενα. Η δυτική Παπούα, ένας πραγματικός φυσικός παράδεισος με 245 φυλές αυτόχθονων και με το 20% των γνωστών γλωσσών παγκοσμίως να μιλιούνται εκεί, συνεχίζει να αιμορραγεί και να καταστρέφεται.

* Τον περασμένο Φλεβάρη και Μάρτη η οργή των νεαρών αυτόχθονων και των φοιτητών ενάντια στο ορυχείο ξέσπασε και οδήγησε σε σκληρές συγκρούσεις με τον στρατό και την αστυνομία γύρω από το ορυχείο αλλά και στην πρωτεύουσα Τιμίκα. Σκοτώθηκαν τρεις αστυνομικοί και τραυματίστηκαν πολλοί διαδηλωτές. Χίλιοι φοιτητές επιτέθηκαν στα γραφεία της εταιρίας στην Τζακάρτα ενώ η παραγωγή του ορυχείου σταμάτησε για μερικές ημέρες για να ηρεμήσουν τα πνεύματα.