1 Δεκ 2007

ΚΙΛΙΜΑΝΤΖΑΡΟ. Τα χιόνια και οι άνθρωποι


Στις ρίζες του Κιλιμάντζαρο, το Chekereni, είναι ένα από τα μεγάλα χωριά, που φτιάχτηκε από πρώην εργάτες στη σιδηροδρομική γραμμή που δούλευαν την δεκαετία του πενήντα, αν και το χωριό ιδρύθηκε επίσημα το 1972 σύμφωνα με ένα κρατικό πρόγραμμα δημιουργίας οργανωμένων οικισμών στην ύπαιθρο της Τανζανίας, και αποτελεί παράδειγμα πολυφυλετικής συμβίωσης. Δεκαεπτά χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την πόλη Moshi και πέντε χιλιόμετρα από τον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί σε αυτήν, το χωριό ζει, σχεδόν αποκλειστικά, από την γεωργία. Με μέσο κλήρο 1,6 εκτάρια, οι μισοί και παραπάνω από τις τέσσερις χιλιάδες κατοίκους του χωριού ασχολούνται με την καλλιέργεια του καλαμποκιού, του ηλιόσπορου, του καφέ και της μπανάνας, ενώ στα χαμηλότερα απλώνονται εκτάσεις με ορυζώνες. Όπως και τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής, το Chekereni, έχει άφθονα νερά ενώ αρκετές φορές πλημμυρίζει από το διπλανό ποτάμι, τον Ιλόνγκα, που κατεβαίνει από το μεγάλο βουνό. Δίχως σχολείο (ευτυχώς τα παιδιά του δημοτικού περπατούν μόνο δύο χιλιόμετρα μέχρι το διπλανό Chanzuru, ενώ αυτά του γυμνασίου πηγαίνουν στην επαρχιακή πρωτεύουσα Kilosa, που απέχει δώδεκα χιλιόμετρα), χωρίς κάποια υγειονομική υπηρεσία αλλά με ένα σύστημα παροχής οικιακού νερού που εγκατέστησε μια γερμανική ΜΚΟ, το χωριό ζει αρκετά καλά σε σχέση με τις γενικές αφρικανικές καταστάσεις, μιας και το Κιλιμάντζαρο χιλιάδες χρόνια τώρα φροντίζει να ποτίζει την γη και να φτιάχνει ένα ιδανικό εύκρατο μικροκλίμα για τη γεωργική παραγωγή. Γιατί το Κιλιμάντζαρο (το βουνό που λάμπει στα σουαχίλι που κατά μια εκδοχή από αυτήν πήρε το όνομα του) εκτός από μία μεγάλη αποθήκη νερού που κρατά στην στέγη του, με την μορφή προαιώνιων παγετώνων, αποτελεί και ένα ιδανικό φυσικό εμπόδιο στους ανέμους και τα σύννεφα που έρχονται από τον Ινδικό ωκεανό, έτσι ώστε αυτά να ρίχνουν την βροχή τους στην περιοχή.

Για τους Chagga, την πολυπληθέστερη εθνική ομάδα που ζει στην σκιά του βουνού, το Κιλιμάντζαρο αναγνωρίζεται στα τραγούδια τους σαν η πηγή των ποταμών, των ψαριών και όλης της ζωής. Ακριβώς αυτή η προαιώνια πίστη κινδυνεύει να αρχίσει να κλονίζεται από τις δυσοίωνες προβλέψεις γύρω από την ραγδαία μείωση των πάγων στην κορυφή του βουνού που βρίσκεται σε ύψος 5.895 μέτρων, με τους τρεις σβηστούς κρατήρες να βλέπουν προς τον ουρανό. Σύμφωνα με μελέτες και παρατηρήσεις που βασίζονται σε δορυφορικές φωτογραφίες, οι ηλικίας έντεκα χιλιάδων χρόνων πάγοι του στην δυτική πλευρά λιώνουν γρήγορα, ενώ σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς το Κιλιμάντζαρο έχασε κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, το 80% των πάγων του. Έτσι ορισμένοι πιθανολογούν πως σε είκοσι έως πενήντα χρόνια, τα πασίγνωστα από τον Χέμινγουεϊ χιόνια της στέγης της Αφρικής δεν θα υπάρχουν. Αρκετοί από τους παρατηρητές αποδίδουν αυτήν την εξέλιξη στις κλιματολογικές αλλαγές που προξενεί η μόλυνση της ατμόσφαιρας και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αντίθετα, άλλοι επιμένουν πως το λιώσιμο των πάγων είναι μια φυσική εξέλιξη που συνδέεται με τους μεγάλους κλιματολογικούς κύκλους εδώ και χιλιάδες χρόνια στην Αφρική αλλά και σε όλο τον πλανήτη.



Είναι αλήθεια πως οι πάγοι του Κιλιμάντζαρο έχουν γίνει -για προφανείς λόγους- ένα από τα πιο διαφημισμένα σύμβολα των υποκριτικών διεθνών εκστρατειών που οργανώνονται για το κλίμα (εσχάτως και του πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ!), χωρίς φυσικά αποτέλεσμα και δίχως να θίγονται -κυρίως- οι πραγματικές αιτίες του μεγάλου προβλήματος. Από την άλλη οι επικριτές των δυσοίωνων προβλέψεων κάθε άλλο παρά αθώοι είναι και αρκετοί μισθοδοτούνται κανονικά από τις μεγάλες πολυεθνικές του πετρελαίου και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Εχθροί και λαμπεροί «φίλοι» του περιβάλλοντος συμφωνούν όμως πάντα, όταν η συζήτηση περνά στην σφαίρα των πραγματικών αιτιών και δίνουν όρκους πίστης στον καπιταλισμό και την οικονομία του κέρδους. Για τους αγρότες όμως του Chekereni, που είναι δεμένοι με το μεγάλο βουνό και το νερό που τους παρέχει, λίγη αξία έχει η συζήτηση αυτή, οι διεθνείς εκστρατείες και οι διάφορες διακρατικές συμφωνίες που πάντα μένουν στα χαρτιά. Αυτοί πιθανόν σύντομα να αντιμετωπίσουν σημαντικά πλήγματα στην ίδια τη ζωή τους και στο μέλλον των παιδιών τους.

* ο «Αθέατος Κόσμος» αυτήν τη φορά επέλεξε να συγχρονιστεί με την επερχόμενη διεθνή επικαιρότητα. Από την Δευτέρα 3 του Δεκέμβρη στο Μπαλί της Ινδονησίας θα φιλοξενηθούν πάνω από δέκα χιλιάδες αξιωματούχοι από εκατόν ενενήντα χώρες στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα του ΟΗΕ. Παρά τις υποσχέσεις, κανείς σοβαρός παρατηρητής δεν περιμένει από τους ισχυρούς να αυτορυθμιστούν και αυτοπεριοριστούν.