To Εθνικό Μουσείο της Κολομβίας βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Μπογκοτά. Εκεί η Ντόρις Σαλσέδο, στα ερείπια κτιρίου της αποικιακής εποχής έστησε το αντι-μνημείο της, μια σύνθεση με όνομα «Θραύσματα, Χώρος Τέχνης και Μνήμης». Το δάπεδο αποτελείται από 1296 μεταλλικές πλάκες, διάστασης 60Χ60 εκατοστών. Το υλικό τους προήλθε από λιώσιμο των μεταλλικών μερών 37 τόνων διαφόρων τύπων ατομικών όπλων, κυρίως AK-47. Είναι αυτά που παρέδωσαν 13049 γκεριγέρος, μέλη των FARC, των Επαναστατικών Ένοπλων Δυνάμεων της Κολομβίας, του πιο ιστορικού και μεγαλύτερου αριστερού αντάρτικου στην χώρα. Τα όπλα συγκεντρώθηκαν βάση της συμφωνίας του 2016 ανάμεσα στην κυβέρνηση της Κολομβίας και την ηγεσία των ανταρτών με την μεσολάβηση της Κούβας. Από το 2017 σε αυτό τον χώρο, που συνδυάζει – σύμφωνα με την Κολομβιανή εικαστικό- τις έννοιες της επιφάνειας, της σιωπής, του κενού και της καταστροφής έχουν παρουσιαστεί πολλές εκθέσεις καλλιτεχνών με θέμα τα τραύματα του πολύχρονου εμφύλιου στην χώρα. Αυτόν τον χώρο, διόλου τυχαία διάλεξαν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπλίνκεν και η νέα αντιπρόεδρος η αφρο-κολομβιανή Φράνσια Ελένα Μάρκες για να συνυπογράψουν το λεγόμενο Εθνικό Κεφάλαιο των Ειρηνευτικών Συμφωνιών του 2016. Δηλαδή τις ανεκπλήρωτες προβλέψεις που αφορούν τα δικαιώματα στην πολιτι-κοινωνική ζωή, στην εκπαίδευση κλπ των αφρο-κολομβιανών και των ιθαγενικών κοινοτήτων της χώρας. Μια υπογραφή συμβολικού χαρακτήρα που όμως επιτρέπει την Ουάσινγκτον να προβληθεί ως εγγυήτρια εθνοτικών και μειονοτικών δικαιωμάτων! Ο Μπλίνκεν μάλιστα σε ένα ρεσιτάλ υποκρισίας δήλωσε συγκινημένος που βρίσκεται σε ένα χώρο που θυμίζει τις απώλειες, τις εξαφανίσεις και τις κακοποιήσεις στην διάρκεια των πενήντα χρόνων του εμφυλίου. Ήταν τόσο πετυχημένη η αντιστροφή ρόλων και λόγων, που μια δημοσιογράφος παρασυρμένη από το κλίμα σχολίασε με ενθουσιασμό την σύμπτωση πως και οι δύο υπέγραψαν με το αριστερό χέρι!
Το Εθνικό Κεφάλαιο της συμφωνίας του 2016 δεν είναι το μοναδικό στις 297 σελίδες της που παρέμεινε κενό γράμμα. Τότε οι υπογραφές είχαν μπει συμβολικά με στυλό κατασκευασμένο από κάλυκα σφαίρας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η συμφωνία αποδείχθηκε πως ήταν απόλυτα μονομερής. Οι αληθινές σφαίρες του Κολομβιανού στρατού και των παραστρατιωτικών εγκληματικών ομάδων συνέχισαν να προξενούν εκατοντάδες θύματα. Παλιοί αντάρτες, ηγέτες και στελέχη κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων και οργανώσεων της αριστεράς και των αυτοχθόνων μπήκαν στο στόχαστρο. Στην χρόνια της προεδρίας Ντούκε, με την καθοδήγηση του ακροδεξιού πρώην προέδρου Ουρίμπε οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες επιδεινώθηκαν, οι κρατικές δολοφονίες πολλαπλασιάστηκαν και η καταστολή των λαϊκών κινημάτων μεγάλωσε. Αρκετά στελέχη και μέλη των FARC, ορισμένοι μάλιστα από εκείνους που πρωταγωνίστησαν στην ειρηνευτική συμφωνία, αναγκάστηκαν να ξαναπάρουν τα όπλα. Και θα συνέχιζε να διεξάγεται ανενόχλητα αυτό το το δολοφονικό κυνηγητό με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον, η οποία πίεζε να της παραδοθούν ηγέτες των ανταρτών, αν δεν ξεσηκώνονταν για μια ακόμη φορά οι λαϊκές μάζες. Οι επίμονες αντιστάσεις και η τελευταία ματωμένη εξέγερση των Κολομβιάνων ήταν που έβαλαν εμπόδια και άλλαξε το κλίμα στην χώρα και όχι η ειρηνευτική συμφωνία, όπως διατείνονται με σκοπιμότητα τον τελευταίο καιρό οι κάθε λογής συμβιβασμένοι και ρεφορμιστές.
Νέος ένοικος στην Κάσα δε Ναρίνιο. Ο Γουστάβο Πέτρο, ύστερα από δυο αποτυχημένες υποψηφιότητες στις εκλογές του 2010 και του 2018, δυο βουλευτικές θητείες και μια ως δήμαρχος της Μπογκοτά κατάφερε να επικρατήσει στον δεύτερο γύρο και να εκλεγεί στην προεδρία, επικεφαλής του «Ιστορικού Σύμφωνου». Μιας εκλογικής συμμαχίας κεντροαριστερών, οικολογικών και ιθαγενικών ρεφορμιστικών κομμάτων και οργανώσεων. Μεταξύ αυτών το πρώην φιλοσοβιετικό ΚΚ. Στέλεχος της ένοπλου, αντάρτικου πόλης Μ-19 σε νεαρή ηλικία, πέρασε για μερικούς μήνες στην φυλακή αλλά σχετικά γρήγορα επέστρεψε στην νομιμότητα παίρνοντας αποστάσεις από την ένοπλη πάλη. Tο 1990 το Μ-19 παρέδωσε το σπαθί του Μπολίβαρ που είχε αρπάξει το 1974 από το μουσείο Kίντα Ντε Μπολίβαρ, κατέθεσε τα όπλα και ο Πέτρο συμμετείχε στην ίδρυση του ομώνυμου κόμματος. Όταν αυτό σταδιακά αποδυναμώθηκε, ο πρώην αντάρτης συνέχισε την πολιτική δράση μέσω νέων σοσιαλδημοκρατικών σχημάτων. Οι μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις του 2019 και κυρίως αυτή του 2021 που εξελίχθηκε σε πολυήμερη εξέγερση, η βαθιά κοινωνική κρίση η οποία επιδεινώθηκε με την πανδημία και η πλήρης ανυποληψία της προεδρίας του ακροδεξιού φίλο-αμερικάνου Ιβάν Ντούκε Μάρκες δημιούργησαν ευνοϊκό έδαφος στην υποψηφιότητα του. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ιδιαίτερα μέσα στο 2020, η οικονομία της χώρας υπέστη σοβαρό πλήγμα και η φτώχεια αυξήθηκε από 35% το 2019 σε 42,5% το 2020. Εκατομμύρια απόκληροι Κολομβιάνοι στα όρια της πείνας, άνεργοι νέοι, φτωχοί αγρότες αλλά και περίπου 1,6 εκατομμύριο της μεσαίας τάξης οι οποίοι ξέπεσαν ξαφνικά, ακούμπησαν τις τελευταίες ελπίδες τους στο Ιστορικό Σύμφωνο. Ο Πέτρο αυτήν την φορά πήρε το σπαθί του Μπολίβαρ στην τελετή της ορκωμοσίας με θεσμικό τρόπο.
Το πρόγραμμα του Συμφώνου, μια σοσιαλδημοκρατική πρόταση δειλής εισοδηματικής ανακατανομής σε μια κοινωνία με τεράστιες ανισότητες, όσο πλησίαζαν οι εκλογές γίνονταν και πιο “ρεαλιστικό”. Ο νέος πρόεδρος φρόντισε να δώσει δημόσιες και παρασκηνιακές διαβεβαιώσεις για σεβασμό της ιδιοκτησίας των γαιοκτημόνων, των ξένων επενδύσεων και της ειδικής σχέσης με τις ΗΠΑ. Αναγόρευσε την φορολογική μεταρρύθμιση, δηλαδή την μικρή αύξηση των φόρων στα ψηλά εισοδήματα και τα επιχειρηματικά μερίσματα (Τα έσοδα από άμεσους φόρους ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τα χαμηλότερα στην Λατινική Αμερική) καθώς και την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής ως εργαλεία για την κοινωνική δικαιοσύνη. «Θα αναπτύξουμε τον καπιταλισμό στην Κολομβία» διακήρυξε. Εξήγγειλε την εξαγορά έναντι τιμήματος μόνο εκείνων των εκτάσεων γης που δεν χρησιμοποιούνται για γεωργία και κτηνοτροφία σε συνεργασία με την Fedegán, την συντεχνία των μεγαλοκτηνοτρόφων με σκοπό την ενεργοποίηση της γεωργικής παραγωγής. Στην Κολομβία υπάρχουν 55 εκατομμύρια εκτάρια που ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες, δηλαδή σχεδόν το ήμισυ της εθνικής επικράτειας που αποτελείται από 114 εκατομμύρια. Επικέντρωσε στην ανάγκη ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με περιορισμό του εξορυκτικού τομέα υδρογονανθράκων και προστασία της Αμαζονίας. Προχώρησε σε αποκατάσταση των σχέσεων με την γειτονική Βενεζουέλα και υποσχέθηκε συνεργασία με κράτη της Λατινικής Αμερικής, ιδιαίτερα την Βραζιλία και την Χιλή. Σχετικά με τους διαφωνούντες αντάρτες των FARC και εκείνους του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (ELN), ζήτησε διαπραγματεύσεις με σκοπό τον αφοπλισμό και την πολιτική ενσωμάτωση επιχειρηματολογώντας για την ανάγκη μιας Συνολικής Ειρήνης. Σε αυτήν την στρατηγική θέλει να εντάξει και τον έλεγχο της παραγωγής, του παράνομου εμπορίου των ναρκωτικών και των συμμοριών που συνδέονται με αυτό, υποσχόμενος αναπτυξιακές πρωτοβουλίες στις περιοχές που αυτά κυριαρχούν. Όσο για την μισητή ESMAD, την δύναμη καταστολής των διαδηλώσεων που ευθύνεται για δολοφονίες και άλλες βαρβαρότητες, παρά τις υποσχέσεις για διάλυση της προχώρησε απλά στην μετονομασία της. Η αστυνομική δύναμη βαφτίστηκε Εθνική Μονάδα Διαλόγου και Διατήρησης Τάξης (UNDMO)!
Σε μια πρόσφατη ανάλυση της η βραζιλιάνικη εφημερίδα Nueva Democracia επισημαίνει πως το αγροτικό ζήτημα είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της κολομβιανής κοινωνίας. Και εξηγεί: “Οι μεγάλες εκτάσεις τόσο οι μη παραγωγικές όσο και οι «παραγωγικές» είναι στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών. Αυτό αποτελεί ένα εμπόδιο που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη και κρατά εκατομμύρια μάζες στη μιζέρια. Το 1% των μεγάλων αγροκτημάτων καταλαμβάνει το 81% της γης της χώρας, ενώ υπάρχουν εκατομμύρια φτωχοί αγρότες με λίγη ή καθόλου ιδιοκτησία γης. Στη διάρκεια των 200 χρόνων από την ανεξαρτησία, οι κυβερνήσεις έδωσαν δικαιώματα ιδιοκτησίας στους γαιοκτήμονες και τη μεγαλοαστική τάξη. Το 2013 υπήρχαν τουλάχιστον 244.606 οικογένειες οι οποίες εκδιώχθηκαν βίαια από τη γη τους σε διάστημα των έξι προηγούμενων χρόνων. Το μεγαλύτερο μέρος της γης τους εκμεταλλεύεται τώρα η πολυεθνική εταιρεία εξόρυξης άνθρακα Cerrejón και οι γαιοκτήμονες που φυτεύουν αφρικανικό φοίνικα”. Τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλες εκτάσεις που εκμεταλλεύονταν μικροί αγρότες απαλλοτριώθηκαν με την βία των παραστρατιωτικών ομάδων και πέρασαν στα χέρια γαιοκτημόνων και πολυεθνικών. Οι υποσχέσεις του Πέτρο για εξαγορά αφορούν μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών των εδαφών και προϋποθέτουν την συναίνεση των νέων σημερινών ιδιοκτητών. Σύμφωνα με την εφημερίδα αυτή η πολιτική αποτελεί ακόμη μία ψευδή αγροτική μεταρρύθμιση, όπως και όσες επιχειρήθηκαν στο παρελθόν.
Σε μια πρόσφατη ανάλυση της η βραζιλιάνικη εφημερίδα Nueva Democracia επισημαίνει πως το αγροτικό ζήτημα είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της κολομβιανής κοινωνίας. Και εξηγεί: “Οι μεγάλες εκτάσεις τόσο οι μη παραγωγικές όσο και οι «παραγωγικές» είναι στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών. Αυτό αποτελεί ένα εμπόδιο που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη και κρατά εκατομμύρια μάζες στη μιζέρια. Το 1% των μεγάλων αγροκτημάτων καταλαμβάνει το 81% της γης της χώρας, ενώ υπάρχουν εκατομμύρια φτωχοί αγρότες με λίγη ή καθόλου ιδιοκτησία γης. Στη διάρκεια των 200 χρόνων από την ανεξαρτησία, οι κυβερνήσεις έδωσαν δικαιώματα ιδιοκτησίας στους γαιοκτήμονες και τη μεγαλοαστική τάξη. Το 2013 υπήρχαν τουλάχιστον 244.606 οικογένειες οι οποίες εκδιώχθηκαν βίαια από τη γη τους σε διάστημα των έξι προηγούμενων χρόνων. Το μεγαλύτερο μέρος της γης τους εκμεταλλεύεται τώρα η πολυεθνική εταιρεία εξόρυξης άνθρακα Cerrejón και οι γαιοκτήμονες που φυτεύουν αφρικανικό φοίνικα”. Τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλες εκτάσεις που εκμεταλλεύονταν μικροί αγρότες απαλλοτριώθηκαν με την βία των παραστρατιωτικών ομάδων και πέρασαν στα χέρια γαιοκτημόνων και πολυεθνικών. Οι υποσχέσεις του Πέτρο για εξαγορά αφορούν μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών των εδαφών και προϋποθέτουν την συναίνεση των νέων σημερινών ιδιοκτητών. Σύμφωνα με την εφημερίδα αυτή η πολιτική αποτελεί ακόμη μία ψευδή αγροτική μεταρρύθμιση, όπως και όσες επιχειρήθηκαν στο παρελθόν.
Ο Μπλίνκεν ήταν ο τέταρτος, και πιο ανώτερος, Αμερικάνος αξιωματούχος που επισκέφτηκε την Κολομβία, αφότου ανέλαβε την προεδρία ο Πέτρο. Ξεκίνησε την τελευταία περιοδεία του από την Μπογκοτά με επόμενους σταθμούς το Σαντιάγο και την Λίμα. Για τις ΗΠΑ η Κολομβία θεωρείται κομβικό κράτος για τον έλεγχο της Λατινικής Αμερικής. Είναι η μοναδική χώρα της Λατινικής Αμερικής που συμμετέχει στο ΝΑΤΟ ως παγκόσμιος εταίρος και ο στρατός της είναι στενά δεμένος με τους σχεδιασμούς των Αμερικάνικου Πενταγώνου. Σε μια περίοδο πολιτικών μεταβολών σε όλο σχεδόν τον νότιο αμερικάνικο κώνο αλλά και των όσων συμβαίνουν με την Ρωσία και την Κίνα η Ουάσιγκτον είχε την ανάγκη να υπογραμμίσει πως δεν έχασε καθόλου το ιμπεριαλιστικό ενδιαφέρον της για την περιοχή.
Το 2016 η ειρηνευτική συμφωνία γέννησε ελπίδες αλλά κατέληξε σύντομα σε ένα δολοφονικό κυνήγι των αποστρατευμένων ανταρτών και των κοινωνικών αγωνιστών με την κολομβιανή ολιγαρχία να καταφέρνει να βγάλει από την μέση αρκετούς επικίνδυνους αντιπάλους. Αυτήν την φορά το διακύβευμα για το μέλλον του λαϊκού κινήματος είναι πολύ μεγαλύτερο. Μια ιστορική διάψευση των προσδοκιών για μια κοινωνική αλλαγή, θα κάνει ευτυχισμένους την κολομβιανή ελίτ και τα αφεντικά της στην βόρεια Αμερική. Η επίσκεψη Μπλίνκεν αυτήν την προοπτική ήθελε να διασφαλίσει. Μένει να δούμε αν οι λαϊκές δυνάμεις θα καταφέρουν να ξεπεράσουν αλώβητες τις παγίδες, τις αυταπάτες και τους πάντα πρόθυμους σοσιαλδημοκράτες διαχειριστές του καπιταλισμού.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ μια συνέντευξη του D.Rueda εκπροσώπου της κολομβιανής κυβέρνησης στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τον ELN. www.colombiainforma.info/entrevista-danilo-rueda-la-paz-total-es-el-poder-consciente-ciudadano-que-logra-transformar-las-expresiones-de-violencia-rebelde-y-no-rebelde
ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ το αντί- μνημείο fragmentos.gov.co/Paginas/default.aspx
Το 2016 η ειρηνευτική συμφωνία γέννησε ελπίδες αλλά κατέληξε σύντομα σε ένα δολοφονικό κυνήγι των αποστρατευμένων ανταρτών και των κοινωνικών αγωνιστών με την κολομβιανή ολιγαρχία να καταφέρνει να βγάλει από την μέση αρκετούς επικίνδυνους αντιπάλους. Αυτήν την φορά το διακύβευμα για το μέλλον του λαϊκού κινήματος είναι πολύ μεγαλύτερο. Μια ιστορική διάψευση των προσδοκιών για μια κοινωνική αλλαγή, θα κάνει ευτυχισμένους την κολομβιανή ελίτ και τα αφεντικά της στην βόρεια Αμερική. Η επίσκεψη Μπλίνκεν αυτήν την προοπτική ήθελε να διασφαλίσει. Μένει να δούμε αν οι λαϊκές δυνάμεις θα καταφέρουν να ξεπεράσουν αλώβητες τις παγίδες, τις αυταπάτες και τους πάντα πρόθυμους σοσιαλδημοκράτες διαχειριστές του καπιταλισμού.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ μια συνέντευξη του D.Rueda εκπροσώπου της κολομβιανής κυβέρνησης στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τον ELN. www.colombiainforma.info/entrevista-danilo-rueda-la-paz-total-es-el-poder-consciente-ciudadano-que-logra-transformar-las-expresiones-de-violencia-rebelde-y-no-rebelde
ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ το αντί- μνημείο fragmentos.gov.co/Paginas/default.aspx
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου