.jpg)
Ο Αγιατολάχ Μαχμούντ Ταλεγκανί, στην μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένο το πάρκο, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες ηγετικές φυσιογνωμίες του ισλαμικού κινήματος ενάντια στο καθεστώς των Παχλεβί. Με πολύχρονες φυλακίσεις και διώξεις ήταν επικεφαλής του παράνομου κληρικό-λαϊκού επαναστατικού συμβουλίου που δημιουργήθηκε λίγο πριν την πτώση του Σάχη. Αρκετοί θεωρούν πως αυτός και όχι ο εξόριστος στην Γαλλία Χομεϊνί, άξιζε να ηγηθεί. Αντίθετα από τις πρώτες ημέρες της επικράτησης της ιρανικής επανάστασης ο Ταλεγκανί βρέθηκε στην αντιπολίτευση ενάντια στο συντηρητικό ιερατείο το οποίο άρχισε να παίρνει το έλεγχο της κατάστασης. Μάταια επιχείρησε να γεφυρώσει τις αντιθέσεις με τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες, ιδιαίτερα τους Κούρδους, τους απεργούς εργάτες αλλά και τις διάφορες αριστερές και κομμουνιστικές οργανώσεις. Αντιτάχθηκε στη σκληρότητα των ισλαμικών δικαστηρίων, στην εφαρμογή της Σαρία στην κοινωνική ζωή, στην ανάμιξη του ανώτατου κλήρου στις πολιτικές εξελίξεις και στην επιβολή του χιτζάμπ στις γυναίκες. Mέλη της οικογένειας του συνελήφθησαν και κατηγορήθηκε για υπονόμευση της επανάστασης. Ο Ταλεγκανί δεν ήταν φυσικά ο «κόκκινος μουλάς» όπως το χαρακτήριζαν, αν και στην φυλακή λέγεται πως ήρθε κοντά στις μαρξιστικές ιδέες. Υπήρξε υποστηρικτής του Μοσαντέκ, από τους ιδρυτές του Κινήματος Εθνικής Αντίστασης, έκφρασης του ιρανικού αντιαποικιακού αστικού εθνικισμού και τμημάτων της εμπορικής τάξης, του λεγόμενου παζαριού. Η περίπτωση Ταλεγκανί επιβεβαιώνει πως οι κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στο Ιράν υπήρξαν περισσότερες σύνθετες και αντιφατικές από την κατοπινή κυρίαρχη ανάγνωση στη Δύση. Πέθανε λίγους μήνες μετά την νίκη της επανάστασης, τον Σεπτέμβρη του 1979 και έτσι δεν ξέρουμε τι στάση θα κρατούσε όταν οι αντιδραστικοί κληρικοί επικράτησαν με αιματηρό τρόπο επιβάλλοντας το ισλαμικό καθεστώς. Το τελευταίο κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, όπως γίνεται συνήθως, συνεχίζει να τον τιμά, θάβοντας τις απόψεις του.
Είναι η τρίτη φορά στην νεότερη ιστορία της χώρας που η χρήση του χιτζάμπ γίνεται αντικείμενο σκληρής διαμάχης και διασταυρώνεται με ευρύτερες κοινωνικό-πολιτικές εξελίξεις. Ήταν 8 Ιανουαρίου του 1936 όταν ο Σάχης Ρεζά Σαχ υπέγραψε το διάταγμα γνωστό ως "Kashf-e hijāb", το οποίο απαγόρευε την δημόσια χρήση. Ύστερα από μια οργανωμένη καθεστωτική εκστρατεία στην εκπαίδευση το διάταγμα εγκαινίασε ένα κύμα βίαιης επιβολής με συλλήψεις, διώξεις και τιμωρίες. Αυτά στα πλαίσια μιας αναγκαστικής εκδυτικοποίησης στα πρότυπα της κεμαλικής Τουρκίας η οποία συμπεριλάμβανε κανόνες τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Υπήρξαν ισχυρές αντιδράσεις και το αποτέλεσμα ήταν ένα τμήμα του γυναικείου πληθυσμού να αποσυρθεί από την δημόσια σφαίρα και να κλειστεί στο σπίτι. Η πτώση του Ρεζά Σαχ, σήμανε το τέλος των εξαναγκασμών αλλά οι διακρίσεις σ τα χρόνια διακυβέρνησης των Παχλεβί συνεχίστηκαν σε βάρος εκείνων των γυναικών που δεν προσαρμόζονταν στα δυτικά πρότυπα. Ακριβώς αυτές οι διακρίσεις που είχαν αντικειμενικά έντονο ταξικό χαρακτήρα, μιας και αφορούσαν τα φτωχά στρώματα των πόλεων και της υπαίθρου, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο μίσος για την πλούσια δυτικότροπη ελίτ συνέβαλλαν στο να θεωρηθεί το χιτζάμπ στοιχείο αντίστασης. Αντίληψη που καλλιέργησαν έντεχνα, μεταξύ άλλων, οι μουλάδες και οι ισλαμιστές θεολόγοι, για να κερδίσουν την ηγεμονία σε τμήματα των λαϊκών μαζών. Στο πολύχρονο, πολύμορφο και ηρωικό αντιμοναρχικό κίνημα των Ιρανών οι γυναίκες είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο, αποζητώντας την κοινωνική χειραφέτηση και ισοτιμία τους στα πλαίσια μιας αναγεννημένης και ανεξάρτητης χώρας.
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μεσολάβησαν ανάμεσα στις πρώτες «συμβουλές» του Αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979 πως γυναίκες πρέπει να τηρούν τους ισλαμικούς ενδυματολογικούς κώδικες μέχρι το 1983 που οι συστάσεις έγιναν νόμος και μάλιστα σκληρός. Ήταν περίοδος έντονων και μαζικών αντιδράσεων ιδιαίτερα τους πρώτους κρίσιμους μήνες. Στις 8 Μαρτίου του 1979 μια τεράστια διαδήλωση γυναικών στην Τεχεράνη ανάγκασε τον Χομεϊνί να κάνει πίσω προσωρινά. Η επικράτηση των αντιδραστικών αστικών-φεουδαρχικών δυνάμεων σε συνεργασία με την συντηρητική μερίδα του ανώτατου κλήρου έγινε ύστερα από την συντριβή σκληρών μαζικών αγώνων, απεργιών και ένοπλων αντιστάσεων εθνικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Το θεοκρατικό καθεστώς κυριάρχησε στην κυριολεξία πάνω στο αίμα, την καταπίεση και την εξορία χιλιάδων και χιλιάδων προοδευτικών, αριστερών και κομμουνιστών Ιρανών, ανδρών και γυναικών καθώς και αγωνιστών των εθνικών κινημάτων στο Κουρδιστάν και αλλού. Η θέση της γυναίκας στην ιρανική κοινωνία, στην δημόσια ζωή και στην οικογένεια υπήρξε σημαντικό επίδικο και η χρήση του χιτζάμπ μια από τις κορυφαίες εκφράσεις αυτής της αντιπαράθεσης.
Οι γυναίκες και οι προοδευτικές δυνάμεις της ιρανικής κοινωνίας δεν έπαψαν να αντιστέκονται στον σκοταδισμό όλα τα αυτά τα χρόνια. Τα κοινωνικά κινήματα των φτωχών και των ανέργων Ιρανών άρχισαν να εμφανίζονται όλο και συχνότερα. Ιδιαίτερα αφότου το καθεστώς με επικεφαλής τον Ραφσατζανί κατά την δεύτερη προεδρική θητεία του προχώρησε στην εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην οικονομία βαθαίνοντας τις ανισότητες και ευνοώντας το μεγάλο κεφάλαιο και τις ξένες επενδύσεις. Οι αντιθέσεις μέσα στο καθεστώς και η διαπάλη ανάμεσα στις διαφορετικές μερίδες της κυρίαρχης ελίτ πυροδότησαν επίσης λαϊκές κινητοποιήσεις με κορυφαία στιγμή το λεγόμενο Πράσινο Κίνημα. Ξέσπασε μετά τις εκλογές του 2009 και την αμφισβητούμενη προεδρική εκλογή του Αχμαντινετζάντ. Από τότε οι κοινωνικές αντιστάσεις γνώρισαν κορυφώσεις και υφέσεις αλλά ποτέ δεν έπαψαν να αναδύονται. Στα τέλη του 2017 και το 2019 χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους των ιρανικών πόλεων και συγκρούστηκαν με την αστυνομία αφήνοντας πίσω τους νεκρούς και τραυματίες. Οι ταξικές ανισότητες, η επέκταση των κοινωνικών προβλημάτων στις απέραντες αστικές παραγκουπόλεις, η επίμονη ανεργία στους νέους, η αυξανόμενη επιδεικτική συγκέντρωση πλούτου σε μια μειοψηφία σε συνδυασμό με τις δυτικές κυρώσεις και τις δυσκολίες που πρόεκυψαν προκάλεσαν αυτά τα ξεσπάσματα. Παρά την έλλειψη μια συγκροτημένης εναλλακτικής,το ισλαμικό καθεστώς ολοένα και περισσότερο αποξενώνεται από την κοινωνία και ιδιαίτερα τις νέες γενιές. Η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2021 ήταν η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, με 48,8% Η εκλογή του Εμπραχίμ Ραϊσί, ενός ανώτατου δικαστικού, υπεύθυνου για πολλές θανατικές καταδίκες αριστερών και κομμουνιστών, όταν ήταν επικεφαλής του ισλαμικού δικαστηρίου της Τεχεράνης, εγκαινίασε μια σκλήρυνση του καθεστώτος. Τόσο ενάντια στα διάφορα ρεύματα της αντιπολίτευσης όσο και σε ζητήματα ατομικών ελευθεριών, με αυστηροποίηση των ελέγχων. Ξαναβγήκαν στον δρόμο οι περιπολίες καθοδήγησης ( Gasht-e Ershad) και ξανάρχισαν οι διώξεις και οι τιμωρίες. Μπροστά σε μια από αυτές τις διωκτικές ομάδες βρέθηκε η 22χρονη Μάχσα Αμινί, την Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου.
Τζίνα στα κούρδικα σημαίνει γυναίκα. Στο ληξιαρχείο την έγραψαν σαν Μάχσα, στα πλαίσια της από-κουρδικοποίησης των ονομάτων. Δεύτερο παιδί μιας κουρδικής οικογένειας από την Σακέζ στο ιρανικό Κουρδιστάν στην δυτική άκρη της χώρας, η νεαρή δεν άντεξε τον ξυλοδαρμό που υπέστη ως τιμωρία για τον ατημέλητο τρόπο που φορούσε την μαντήλα στο κεφάλι. Έπεσε σε κώμα και πέθανε τρεις ημέρες μετά, στις 16 Σεπτεμβρίου σε νοσοκομείο της Τεχεράνης. Έγινε αμέσως σύμβολο της οργισμένης εξέγερσης που ακόμη συνταράζει την χώρα. Οι πόλεις στο Ιρανικό Κουρδιστάν αλλά και οι λαϊκές γειτονιές στην Τεχεράνη συγκλονίζονται εδώ και δυο βδομάδες. Οι δυνάμεις καταστολής ρίχνουν στο ψαχνό προκαλώντας δεκάδες, πιθανόν και εκατοντάδες θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς. Οι γυναίκες μπήκαν μπροστά στο κύμα της οργής. Οι νέες Ιρανές με υψηλότερο επίπεδο μορφωτικό επίπεδο (ο αριθμός των γυναικών με πανεπιστημιακή εκπαίδευση φτάνει το 1,5 εκατομμύριο, περισσότερες από τους άνδρες) αλλά και με ψηλά ποσοστά ανεργίας, (η απασχόληση των γυναικών συνεχώς μειώνεται τα τελευταία χρόνια), μαύρης και άτυπης εργασίας, με λιγότερο φόβο και περισσότερη πληροφόρηση, ανέχονται όλο και πιο λίγο τους κανόνες του ισλαμικού καθεστώτος. Ειδικά σε μια συγκυρία στην οποία τα κοινωνικά προβλήματα έχουν μεγεθυνθεί και η ζωή της φτωχής πλειοψηφίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η ανεργία επίσημα έχει φτάσει το 46% και ο ετήσιος πληθωρισμός τον Ιούνιο έτρεχε με 54%. Οι τιμές στα τρόφιμα έχουν σχεδόν διπλασιαστεί.
Τζιν-Τζιγιάν-Αζαντί. Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία. Στις επίμονες διαδηλώσεις οργής πρωταγωνιστούν οι νέοι. Στις πόλεις του Κουρδιστάν με επίκεντρο την Σακέζ η κατάσταση είναι έκρυθμη ενώ οι Φρουροί της Επανάστασης κτύπησαν σε περιοχές στις οποίες δρουν αντάρτικες ομάδες. Εν τω μεταξύ τα κρατικά ΜΜΕ ανέφεραν πως συνελήφθη η κόρη του πρώην προέδρου Ραφσατζανί. Μαζί με τις δημόσιες παραινέσεις ορισμένων ανώτατων κληρικών πως «οι νέοι έχουν δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν και οι αξιωματούχοι πρέπει να τους ακούσουν» αποτελούν ενδείξεις ότι οι διαιρέσεις στην ιρανική ελίτ έχουν μπει σε κίνηση. Παρ ’όλα αυτά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν μια ευρύτερη αποσταθεροποίηση. Το καθεστώς, όπως ήταν αναμενόμενο μίλησε για εχθρούς της επανάστασης, και υποκινητές από το εξωτερικό δείχνοντας τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την συνολική Δύση. Οι τελευταίοι έτρεξαν από την πρώτη στιγμή να καταγγείλουν – με την γνωστή απύθμενη υποκρισία που τους διακρίνει- - το επίσημο Ιράν, με προφανείς γεωπολιτικούς και πολιτικούς σκοπούς και να συντονιστούν σε μια διεθνή εκστρατεία, εκμεταλλευόμενοι το αίμα και την οργή των διαδηλωτών. Είναι οι ίδιοι που υποστηρίζουν και συναλλάσσονται με πιο σκληρά θεοκρατικά καθεστώτα στα οποία οι γυναίκες βρίσκονται σε πολύ χειρότερη θέση. Και βέβαια είναι αυτοί οι οποίοι στις προηγούμενες δεκαετίες υποκίνησαν και αξιοποίησαν τα ισλαμικά κινήματα στην μάχη τους ενάντια στον κομμουνισμό και τον αντί-ιμπεριαλισμό. Τίποτε το απρόσμενο! Αλλά αυτό δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην κατανόηση πως τα γεγονότα στο Ιράν είναι κυρίως προϊόν εσωτερικών κοινωνικών αντιθέσεων και της διευρυνόμενης εναντίωσης των λαϊκών μαζών στο αντιδραστικό, ολιγαρχικό, αστικό –φεουδαρχικό καθεστώς.
Το Ιράν αποτελεί μια μεγάλη, κομβικής σημασίας, χώρα για τις περιφερειακές και διεθνείς ισορροπίες με ακτινοβολία πολύ πέρα από τα σύνορα του. Ο λαός του κουβαλά μια ιστορία και ένα πολιτισμό χιλιάδων χρόνων. Οι σύγχρονες πολιτιστικές εκφράσεις του στην ποίηση, στην πεζογραφία και στον κινηματογράφο έχουν διεθνή απήχηση, παρά τους ελέγχους και τους καταναγκασμούς, αποδεικνύοντας πως διαθέτει πλούσιες υπόγειες πηγές, αντοχές και δυνατότητες να ξεπερνά εμπόδια. Ένας από τους γνωστότερους Ιρανούς σύγχρονους ποιητές, κουρδικής καταγωγής, ο Seyed Ali Salehi, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων, ο οποίος σε καθεστώς απαγορεύσεων ζει και γράφει στη Τεχεράνη, έστειλε σε στίχους τον δικό του θρήνο για τον θάνατο της Μάχσα:
“ Ω, αγαπημένη, αγαπημένη
Θα κόψω τις πλεξούδες μου να σε θρηνήσω!
Συρθήκαμε στις σκιές,
πετάξαμε τις ασπίδες μας
και γεράσαμε.
Σ' αυτή την απύθμενη άβυσσο
Ένας-ένας
Είμαστε πεσόντες
μέσα στην κόλαση της νευρικότητας!
Ο πόνος
Όχι, είναι πέραν κάθε πόνου
Τούτος ο κόσμος, ο ανελέητος
μας τύφλωσε.
Κι εμείς
Ένας-ένας
συρθήκαμε στο μνήμα μας
μέσα στα φρικτά βάθη του φόβου μας!
Θα σου δείξω το ντοκουμέντο αυτής της καταπίεσης:
μύρισε...
βρέχει φαρμάκι σ' αυτή τη γη!
Ο κόσμος
μυρίζει σαν τις φλεγόμενες πλεξούδες της Σεπιντέ και της Μάχσα...!
Όχι, ούτε οι επτά αγνές πηγές της Ζάμζαμ
δεν εξαγνίζουν τα βρωμερά χέρια αυτού του τέρατος!
Στο εξής, όπου δεις μνήμα κοριτσιού,
Θάψε κι εμένα, εκεί ακριβώς
Είναι ώρα να συλλυπηθούμε
τους ζωντανούς αυτής της γης” ( *)
Ο λαός του Ιράν θρήνησε και οργίστηκε για τον άδικο θάνατο της νεαρής, η οποία γεμάτη ελπίδες για την ζωή είχε ταξιδέψει στην Τεχεράνη. Έχει δικαίωμα να εξεγείρετε και να διεκδικεί μια καλύτερη και ελεύθερη ζωή και η αλληλεγγύη σε αυτά τα αιτήματα δεν μπορεί να υπόκειται σε κανένα περιορισμό. Αποτελεί την ελάχιστη υποχρέωση που έχει κάθε προοδευτικός άνθρωπος σε όλο τον κόσμο.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ “Η μεγάλη πορεία των γυναικών στο Ιράν “, F.Sadeghi, orientxxi.info/magazine/la-longue-marche-des-femmes-iraniennes,2301 και “Μια Μάχσα που τη φώναζαν Τζίνα”, Χ.Χωμενίδης, στο www.capital.gr/xristos-xomenidis/3660376/mia-maxsa-pou-ti-fonazan-tzina
ΔΕΙΤΕ το ντοκιμαντέρ “Η κλεμμένη επανάσταση. Γυναίκες στο Ιράν το 1979” https://www.cbc.ca/radio/ideas/the-stolen-revolution-iranian-women-of-1979-1.5048382?fbclid=IwAR1qzxAM8GfOdhPePqCDOHVQ21Fq_fm2oKOIxbQzvYYQg__mG5FulNlbaOM
Οι γυναίκες και οι προοδευτικές δυνάμεις της ιρανικής κοινωνίας δεν έπαψαν να αντιστέκονται στον σκοταδισμό όλα τα αυτά τα χρόνια. Τα κοινωνικά κινήματα των φτωχών και των ανέργων Ιρανών άρχισαν να εμφανίζονται όλο και συχνότερα. Ιδιαίτερα αφότου το καθεστώς με επικεφαλής τον Ραφσατζανί κατά την δεύτερη προεδρική θητεία του προχώρησε στην εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην οικονομία βαθαίνοντας τις ανισότητες και ευνοώντας το μεγάλο κεφάλαιο και τις ξένες επενδύσεις. Οι αντιθέσεις μέσα στο καθεστώς και η διαπάλη ανάμεσα στις διαφορετικές μερίδες της κυρίαρχης ελίτ πυροδότησαν επίσης λαϊκές κινητοποιήσεις με κορυφαία στιγμή το λεγόμενο Πράσινο Κίνημα. Ξέσπασε μετά τις εκλογές του 2009 και την αμφισβητούμενη προεδρική εκλογή του Αχμαντινετζάντ. Από τότε οι κοινωνικές αντιστάσεις γνώρισαν κορυφώσεις και υφέσεις αλλά ποτέ δεν έπαψαν να αναδύονται. Στα τέλη του 2017 και το 2019 χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους των ιρανικών πόλεων και συγκρούστηκαν με την αστυνομία αφήνοντας πίσω τους νεκρούς και τραυματίες. Οι ταξικές ανισότητες, η επέκταση των κοινωνικών προβλημάτων στις απέραντες αστικές παραγκουπόλεις, η επίμονη ανεργία στους νέους, η αυξανόμενη επιδεικτική συγκέντρωση πλούτου σε μια μειοψηφία σε συνδυασμό με τις δυτικές κυρώσεις και τις δυσκολίες που πρόεκυψαν προκάλεσαν αυτά τα ξεσπάσματα. Παρά την έλλειψη μια συγκροτημένης εναλλακτικής,το ισλαμικό καθεστώς ολοένα και περισσότερο αποξενώνεται από την κοινωνία και ιδιαίτερα τις νέες γενιές. Η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2021 ήταν η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, με 48,8% Η εκλογή του Εμπραχίμ Ραϊσί, ενός ανώτατου δικαστικού, υπεύθυνου για πολλές θανατικές καταδίκες αριστερών και κομμουνιστών, όταν ήταν επικεφαλής του ισλαμικού δικαστηρίου της Τεχεράνης, εγκαινίασε μια σκλήρυνση του καθεστώτος. Τόσο ενάντια στα διάφορα ρεύματα της αντιπολίτευσης όσο και σε ζητήματα ατομικών ελευθεριών, με αυστηροποίηση των ελέγχων. Ξαναβγήκαν στον δρόμο οι περιπολίες καθοδήγησης ( Gasht-e Ershad) και ξανάρχισαν οι διώξεις και οι τιμωρίες. Μπροστά σε μια από αυτές τις διωκτικές ομάδες βρέθηκε η 22χρονη Μάχσα Αμινί, την Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου.
Τζίνα στα κούρδικα σημαίνει γυναίκα. Στο ληξιαρχείο την έγραψαν σαν Μάχσα, στα πλαίσια της από-κουρδικοποίησης των ονομάτων. Δεύτερο παιδί μιας κουρδικής οικογένειας από την Σακέζ στο ιρανικό Κουρδιστάν στην δυτική άκρη της χώρας, η νεαρή δεν άντεξε τον ξυλοδαρμό που υπέστη ως τιμωρία για τον ατημέλητο τρόπο που φορούσε την μαντήλα στο κεφάλι. Έπεσε σε κώμα και πέθανε τρεις ημέρες μετά, στις 16 Σεπτεμβρίου σε νοσοκομείο της Τεχεράνης. Έγινε αμέσως σύμβολο της οργισμένης εξέγερσης που ακόμη συνταράζει την χώρα. Οι πόλεις στο Ιρανικό Κουρδιστάν αλλά και οι λαϊκές γειτονιές στην Τεχεράνη συγκλονίζονται εδώ και δυο βδομάδες. Οι δυνάμεις καταστολής ρίχνουν στο ψαχνό προκαλώντας δεκάδες, πιθανόν και εκατοντάδες θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς. Οι γυναίκες μπήκαν μπροστά στο κύμα της οργής. Οι νέες Ιρανές με υψηλότερο επίπεδο μορφωτικό επίπεδο (ο αριθμός των γυναικών με πανεπιστημιακή εκπαίδευση φτάνει το 1,5 εκατομμύριο, περισσότερες από τους άνδρες) αλλά και με ψηλά ποσοστά ανεργίας, (η απασχόληση των γυναικών συνεχώς μειώνεται τα τελευταία χρόνια), μαύρης και άτυπης εργασίας, με λιγότερο φόβο και περισσότερη πληροφόρηση, ανέχονται όλο και πιο λίγο τους κανόνες του ισλαμικού καθεστώτος. Ειδικά σε μια συγκυρία στην οποία τα κοινωνικά προβλήματα έχουν μεγεθυνθεί και η ζωή της φτωχής πλειοψηφίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η ανεργία επίσημα έχει φτάσει το 46% και ο ετήσιος πληθωρισμός τον Ιούνιο έτρεχε με 54%. Οι τιμές στα τρόφιμα έχουν σχεδόν διπλασιαστεί.
Τζιν-Τζιγιάν-Αζαντί. Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία. Στις επίμονες διαδηλώσεις οργής πρωταγωνιστούν οι νέοι. Στις πόλεις του Κουρδιστάν με επίκεντρο την Σακέζ η κατάσταση είναι έκρυθμη ενώ οι Φρουροί της Επανάστασης κτύπησαν σε περιοχές στις οποίες δρουν αντάρτικες ομάδες. Εν τω μεταξύ τα κρατικά ΜΜΕ ανέφεραν πως συνελήφθη η κόρη του πρώην προέδρου Ραφσατζανί. Μαζί με τις δημόσιες παραινέσεις ορισμένων ανώτατων κληρικών πως «οι νέοι έχουν δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν και οι αξιωματούχοι πρέπει να τους ακούσουν» αποτελούν ενδείξεις ότι οι διαιρέσεις στην ιρανική ελίτ έχουν μπει σε κίνηση. Παρ ’όλα αυτά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν μια ευρύτερη αποσταθεροποίηση. Το καθεστώς, όπως ήταν αναμενόμενο μίλησε για εχθρούς της επανάστασης, και υποκινητές από το εξωτερικό δείχνοντας τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την συνολική Δύση. Οι τελευταίοι έτρεξαν από την πρώτη στιγμή να καταγγείλουν – με την γνωστή απύθμενη υποκρισία που τους διακρίνει- - το επίσημο Ιράν, με προφανείς γεωπολιτικούς και πολιτικούς σκοπούς και να συντονιστούν σε μια διεθνή εκστρατεία, εκμεταλλευόμενοι το αίμα και την οργή των διαδηλωτών. Είναι οι ίδιοι που υποστηρίζουν και συναλλάσσονται με πιο σκληρά θεοκρατικά καθεστώτα στα οποία οι γυναίκες βρίσκονται σε πολύ χειρότερη θέση. Και βέβαια είναι αυτοί οι οποίοι στις προηγούμενες δεκαετίες υποκίνησαν και αξιοποίησαν τα ισλαμικά κινήματα στην μάχη τους ενάντια στον κομμουνισμό και τον αντί-ιμπεριαλισμό. Τίποτε το απρόσμενο! Αλλά αυτό δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην κατανόηση πως τα γεγονότα στο Ιράν είναι κυρίως προϊόν εσωτερικών κοινωνικών αντιθέσεων και της διευρυνόμενης εναντίωσης των λαϊκών μαζών στο αντιδραστικό, ολιγαρχικό, αστικό –φεουδαρχικό καθεστώς.
Το Ιράν αποτελεί μια μεγάλη, κομβικής σημασίας, χώρα για τις περιφερειακές και διεθνείς ισορροπίες με ακτινοβολία πολύ πέρα από τα σύνορα του. Ο λαός του κουβαλά μια ιστορία και ένα πολιτισμό χιλιάδων χρόνων. Οι σύγχρονες πολιτιστικές εκφράσεις του στην ποίηση, στην πεζογραφία και στον κινηματογράφο έχουν διεθνή απήχηση, παρά τους ελέγχους και τους καταναγκασμούς, αποδεικνύοντας πως διαθέτει πλούσιες υπόγειες πηγές, αντοχές και δυνατότητες να ξεπερνά εμπόδια. Ένας από τους γνωστότερους Ιρανούς σύγχρονους ποιητές, κουρδικής καταγωγής, ο Seyed Ali Salehi, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων, ο οποίος σε καθεστώς απαγορεύσεων ζει και γράφει στη Τεχεράνη, έστειλε σε στίχους τον δικό του θρήνο για τον θάνατο της Μάχσα:
“ Ω, αγαπημένη, αγαπημένη
Θα κόψω τις πλεξούδες μου να σε θρηνήσω!
Συρθήκαμε στις σκιές,
πετάξαμε τις ασπίδες μας
και γεράσαμε.
Σ' αυτή την απύθμενη άβυσσο
Ένας-ένας
Είμαστε πεσόντες
μέσα στην κόλαση της νευρικότητας!
Ο πόνος
Όχι, είναι πέραν κάθε πόνου
Τούτος ο κόσμος, ο ανελέητος
μας τύφλωσε.
Κι εμείς
Ένας-ένας
συρθήκαμε στο μνήμα μας
μέσα στα φρικτά βάθη του φόβου μας!
Θα σου δείξω το ντοκουμέντο αυτής της καταπίεσης:
μύρισε...
βρέχει φαρμάκι σ' αυτή τη γη!
Ο κόσμος
μυρίζει σαν τις φλεγόμενες πλεξούδες της Σεπιντέ και της Μάχσα...!
Όχι, ούτε οι επτά αγνές πηγές της Ζάμζαμ
δεν εξαγνίζουν τα βρωμερά χέρια αυτού του τέρατος!
Στο εξής, όπου δεις μνήμα κοριτσιού,
Θάψε κι εμένα, εκεί ακριβώς
Είναι ώρα να συλλυπηθούμε
τους ζωντανούς αυτής της γης” ( *)
Ο λαός του Ιράν θρήνησε και οργίστηκε για τον άδικο θάνατο της νεαρής, η οποία γεμάτη ελπίδες για την ζωή είχε ταξιδέψει στην Τεχεράνη. Έχει δικαίωμα να εξεγείρετε και να διεκδικεί μια καλύτερη και ελεύθερη ζωή και η αλληλεγγύη σε αυτά τα αιτήματα δεν μπορεί να υπόκειται σε κανένα περιορισμό. Αποτελεί την ελάχιστη υποχρέωση που έχει κάθε προοδευτικός άνθρωπος σε όλο τον κόσμο.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ “Η μεγάλη πορεία των γυναικών στο Ιράν “, F.Sadeghi, orientxxi.info/magazine/la-longue-marche-des-femmes-iraniennes,2301 και “Μια Μάχσα που τη φώναζαν Τζίνα”, Χ.Χωμενίδης, στο www.capital.gr/xristos-xomenidis/3660376/mia-maxsa-pou-ti-fonazan-tzina
ΔΕΙΤΕ το ντοκιμαντέρ “Η κλεμμένη επανάσταση. Γυναίκες στο Ιράν το 1979” https://www.cbc.ca/radio/ideas/the-stolen-revolution-iranian-women-of-1979-1.5048382?fbclid=IwAR1qzxAM8GfOdhPePqCDOHVQ21Fq_fm2oKOIxbQzvYYQg__mG5FulNlbaOM
· Το ποίημα του Seyed Ali Salehi, με τίτλο «Θρηνώντας το θάνατο της Μάχσα Αμινί» δημοσιεύτηκε σε ανεπίσημη μετάφραση στο διαδίκτυο. Η 28χρονη καλλιτέχνης και συγγραφέας Σεπιντέ Ράσνο, συνελήφθηκε, κακοποιήθηκε και αναγκάστηκε να κάνει δημόσια αυτοκριτική για την ενδυμασία και την συμπεριφορά της τον περασμένο Ιούλιο, ύστερα από επεισόδιο σε λεωφορείο. Ηταν λίγες μέρες μετά την καθιέρωση της εθνικής «Ημέρας Χιτζάμπ και Αγνότητας» στις 12 Ιουλίου. Το νερό από τις πηγές Ζαμζάν για τους μουσουλμάνους είναι ιερό και ξεπλένει τις αμαρτίες. Την μετάφραση από τα αγγλικά έκανε ο Δ. Χαντζηκωνσταντίνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου