Antakya bitti! Η Αντάκια τέλειωσε! Στην ανατολική όχθη του Ορόντη έστεκε μέχρι την ημέρα του σεισμού η παλιά πόλη, η καρδιά της Αντιόχειας. Κτισμένη εκεί που βρίσκονταν άλλοτε η ελληνιστική, η ρωμαϊκή και η βυζαντινή. Μέσα σε μια μικρή έκταση μπορούσε να γνωρίσει κανείς την πολυπρόσωπη πολιτιστική ταυτότητα της. Κτίρια και ανθρώπους. Στην πόλη μαζί με την σουνιτική πλειοψηφία συγκατοικούν Αλεβίτες, Χριστιανοί, Καθολικοί και Εβραίοι. Ανθρώπινες κοινότητες σε ένα μεγάλο σταυροδρόμι εμπορίου, πολιτισμών και θρησκειών. Οι δίδυμοι σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου δεν έκαναν διάκριση. Το τζαμί Habib-i Nejjar, του Χαμπίμπ του πρωτοχριστανού μαραγκού που έχουν για άγιο οι μουσουλμάνοι και το οποίο στον διάβα του χρόνου «αλλαξοπίστησε» πολλές φορές (από ρωμαϊκός ναός έγινε εκκλησία και τζαμί) σχεδόν καταστράφηκε. Η ελληνορθόδοξη πατριαρχική εκκλησία λίγο πιο πέρα γκρεμίστηκε. Την ίδια τύχη είχαν η εκκλησία των Προτεσταντών και η συναγωγή της Αντιόχειας. Παρέα με τα γειτονικά μαγαζιά με παραδοσιακά γλυκά έπεσε και το τζαμί Ulu, το μεγάλο τζαμί που έχτισαν οι Μαμελούκοι. Μαζί σωριάστηκε και το ιστορικό κτίριο της Συνέλευσης του Χατάι την περίοδο 1938-1939, όταν η επαρχία σε μια στιγμή της πολυτάραχης ιστορίας της, υπήρξε αυτόνομη δημοκρατία με γαλλική κηδεμονία, πριν προσαρτηθεί στην Τουρκία. Όσοι δημοσιογράφοι περπάτησαν ανάμεσα στα χαλάσματα στην οδό της Ανεξαρτησίας, (για την οποία οι πηγές συνηγορούν πως βρίσκεται στην θέση της Ηρώδειας οδού της ρωμαϊκής περιόδου, μιας λεωφόρου με μαρμάρινες κολώνες και του πρώτου στην ιστορία οδοφωτισμού) περιγράφουν μια ολοσχερή καταστροφή. Ιδια εικόνα και στους υπόλοιπους μαχαλάδες της παλιάς Αντιόχειας. Ούτε το νεότερο τμήμα της στα δυτικά γλίτωσε. Σύγχρονα κτίρια και πολυκατοικίες κατέρρευσαν. Το σεισμικό κύμα ήταν ιδιαίτερα καταστροφικό. Η πόλη όπως την ήξεραν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες έπαψε να υπάρχει! Antakya artık yok! Η Αντάκια δεν υπάρχει πια!
Συναπάντημα πολιτισμών και λίκνο σεισμών! Έδαφος γεμάτο ιστορία αλλά και ενέργεια! Από τους μεγάλους σεισμούς το 37 π.χ. το 115 μ.χ. και το 458 μ.χ. μέχρι τον τρομακτικό σεισμό του 526 μ.χ., τον μεγαλύτερο των ιστορικών χρόνων, και αργότερα αυτούς του 588, του 1054, του 1092, του 1172, και του 1872, η Αντιόχεια και η τριγύρω περιοχή της επαρχίας Χατάι (όνομα που τις έδωσε η τουρκική κυριαρχία) ιδρύθηκε, κτίστηκε, άκμασε, καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε, συνοδεία με τον Εγκέλαδο. Εδώ έχουν καταγραφεί οι δύο πιο φονικοί σεισμοί στην ιστορία του κόσμου. Παρ’ όλα αυτά οι άνθρωποι επιμένουν να την ξανακτίζουν γιατί τους αρέσει το ήπιο κλίμα, το εύφορο έδαφος και η καλή θέση της στους εμπορικούς δρόμους. Καμιά πόλη στην σύγχρονη Τουρκία, δεν έχει δοκιμαστεί όπως η Αντιόχεια στο διάβα των χρόνων από τις υπόγειες κινήσεις. Εδώ, λένε οι επιστήμονες, τέμνονται τρεις τεκτονικές πλάκες. Η αραβική, η αφρικανική και της Ανατολίας. Οι σεισμοί είναι αναπόφευκτοι. Το ερώτημα είναι αν τα έργα των ανθρώπων λαμβάνουν υπόψη τους αυτήν την πραγματικότητα και αξιοποιούν την προηγούμενη ιστορική εμπειρία και τις επιστημονικές κατακτήσεις. Σε μια περιοχή με τέτοιο σεισμικό παρελθόν θα έπρεπε οι κατασκευές να είναι όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικές. Τόσο στην Αντιόχεια όσο και σε όλη την περιοχή που κτυπήθηκε από τους δύο σεισμούς τα πιο πολλά κτίρια, ακόμη και τα νεότερα μετά τον σεισμό του 1999 στο Ιζμίτ, μετατράπηκαν σε ανθρώπινες παγίδες. Καπιταλιστικό κέρδος και ενδημική κρατική διαφθορά σε συνδυασμό με πολιτικούς υπολογισμούς από τα πρόσκαιρα οφέλη της ξέφρενης κατασκευαστικής ανάπτυξης, οδήγησαν τα τελευταία είκοσι χρόνια την Τουρκία σε ένα οικοδομικό «μπουμ». Αστικοί ιστοί χωρίς προδιαγραφές ασφαλείας, στατική επάρκεια, υποδομές και περιβαλλοντικούς όρους, ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια στις παρυφές των πόλεων τόσο της δυτικής Τουρκίας όσο και της αναπτυσσόμενης Ανατολίας. Μια ραγδαία αστικοποίηση, προϊόν ανάγκης για συγκέντρωση φθηνών εργατικών χεριών και αποτέλεσμα της ενίσχυσης της αστικής τάξης της Ανατολίας. Του λεγόμενου ισλαμικού κεφαλαίου, που βασίστηκε στον εξαγωγικό μεταποιητικό τομέα και στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις της περιόδου Οζάλ. Γκανζιαντέπ, Καχραμανμαράς, Καισάρεια, Τσόρουμ, Ντενιζλί, Ακσαράι, Γιοζγκάτ, Ικόνιο αλλά και Χατάι, περιοχές που ονομάστηκαν Τίγρεις της Ανατολίας και υπήρξαν βάσεις της πολιτικής κυριαρχίας του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Σκληρές συνθήκες στα εργοστάσια και σπίτια -φέρετρα για αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Αφεντικά που πλούτισαν από την εκμετάλλευση της εργασίας και εργολάβοι που έκλεβαν σίδερο και τσιμέντο και ύστερα έπαιρναν οικοδομική αμνηστία. Συνεργοί η κυβέρνηση και οι κρατικές υπηρεσίες. Στις δέκα πόλεις που επλήγησαν από τον σεισμό, τουλάχιστον 75.000 κτίρια τα τελευταία χρόνια «αμνηστεύτηκαν» πολεοδομικά και με ένα μικρό πρόστιμο απέκτησαν πιστοποιητικά νομιμότητας και ασφάλειας. Το 50% των πολυκατοικιών στις πληγείσες περιοχές κτίστηκαν μετά το 2001, αγνοώντας την εμπειρία της καταστροφής του 1999 στο Ιζμίτ. Λεία αυτής της αρπακτικής εγκληματικής συμμαχίας, εκατομμύρια εργάτες, δημόσιοι υπάλληλοι και μικροί επαγγελματίες, οι οποίοι μετατράπηκαν σε αναλώσιμο υλικό για το λεγόμενο οικονομικό θαύμα της Ανατολίας. Μια στρεβλή, άνιση και άναρχη ανάπτυξη, με κερδισμένους αποκλειστικά τους ξένους επενδυτές και μια μειοψηφία ντόπιων καπιταλιστών -συνεργατών τους.
“Σες βάρμι ; Σες βαρ, ντεβλέτ γιοκ! Υπάρχουν φωνές; Φωνές υπάρχουν, κράτος δεν υπάρχει!” Αυτήν την στιχομυθία κατέγραψε ένας δημοσιογράφος που γυρνούσε τις πρώτες ημέρες στην κατεστραμμένη ιστορική γειτονιά Σουμερλέρ στην παλιά πόλη της Αντιόχειας, μπροστά σε μια σωριασμένη πολυκατοικία. Μάταια περίμεναν αυτοί που γλίτωσαν να έρθουν έγκαιρα τα συνεργεία διάσωσης και οι γερανοί για να σηκώσουν τα δοκάρια και τις πλάκες και να απελευθερώσουν τους χιλιάδες παγιδευμένους. Σύμφωνα με καταγγελίες τις πρώτες ώρες δεν υπήρχαν γεννήτριες, ούτε καν γρύλλοι για να σηκώσουν τα μπάζα. Η AFAD, η κρατική υπηρεσία έκτακτης ανάγκης, εμφανίστηκε την δεύτερη και αλλού την τρίτη ημέρα. Το τούρκικο κράτος μπορεί να μην έφτασε γρήγορα στα χαλάσματα αλλά έσπευσε να τρίξει τα δόντια του εμπρός στον κίνδυνο της κοινωνικής αναταραχής. Κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ξεκίνησε το κυνηγητό σε όσους ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας και έκαναν καταγγελίες και έβγαλε τον στρατό γιε εκφοβισμό αντί να τον στείλει να βοηθήσει στην επιχείρηση απεγκλωβισμού. Σε μια περιοχή στην οποία εδώ και δεκαετίες υπάρχει μόνιμη και ισχυρή στρατιωτική παρουσία, ο στρατός ήταν επιδεικτικά απών τις πρώτες ώρες της καταστροφής. Αλλά και τις επόμενες ημέρες η συμμετοχή του είναι περιορισμένη. Πλήθος καταγγελιών γίνονται για παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής δράσης και αλληλεγγύης από συνδικάτα και αριστερές οργανώσεις. Μιλούν για κατασχέσεις υλικού και επιβολή λογοκρισίας και περιορισμών στην πληροφόρηση. Ύστερα από τις πρώτες ημέρες αμηχανίας η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρεί με την γνωστή σκληρότητα να ελέγξει την κατάσταση και να προλάβει μια μεγάλη κοινωνική αντίδραση.
Η Ειλέμ Αιντίν δεν είναι βέβαια η μοναδική περίπτωση αλλά μια από αυτές που έγιναν γνωστές μέσω των ΜΜΕ. Την έκτη ημέρα ανασύρθηκε νεκρή από τα συντρίμμια της πολυκατοικίας στην οδό Αισέ Φιτνάτ στην Αντιόχεια. Οι φίλοι της επιμένουν πως αν είχαν έρθει έγκαιρα τα συνεργεία διάσωσης ίσως έβγαινε ζωντανή, όπως η μητέρα της, η οποία απεγκλωβίστηκε το πρώτο βράδυ του σεισμού. Η Ειλέμ, θάφτηκε στο νεκροταφείο του Ατάκιοι στην Μούγλα σε κλίμα συγκίνησης αλλά και οργής για την κρατική ανεπάρκεια. Στο φρεσκοσκαμμένο τάφο στον ίσκιο ενός πεύκου, φυτεύτηκε μια ελιά και μια μπουκαμβίλια. Κόρη του γνωστού αριστερού ηθοποιού και θεατρικού συγγραφέα Ορχάν Αιντίν και της προέδρου του Επαναστατικού Κόμματος Ελίφ Τορούν Γιονερέν, η Ειλέμ ήταν ανιψιά από την μητέρα της, του δολοφονημένου το 1980 από τους φασίστες, Σαμπίτ Τορούν, στελέχους της ιστορικής επαναστατικής ομάδας γύρω από το περιοδικό Κουρτουλούς. Ο γνωστός ποιητής Αταόλ Μπεχράμογλου πήρε τον λόγο στην κηδεία και είπε μεταξύ άλλων : «Η κόρη μας που βρίσκεται εδώ είναι θύμα ενός φόνου. Οι δράστες αυτής της δολοφονίας είναι οι δολοφόνοι δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Θα ζητήσουμε τον λόγο από αυτούς τους δολοφόνους. Εδώ δίνουμε μια υπόσχεση, μπροστά στην Ειλέμ. Ο πόνος δεν θα ξεχαστεί. Θα πολεμήσουμε ενάντια στους εχθρούς της ζωής, αυτούς τους δολοφόνους».
Σύμφωνα με τον βυζαντινό χρονικογράφο Ιωάννη Μαλάλα του Αντιοχέως όταν ο αυτοκράτορας Ιουστίνος έμαθε για την καταστροφή της Αντιόχειας από τον μεγάλο σεισμό του 526, για να κάνει επίδειξη την λύπης αφαίρεσε δημόσια το στέμμα και την χλαμύδα του. Ο Ερντογάν αντίθετα περιβλήθηκε από ένα γνωστό ψευδοθρησκευτικό μανδύα, όπως έγραψε εύστοχα ο Παντελής Μπουκάλας. Επικαλέστηκε πάλι το κισμέτ! Δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά τώρα τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για τέτοιες ερμηνείες. Η καταστροφή είναι πολύ μεγάλη! Δεν είναι μόνο οι δεκάδες χιλιάδες νεκροί, αρκετοί από αυτούς θαμμένοι ακόμη στα ερείπια. Ο πληθυσμός των δέκα επαρχιών που έχουν πληγεί ξεπερνά τα 13,5 εκατομμύρια, τα κατεστραμμένα κτίρια είναι χιλιάδες, τα ποσά που χρειάζονται για την αρωγή των σεισμόπληκτων και την ανοικοδόμηση είναι δυσθεώρητα και παρά τους κομπασμούς αδύνατο να τα βρει μόνη της η Τουρκία. Το πλήγμα στην οικονομία η οποία ήδη βρίσκονταν σε δύσκολη κατάσταση θα συμπληρωθεί και από την μείωση των εξαγωγών, μιας και η περιοχή αποτελούσε σημαντική βάση της μεταποίησης για τις εξωτερικές αγορές. Οι ξένοι δανειστές καιροφυλακτούν μαζί με εκείνους στην Δύση, ιδιαίτερα τους Αμερικανούς, και θα αναζητήσουν ευκαιρίες για να δέσουν την οικονομία με λεόντειες συμφωνίες, τόκους και πολιτικά ανταλλάγματα. Μπορεί να είναι παρακινδυνευμένη κάθε πρόβλεψη αλλά είναι σίγουρο πως αυτή η καταστροφή θα επηρεάσει σημαντικά την τουρκική κοινωνία και τις εσωτερικές ισορροπίες της. Σε αυτήν την δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται ο γειτονικός λαός το μόνο ελπιδοφόρο είναι η συμπεριφορά της αριστεράς και τα γρήγορα αντανακλαστικά που επέδειξε. Στην Αντιόχεια αυτόπτες μάρτυρες έγραψαν στα κοινωνικά δίκτυα πως οι οργανώσεις της άκρας αριστεράς και του κομμουνιστικού χώρου έχουν υπερβεί το ύψος των περιστάσεων. Η πόλη είναι γεμάτη από καμπ οργανώσεων τα οποία μαγειρεύουν και μοιράζουν φαγητό και υλικά. Δείγμα όχι μόνο αυταπάρνησης αλλά και αναζήτησης τρόπων σύνδεσης με τις πλατιές μάζες σπάζοντας τις υγειονομικές ζώνες που δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Μια προσπάθεια που αξίζει να στηριχθεί υλικά και ηθικά μέσα από ένα διαρκές κίνημα διεθνιστικής αλληλεγγύης!
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ένα σύντομο ιστορικό της επαρχίας Χατάι του Γ.Τσιάρα www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/dromo-logia/50008_hatai-o-kemal-kai-o-tritos-pagkosmios
ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ μια ιστοσελίδα για τους oρθοδόξους χριστιανούς της Αντιόχειας nehna.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου