Μπουλκίζα- Αλβανία Η λεηλασία του «κομμουνιστικού» χρωμίτη

Για τους παλιούς τακτικούς ακροατές της ελληνικής εκπομπής του ραδιοφωνικού σταθμού Τιράνων στην δεκαετία του Εβδομήντα οι ειδήσεις για τις επιτυχίες στην εξόρυξη χρωμίτη και στην επεξεργασία του στα μεταλλουργικά συγκροτήματα ήταν τόσο συχνές όσο και τα δελτία καιρού. Παρά τις συνηθισμένες υπερβολές η αλήθεια είναι πως ο χρωμίτης υπήρξε για πολλά χρόνια μια από τις βασικές πηγές σκληρού συναλλάγματος για την απομονωμένη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας με σημαντική συμβολή στο φτωχικό Ακαθάριστο Προϊόν Η χώρα, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του Ογδόντα, ήταν τρίτη στην παγκόσμια κατάταξη παραγωγής και εξαγωγών και πρώτη στην Ευρώπη για το ορυκτό με την διαδεδομένη χρήση στις χαλυβουργίες και είχε προχωρήσει στην επεξεργασία για την παραγωγή σιδηροχρωμίου σε εργοστάσιο στο Μπουρέλι. Ανέπτυξε τεχνικές εξόρυξης και ένα εξειδικευμένο έμπειρο προσωπικό στα μεταλλεία. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως εικοσιτέσσερις εκατομμύρια τόνοι μεταλλεύματος βγήκαν από τα ορυχεία κυρίως στα ανατολικά. Ο αλβανικός χρωμίτης θεωρείται άριστης ποιότητας και τα υπολογισμένα αποθέματα ανέρχονται σε αρκετά εκατομμύρια τόνους, έτσι ώστε να φέρνουν την χώρα τέταρτη στην Ευρώπη σε δυνατότητες εξόρυξης. Την σημασία των αλβανικών κοιτασμάτων είχε εντοπίσει προπολεμικά η Γερμανία και ένας από τους βασικούς στόχους της παρουσίας της Βερμαχτ στην χώρα ήταν η εκμετάλλευση αυτού του ορυκτού.

Το ορυχείο στην Μπουλκίζα είναι η καρδιά αυτής της πολύχρονης προσπάθειας των Αλβανών, το πρώτο και σημαντικότερο σημείο εξόρυξης, ο πρόσκοπος και ο πρωταθλητής του αλβανικού χρωμίτη. Σαράντα χιλιόμετρα βορειοανατολικά από την πρωτεύουσα το ορυχείο ξεκίνησε την παραγωγή το 1948 και μέχρι το 2006, οι εργάτες είχαν βγάλει στην επιφάνεια πάνω από δεκατρία εκατομμύρια τόνους μετάλλευμα, κάτι παραπάνω από την μισή εθνική παραγωγή. Στην γύρω περιοχή εκτός από την πρώτη εξόρυξη υπάρχουν ακόμη πέντε ενεργά ορυχεία και στην πόλη των δώδεκα χιλιάδων κατοίκων η πλειοψηφία των ανδρών είναι παλιοί και νέοι εργάτες και έμπειροι τεχνικοί στο ορυχείο. Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του κόμματος Εργασίας όπως και οι υπόλοιποι νευραλγικοί τομείς της οικονομίας, το ορυχείο πουλήθηκε φτηνά το 2001 στην ιταλική εταιρία Darfo, η οποία παρά τις δεσμεύσεις για επενδύσεις για εκσυγχρονισμό και μέτρα ασφαλείας έκανε ακριβώς το αντίθετο. Ξεπούλησε τα αποθέματα μεταλλεύματος και το παράτησε το 2006 για να την διαδεχθεί το 2007 η αυστριακή πολυεθνική ACR με τα ίδια μεγαλεπήβολα πλάνα και υποσχέσεις. Τα νέα αφεντικά όμως έκαναν ακριβώς ότι και οι Ιταλοί. Άρχισαν να πουλάνε τα «κομμουνιστικά» αποθέματα του χρωμίτη και παρέπεμψαν στις καλένδες τα επενδυτικά σχέδια. Σε όλο αυτό το διάστημα των αγοραπωλησιών και της λεηλασίας είκοσι μεταλλωρύχοι σκοτώθηκαν και δεκάδες άλλοι σακατεύτηκαν σε διάφορα ατυχήματα που έγιναν στο ορυχείο. Η περιπέτεια του ιδιωτικοποιημένου μεγαλύτερου ορυχείου χρωμίτη στην χώρα ήταν μια από τις πολλές ανάλογες που συνέβησαν στα χρόνια της μεγάλης αρπαγής της περιουσίας των Αλβανών από τις πολυεθνικές και τους εγχώριους μαφιόζους συνεργάτες τους,  μεταλλαγμένα στελέχη του παλιού καθεστώτος η νέα αρπακτικά που αποτελούν πλέον την σύγχρονη οικονομική ολιγαρχία.

Στις αρχές του φετινού Ιούλη η συσσωρευμένη οργή των επτακοσίων μεταλλωρύχων ξεχείλισε. Ξεκίνησαν απεργία διαρκείας και δεκαέξι από τους πιο τολμηρούς στα τέλη του μήνα κατέβηκαν στις στοές σε βάθος 1400 μέτρων πραγματοποιώντας απεργία πείνας. Όλη η Μπουλκίζα και η γύρω περιοχή ξεσηκώθηκε για να υποστηρίξει τον αγώνα. Οι απεργοί ζήτησαν αυξήσεις 40% στους φτωχικούς μισθούς τους, μέτρα ασφάλειας και άνοιγμα καινούριων στοών σε αλλά επίπεδα κοιτασμάτων έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η δουλειά τους και να σωθεί από την απαξίωση και τις καταρρεύσεις το ορυχείο. Η διοίκηση της εταιρίας ύστερα από πίεση δέχτηκε να δώσει αυξήσεις 20%, έδωσε αόριστες υποσχέσεις για επενδύσεις και έταξε ένα δωρεάν γεύμα στο μπαϊράμι! Οι μεταλλωρύχοι αρνήθηκαν να συμβιβαστούν, συγκρούστηκαν με την αστυνομία και τους απεργοσπάστες και μόνο όταν απειλήθηκε αστυνομική επιχείρηση εκκένωσης ανέβηκαν από τις στοές και σταμάτησαν την απεργία πείνας ύστερα από εικοσιτέσσερις ημέρες. Η μεγάλη εργατική κινητοποίηση όμως συνεχίζεται, οι μεταλλωρύχοι αρνούνται να επιστρέψουν στις στοές και αρκετοί στην χώρα μιλάνε για την πρώτη μεγάλη εργατική απεργία από τότε που η Αλβανία μπήκε στον «καπιταλιστικό παράδεισο».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ μια κυβερνητική παρουσίαση για τον αλβανικό χρωμίτη του 2010, στο http://www.mete.gov.al/upload/chrome.pdf

ΔΕΙΤΕ ένα βίντεο από την απεργία πείνας http://www.youtube.com/watch?v=DBywp2kdGs8&feature=related

Τον «Αθέατο Κόσμο» γράφει ο Δημήτρης Παυλίδης