O Ζοχράν Κουάμε Μαμντάνι που θα μπει στο δημαρχείο της Νέας Υόρκης την πρωτοχρονιά του 2026 μαζί με την εκλογική νίκη έχει και άλλες πρωτιές. Του πρώτου Μουσουλμάνου αλλά και του νεότερου από το 1892, δημάρχου της πόλης. Όχι όμως και του πρώτου αυτοπροσδιορισμένου σοσιαλιστή. Πριν από αυτόν στα 1911 το Σενέκταντι, μια πόλη στα ανατολικά, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, εξέλεξε για τέσσερεις θητείες τον Τζορτζ Λουν, έναν χριστιανοσοσιαλιστή που ανήκε στο τότε Σοσιαλιστικό κόμμα. Ήταν η περίοδος πριν το Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στην οποία με επίκεντρο το Μιλγουόκι του Γουισκόνσιν αρκετοί σοσιαλιστές διεκδίκησαν και κάποιοι ανέλαβαν την διοίκηση δήμων. Περισσότεροι από 1000 σοσιαλιστές εξελέγησαν σε δημαρχεία, τοπικά συμβούλια και νομοθετικά σώματα σε όλη τη χώρα. Ονομάστηκαν ειρωνικά από τους αντιπάλους τους «δήμαρχοι των υπονόμων» γιατί διεκδίκησαν μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση των συνθηκών στέγασης, αποχέτευσης,υγείας, εξηλεκτρισμού, ύδρευσης και εκπαίδευσης. Στηρίζονταν ιδιαίτερα στις αύστρο-γερμανικές κοινότητες αλλά και στο αναπτυσσόμενο εργατικό κίνημα και εκπροσωπούσαν έναν μεταρρυθμιστικό σοσιαλισμό αντιμετώπισης των αδικιών του καπιταλισμού που κάλπαζε. Πολύ αργότερα, το 1990, από τον μητροπολιτικό δήμο της αμερικάνικης μεγαλούπολης πέρασε ο Ντέιβιντ Ντίνκινς, ο πρώτος μαύρος δήμαρχος, που προέρχονταν από τους Δημοκράτες Σοσιαλιστές Αμερικής (DSA) που κυβέρνησε ως γνήσιος καθεστωτικός. Αντίθετα, αρκετά νωρίτερα από αυτόν, από το 1934 ως το 1946 ένας πιστός Ρεπουμπλικάνος ο Φιορέλο Λα Γκουάρντια που διατηρούσε σχέσεις με τους Σοσιαλιστές υλοποίησε ένα τεράστιο πρόγραμμα υποδομών και επέκτασης των κοινωνικών υπηρεσιών αντάξιο των δικών τους οραμάτων. Οι «σοσιαλιστές των υπονόμων» και το Σοσιαλιστικό κόμμα αποδυναμώθηκαν ύστερα από την νίκη των Μπολσεβίκων στην Ρωσία και την επιρροή που απέκτησαν στο αμερικάνικο εργατικό κίνημα με την ίδρυση του ΚΚ ΗΠΑ αλλά και από τις αντιθέσεις αναμεταξύ τους ύστερα από το ξέσπασμα του Παγκόσμιου Πολέμου. Όσο για το παράδειγμα του Λα Γκουάρντια που στηρίχθηκε στο Νιου Ντηλ του Ρούσβελτ, έδωσε την θέση του στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που σταδιακά άρχισαν να ενισχύονται ως αποτέλεσμα της καπιταλιστικής κρίσης και της αποσυγκρότησης της εργατικής τάξης. Ο Μαμντάνι είναι ο δεύτερος δήμαρχος στην Νέα Υόρκη που εκλέγεται με την υποστήριξη του DSA το οποίο θεωρείται διάδοχος των Σοσιαλιστών του περασμένου αιώνα και λειτουργεί ως αριστερή αντιπολίτευση στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος.
Γεννημένος στην Ουγκάντα από μια οικογένεια επιφανών διανοούμενων Ινδών μεταναστών που το 1972 στα χρόνια της δικτατορίας του Ιντί Αμίν Νταντά κατέφυγαν στις ΗΠΑ, ο 33χρονος Μαμντάνι μεγάλωσε στο Κουήνς της Νέας Υόρκης. Η εκλογική εκτόξευση του μπορεί να υπήρξε εντυπωσιακή και εν πολλοίς απρόσμενη, αλλά το κύμα πάνω στο οποίο πάτησε έχει μια ιστορία αρκετών χρόνων. Διαμορφώθηκε επάνω στα διευρυνόμενα κοινωνικά ρήγματα της αμερικάνικης μεγαλούπολης και στην αποσύνθεση/ ανυποληψία στην οποία έχει περιπέσει το Δημοκρατικό Κόμμα ύστερα από τις προεδρίες Κλίντον, Ομπάμα και Μπάιντεν. Ισχυρή δυναμική απέκτησε στην διάρκεια του πρώτου σκληρού χρόνου της προεδρίας Τραμπ, η οποία ενίσχυσε την πόλωση στην αμερικάνικη αστική πολιτική σκηνή αλλά και στην κοινωνική βάση. Επίσης από την εξελισσόμενη οικονομική κρίση και την απόγνωση που αυτή προκαλεί στην εργατική τάξη, στις βάρδιες των νέων ανασφαλών εργαζόμενων, σε ευρύτερα μεσαία στρώματα και στις μεταναστευτικές κοινότητες. Έναν ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε η γενοκτονία των Παλαιστίνιων η οποία από ένα μακρινό διεθνές πρόβλημα μεταβλήθηκε σε εσωτερικό ζήτημα και συνδέθηκε με τις διαιρέσεις της αμερικάνικης κοινωνίας.
Δωρεάν και γρήγορες δημοτικές συγκοινωνίες, τετραετές πάγωμα των ενοικίων σε 2 εκατομμύρια διαμερίσματα με σταθερό ενοίκιο, κατασκευή φθηνών κατοικιών, αύξηση της φορολογίας στους υπέρ-πλούσιους, δημιουργία κοινωνικών παντοπωλείων, δωρεάν καθολική παιδική φροντίδα ως τα 5 έτη, αύξηση του κατώτατου μισθού στα 30 δολάρια την ώρα μέχρι το 2030, προστασία από την δράση των κυνηγών μεταναστών του ICE. Με το 20% των 8,5 εκατομμύριων Νεοϋορκέζων να βρίσκονται στο ή κάτω από το όριο της φτώχειας, (σε ορισμένες ομάδες ξεπερνά και το 30%) την ανεργία να ξεπερνά κατά πολύ το 5% στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες (Στο Μπρονξ για παράδειγμα πλησιάζει το 8%) το κόστος της ζωής ( στέγαση, διατροφή, εκπαίδευση, περίθαλψη κλπ) να αυξάνεται συνεχώς, τις επιπτώσεις της πανδημίας να μην έχουν ξεπεραστεί και τις ανισότητες να προκαλούν, δεν είναι καθόλου παράξενο που τα συνθήματα του Μαμντάνι είχαν τέτοια απήχηση. Από το Χάρλεμ και το Ουάσινγκτον Χάιτς μέχρι το νότιο Μπρονξ, το Τζάκσον Χάιτς, το Κουήνς και την καρδιά της μαύρης και ισπανόφωνης κοινότητας στο κεντρικό Μπρούκλιν, η ψήφος της εργατικής τάξης και των μεταναστευτικών κοινοτήτων ήταν συντριπτικά υπέρ του. Εντυπωσιακή ήταν επίσης η στήριξη από τους νέους. Ενδεικτικό μάλιστα της μεγάλης κοινωνικό-πολιτικής ρευστότητας, το γεγονός πως τον ψήφισαν και αρκετοί που στις εκλογές του 2024 στήριξαν τον Τραμπ. Βέβαια για την νίκη του δεν αρκούσε η υποστήριξη της κοινωνικής βάσης και ο μεγάλος αριθμός εθελοντών που έκαναν εκλογική εκστρατεία πόρτα-πόρτα. Για δικούς τους λόγους, κυρίως για να δημιουργήσουν αντίβαρα στον Τραμπ, συντάχθηκαν με την υποψηφιότητα του ισχυροί παράγοντες του Δημοκρατικού κόμματος και ορισμένοι από την επιχειρηματική ελίτ (οι Σόρος είναι η πιο γνωστοί) αφότου ο Μαμντάνι επικράτησε στις προκριματικές. Βέβαια ο κύριος αντίπαλος του, ο πρώην δημοκρατικός κυβερνήτης Άντριου Κουόμο που εμφανίστηκε ως ανεξάρτητος έκανε μια πολύ πιο ακριβή καμπάνια με την χρηματοδότηση επιφανών επιχειρηματιών της πόλης, αλλά αυτό αποδείχτηκε πως δεν ήταν αρκετό για να ανακόψει το ρεύμα που είχε ο Μαμντάνι.
Οι εξαγγελίες του Μαμντάνι αρκετές από τις οποίες στα «ένδοξα χρόνια» της καπιταλιστικής ανάπτυξης αποτελούσαν αυτονόητες κατακτήσεις φαντάζουν σήμερα ως ριζοσπαστικές ανατροπές. Ορισμένες όμως είναι αλήθεια εφαρμόστηκαν και πρόσφατα όπως το πάγωμα των ενοικίων που συνέβη τρεις φορές στην θητεία του Δημοκρατικού Ντε Μπλάζιο το 2015, 2016 και 2020. Αν υποθέσουμε πως θα μείνει συνεπής προς αυτές, τα ερωτηματικά που προκύπτουν για την υλοποίηση τους είναι πολλά. Παρά τον σημαντικό δημοτικό προϋπολογισμό, οι περισσότερες υποσχέσεις του Μαμντάνι για να γίνουν πράξη πρέπει να έχουν την έγκριση του κυβερνήτη της πολιτείας ή της κεντρικής κυβέρνησης. Επιπλέον θα έχει να αντιμετωπίσει την αντίθεση της διοίκησης Τραμπ. Τουλάχιστον το 7% των εσόδων του δήμου προέρχεται από ομοσπονδιακά κονδύλια και ο αμερικάνος πρόεδρος έχει απειλήσει πως θα τα περικόψει. Ο νέος δήμαρχος με προσεκτικό τρόπο άρχισε σε ορισμένα καυτά θέματα “να τα γυρίζει” με χαρακτηριστική περίπτωση την απόφαση να κρατήσει την επίτροπο της αστυνομίας Τζέσικα Τις στην θέση της και την πρόθεση του να συμπράξει με τους μεγάλους καπιταλιστές στoν κλάδο των κατασκευών και της εκμετάλλευσης ακινήτων. Μετά την νίκη του έσπευσε να δηλώσει επανειλημμένα την προθυμία του να συνεργαστεί τόσο με τον Τραμπ όσο και με την Γουόλ Στριτ και ανακοίνωσε πως η ομάδα μετάβασης θα αποτελείται από βετεράνους Δημοκρατικούς από τις δημαρχίες των Μπλούμπεργκ, Ντε Μπλάζιο και Άνταμς. Αν κρίνουμε από τα πρώτα βήματα, τίποτε το ριζοσπαστικό δεν προβλέπεται!
Η εκλογική νίκη του Μαμντάνι έγινε δεκτή με ενθουσιασμό σχεδόν από το σύνολο της ευρωπαϊκής καθεστωτικής αριστεράς αλλά και από τμήματα της αυτό-αποκαλούμενης ριζοσπαστικής. Ορισμένοι περισσότεροι ενθουσιώδεις έφτασαν να τον παρομοιάσουν με τον « σύγχρονο πρίγκιπα» του Γκράμσι και να τον αναγορεύσουν ως υπόδειγμα για πολιτικές και εκλογικές καμπάνιες. Άλλοι έσπευσαν να πουν πως ο Μαμντάνι «διδάσκει ξεχασμένες αλήθειες για την Αριστερά ….και δημιουργεί ένα μαζικό ρεύμα ελπίδας και ανατροπής» ! Φέρνουν ως απόδειξη γι αυτό πως ο Μαμντάνι εστίασε στα προβλήματα ζωής των εργαζόμενων, μίλησε για τα μικρά και τα καθημερινά, ανέδειξε το κοινωνικό πρόβλημα. Κατάφερε επισημαίνουν «να επαναφέρει κάθε συζήτηση στα ζητήματα της τάξης και της ανισότητας — στην ιστορική αποστολή της «Παλιάς Αριστεράς», πριν από τη λεγόμενη πολιτισμική στροφή και την άνοδο της πολιτικής της ταυτότητας». Πράγματι ! Τα μεγάλα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα όχι μόνο απασχολούν και κινητοποιούν αλλά και παραμένουν μεγάλα και συνεχώς επιδεινούμενα στον σύγχρονο καπιταλισμό. Δεν χρειάζονταν κανένας Μαμντάνι για να το δείξει αυτήν την αλήθεια παρά μόνο σε εκείνους που πίστεψαν στο τέλος της ταξικής πάλης και αναζήτησαν τις κινούσες αντιθέσεις σε άλλα πεδία. Και όσο αλήθεια είναι πως Αριστερά σημαίνει ανάδειξη, σύνδεση και πάλη για τα καθημερινά προβλήματα των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων άλλο τόσο αλήθεια είναι πως αυτά τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν μέσα στον καπιταλισμό.
“Μια νέα εποχή ταξικού πολέμου έχει ξεκινήσει στη Νέα Υόρκη” ! διαπίστωνε το άρθρο της σύνταξης της Ουάσιγκτον Ποστ στις 8 Νοεμβρίου σχολιάζοντας την επινίκια ομιλία του Μαμντάνι. Υπερβολικός μελοδραματισμός ; Όχι ακριβώς. Η δημοσιογραφική ναυαρχίδα του αμερικάνικου κατεστημένου γνωρίζει πολύ καλά πως ο νέος δήμαρχος ούτε που σκέφτεται να αμφισβητήσει τον καπιταλισμό. Με την κινδυνολογία της όμως αποδεικνύει πως η τάξη που εκπροσωπεί δεν είναι διατεθειμένη να κάνει οικειοθελώς έστω και ελάχιστες παραχωρήσεις για να αμβλύνει τις μεγάλες ανισότητες και να μοιράσει ένα αντίδωρο από τον απίστευτο πλούτο που συγκεντρώνει. Από την άλλη βέβαια δείχνει τον φόβο της για το γεγονός πως ακριβώς αυτές οι ανισότητες και οι μεγάλες αντιθέσεις μπορούν να υποκινήσουν αγώνες και κινήματα που θα πάνε πολύ πιο μακριά από τις προθέσεις σοσιαλδημοκρατών πολιτικών όπως ο Μαμντάνι. Τόσο οι «σοσιαλιστές των υπονόμων» στις αρχές του 20ου αιώνα όσο και οι σημερινοί επίγονοι τους επιμένουν πως είναι εφικτός ένας «δίκαιος» καπιταλισμός. Και μόνο το γεγονός πως ύστερα από 100 και περισσότερα χρόνια τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και αιτήματα για αξιοπρεπή εργασία, στέγη, εκπαίδευση, περίθαλψη και εν τέλει ζωή, παραμένουν υπό αμφισβήτηση για την κοινωνική πλειοψηφία ακόμη και στο κέντρο του παγκόσμιου καπιταλισμού, αποτελεί αδιάψευστη απόδειξη πως αυτός δεν μπορεί να εξανθρωπιστεί. Αδιάκοπα οδηγεί τις κοινωνίες στην απόγνωση και στα χαρακώματα του κοινωνικού πολέμου!
Πηγές και προτάσεις
ΔΕΙΤΕ μερικές αναλύσεις για την νίκη Μαμντάνι από τις οποίες πήραμε τις περικοπές στην σχετική παράγραφο.
Zohran Mamdani and Identity Politics: Bringing Class Back to the Center xekinima.org/zohran-mamdani-and-identity-politics-bringing-class-back-to-the-center/
Ο Ζόραν μεταφέρει το κίνημα του Μπέρνι στο μέλλον, του Ben Burgis jacobin.com/2025/11/mamdani-sanders-economic-justice-socialism
Ζόραν Μαμντάνι: Μηνύματα υπάρχουν, αποδέκτες αναζητούνται του Πάσχου Λαζαρίδη www.antapocrisis.gr/mamdani/
ΔΙΑΒΑΣΤΕ για την φτώχεια στην Νέα Υόρκη από μια έρευνα του 2024, www.cssny.org/news/entry/latest-census-data-shows-poverty-remains-stubbornly-high-in-new-york-city-analysis
Στο atheatoskosmosps.blogspot.com τα κείμενα συνήθως είναι εκτενέστερα εκείνων της έντυπης έκδοσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου