Η Xia Zengming συχνά συμπληρώνει δωδεκάωρο στην δουλειά. Αν και είναι 66 χρόνων για τριάντα χρόνια συνεχίζει να κάνει μια σκληρή εργασία. Στρώνει πλακάκια, σοβαντίζει, βάφει και φτιάχνει ξύλινες κατασκευές σε νεόκτιστα ή για ανακαίνιση διαμερίσματα στην Σαγκάη. Δουλεύει μαζί με τον άντρα της Hou, ο οποίος είναι 65άρης, κάνοντας συμφωνίες σαν ελεύθεροι επαγγελματίες με τεχνικές κατασκευαστικές εργασίες. Για να κερδίσει χρόνο το ζευγάρι μερικές φορές κοιμάται μέσα στα ημιτελή διαμερίσματα. «Σύνταξη; Ούτε για ιδέα!» απαντούν όταν τους ρωτούν για το μέλλον. Με καταγωγή από ένα χωριό 250 χιλιόμετρα βόρεια της Σαγκάης, ανήκουν στα εκατομμύρια των Κινέζων εσωτερικών μεταναστών, τα οποία στα πρώτα χρόνια της ξέφρενης καπιταλιστικής ανάπτυξης μετακινήθηκαν από την ύπαιθρο στις πόλεις. Μια τεράστια μετακίνηση εργατικού δυναμικού με την σκληρή εργασία του οποίου πραγματοποιήθηκε μια σύγχρονη, αλλά με όρους πρώτο-καπιταλιστικής εποχής, τεράστια συσσώρευση κεφαλαίου. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των εργατών παραμένουν στο καθεστώς του μετανάστη δίχως να έχουν τα δικαιώματα των εργατών στις πόλεις. Θεωρούνται ακόμη τμήμα του αγροτικού πληθυσμού σύμφωνα με το σύστημα Hukou. Μια από τις πολλές διαφορές είναι και το δικαίωμα στην σύνταξη αλλά και στις υπόλοιπες κρατικές κοινωνικές παροχές. Ενώ οι εργαζόμενοι που θεωρούνται μέρος του αστικού πληθυσμού στην Σαγκάη μπορούν να ελπίζουν σε μια σύνταξη 4.000 γιουάν ( περίπου 575 δολάρια ΗΠΑ) και μερικοί μέχρι 10.000 γιουάν, οι μετανάστες-εργάτες για τα ίδια χρόνια και μάλιστα αρκετές φορές πιο σκληρότερης εργασίας θα πάρουν την κατώτερη σύνταξη των 123 γιουάν (γύρω στα 17 δολάρια) και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις 300 γιουάν. Το 2020 το Εθνικό Γραφείο Στατιστικής υπολόγισε σε 285,6 εκατομμύρια τον συνολικό πληθυσμό μεταναστών-εργαζόμενων με μέση ηλικία τα 41 χρόνια. Για τα εκατομμύρια αυτά Κινέζων που βρίσκονται στην ίδια θέση με την Xia και τον Hou, το ηλικιακό όριο για συνταξιοδότηση αντί για προστασία λειτουργεί ως εμπόδιο. Δεν μπορούν να έχουν μια σταθερή εργασία και οι εργοδότες όταν τους παίρνουν στην δουλειά δεν τους δίνουν όλα τα δικαιώματα των νόμιμων εργαζόμενων. Έτσι αναγκάζονται να δουλεύουν στον γκρίζο τομέα της οικονομίας, στις πιο σκληρές συνθήκες ως οικοδόμοι, καθαριστές και οικιακοί βοηθοί σε υπερήλικους, απροστάτευτοι σε ενδεχόμενα ατυχήματα και ασθένειες.
Η ανακοίνωση της Επιτροπής του 14ου Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου για την σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας στους άνδρες από τα 60 στα 63 και στις γυναίκες από τα 50 στα 55(και από τα 55 στα 58 για τις υπαλλήλους στα γραφεία) ξάφνιασε ελάχιστους. Από καιρό το κινέζικο καθεστώς προετοίμαζε το έδαφος. Χρησιμοποιώντας το γνωστό επιχείρημα για την γήρανση του πληθυσμού μέσω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της μείωσης των γεννήσεων, μιλούσε για επικείμενη καταστροφή του ασφαλιστικού συστήματος και για τον κίνδυνο μετάδοσης της στη κινέζικη οικονομία η οποία μετά από δεκαετίες καπιταλιστικής ανάπτυξης αντιμετωπίζει επιβράδυνση και κρίση. Τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση (από τα πιο χαμηλά διεθνώς ) ήταν μέρος των αποφάσεων που πήρε το σοσιαλιστικό καθεστώς το 1950 στα πρώτα βήματα του και από τότε δεν άλλαξαν. Παρά το γεγονός πως στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στα πλαίσια της επιστροφής στον καπιταλισμό μια ασφαλιστική ανατροπή καθιέρωσε τις εργατικές εισφορές και τους ατομικούς ανταποδοτικούς λογαριασμούς ασφάλισης. Ο κινέζικος καπιταλισμός εκτός από την ανατροπή των πρώτων σοσιαλιστικών κατακτήσεων, είχε την ανάγκη για μια τεράστια εσωτερική μετανάστευση και αστικοποίηση βαθαίνοντας έτσι τις διαιρέσεις ανάμεσα στην πόλη και την ύπαιθρο. Το ασφαλιστικό σύστημα των τριών πυλώνων στον αστικό πληθυσμό, η μεταφορά της ευθύνης διαχείρισης των ταμείων στις τοπικές αρχές και η οπισθοδρόμηση των κοινωνικών πολιτικών στην ύπαιθρο με την διατήρηση ελάχιστων συντάξεων και παροχών στους αγρότες ενίσχυσε τις αντιθέσεις και τις ανισότητες. Το σοσιαλιστικό σύστημα των εγγυημένων κρατικών συντάξεων και παροχών με κεντρική κυβερνητική ευθύνη υπονομεύτηκε με σκοπό την μείωση του εργατικού κόστους. Οι ανατροπές στο ασφαλιστικό σύστημα, η διατήρηση του καθεστώτος των μεταναστών εργατών και η δραστική μείωση των εργοδοτικών εισφορών πολλαπλασίασε τους διαχωρισμούς και μεγάλωσε τα αδιέξοδα στο ασφαλιστικό σύστημα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 συνέβη μια τεράστια αποδόμηση των σοσιαλιστικών κατακτήσεων στο τομέα της εργασίας, των κοινωνικών παροχών, της ασφάλισης και της σύνταξης. Το νέο κινεζικό καθεστώς ουσιαστικά ιδιωτικοποίησε και διέλυσε τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη. Από το 1978 έως το 1999, οι κρατικές δαπάνες γι αυτήν μειώθηκαν από 32% σε 15%, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ πόλης και υπαίθρου στην πρόσβαση επειδή το μεγαλύτερο μέρος της στήριξης κατευθύνθηκε στις αναπτυγμένες παράκτιες περιοχές. Η εξαφάνιση των ξυπόλητων γιατρών έφερε την επιδείνωση της υγειονομικής περίθαλψης των αγροτών. Παλιότερα οι κρατικές επιχειρήσεις παρείχαν ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόνοιας στην κυριολεξία από την γέννηση ως τον θάνατο για τους εργαζόμενους τους. Η κοινωνική ασφάλιση περιλάμβανε παροχές ασθενείας, μητρότητας, εργατικού τραυματισμού, αναπηρίας, θανάτου και συντάξεις γήρατος. Επιπλέον, υπήρχαν επιδόματα ενοικίου, σίτισης, μετακίνησης, καυσίμων, προσωπικής υγιεινής, κίνητρα για την πολιτική του ενός παιδιού, ακόμη και επίδομα για τα έξοδα επίσκεψης σε μέλη της οικογένειας στην επαρχία Οι συλλογικές υπηρεσίες πρόνοιας περιλάμβαναν επίσης παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία, σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κλινικές, νοσοκομεία, λέσχες αναψυχής, βιβλιοθήκες, κινηματογράφους και καντίνες. Αυτές οι παροχές πρόνοιας χρηματοδοτούνταν απευθείας από το κράτος. Τα επιδόματα πρόνοιας αν και χαμηλά χορηγούνταν αδιακρίτως. Οι εργαζόμενοι είχαν επίσης εγγυημένη δουλειά. Η συντριβή αυτών των κατακτήσεων συνδυάστηκε με το κύμα ιδιωτικοποιήσεων και την απόδοση πλήρους εξουσίας στους διευθυντές των κρατικών επιχειρήσεων να εφαρμόσουν καπιταλιστικά κριτήρια στην λειτουργία τους, να απολύουν και να καθορίζουν τους μισθούς. Ακολούθησε ένα κύμα λουκέτων σε κρατικές επιχειρήσεις που θεωρήθηκαν αντι-οικονομικές το οποίο αύξησε σημαντικά την ανεργία και προκάλεσε μετακινήσεις εργατικού δυναμικού. Ήταν η εποχή που ξεκινούσε η είσοδος του ξένου κεφαλαίου και τα εργοστάσια των πολυεθνικών αναζητούσαν επειγόντως φθηνό εργατικό δυναμικό. Παράλληλα η ανάπτυξη του στρώματος των getihu, των αυτοαπασχολούμενων, δεν δημιούργησε μόνο μια κατηγορία νέων καπιταλιστών αλλά και ένα εκτεταμένο στρώμα μικρεμπόρων και τεχνιτών ο οποίοι στην συνέχεια αντιμετώπισαν την σκληρότητα των νόμων της αγοράς και της έλλειψης κρατικής υποστήριξης. Αυτές και άλλες εξελίξεις κοινωνικής οπισθοδρόμησης στο όνομα ενός αναπτυγμένου καπιταλιστικού μέλλοντος βρίσκονται στην βάση των σημερινών αδιεξόδων, εκτός των άλλων και στο ασφαλιστικό σύστημα. Σε συνδυασμό βέβαια με την τεράστια ανισότητα με την οποία κατανεμηθήκαν τα κέρδη της καπιταλιστικής ανάπτυξης ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, στους τομείς της κινέζικης οικονομίας και στις γεωγραφικές περιφέρειες. Μια πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού συγκέντρωνε το 2015 το 41% του συνολικού ετήσιου εθνικού εισοδήματος από 27% το 1978. Αντίθετα, το ανάλογο μερίδιο των χαμηλόμισθων – μια πληθυσμιακή ομάδα 536 εκατομμυρίων ενήλικων, σχεδόν οι μισοί Κινέζοι – είχε μειωθεί στο 15%.
«Είναι γελοίο οι άνθρωποι να αποφοιτούν από το κολέγιο ή από μια επαγγελματική σχολή στα 22 τους, να δουλεύουν για 28 χρόνια και μετά να συνταξιοδοτούνται για άλλα 30 με 40 χρόνια» αποφάνθηκε ο Shaun Rein, ένας φανατικός υποστηρικτής της καπιταλιστικής Κίνας, ιδρυτής της China Market Research Group με έδρα τη Σαγκάη. Ως απάντηση, ένας χαμηλό -συνταξιούχος που συμμετείχε σε μια μαζική διαμαρτυρία τον Φεβρουάριο του 2023 έξω από κυβερνητικό κτίριο στην Γουχάν φώναξε μπροστά σε μια σειρά αστυνομικών που το προστάτευαν: “Είναι εξωφρενικό Αν δεν βγούμε στους δρόμους σήμερα, τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα γίνουν σκλάβοι για γενιές».Εκείνη την ημέρα χιλιάδες συνταξιούχοι χαλυβουργοί κατέβηκαν στους δρόμους της πόλης των 11 εκατομμυρίων που βρίσκεται στις όχθες του Γιανγκτσέ στην κεντρική Κίνα αγανακτισμένοι για την μείωση των ιατρικών επιδομάτων τους, τραγουδώντας την Διεθνή. Κατήγγειλαν πως οι περικοπές γίνονται μόνο στα επιδόματα των απόμαχων εργατών αντίθετα με τους συνταξιούχους υψηλόβαθμους δημόσιους υπάλληλους και τα πρώην ηγετικά κομματικά στελέχη που απολαμβάνουν υψηλές συντάξεις και προνόμια. Για εκείνον λοιπόν, σαν τον κ. Rein που υπερασπίζεται ένα σύστημα εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και ζει από τον ιδρώτα των άλλων είναι γελοίο αυτοί να μην δουλεύουν μέχρι να πεθάνουν Αντίθετα, για τον ανώνυμο χαλυβουργό που έφαγε την ζωή του στην καθημερινή σκληρή δουλειά είναι εξωφρενικό να μην ανταμείβονται αυτός και οι συνάδελφοι του αντάξια με την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο.
Η νέα επίθεση στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των Κινέζων εργαζόμενων με την αύξηση των ορίων ηλικίας, το τελευταίο δηλαδή υπόλειμμα των σοσιαλιστικών κατακτήσεων στον συγκεκριμένο τομέα συμβαδίζει με τον γενικό κανόνα που ακολουθεί ο καπιταλισμός σε Δύση και Ανατολή. Με πρόσχημα την γήρανση του πληθυσμού, αυξάνει τον εργασιακό βίο, μειώνει στο επίπεδο ελάχιστης επιβίωσης τις συντάξεις, οδηγεί τους συνταξιούχους να εργάζονται για να συμπληρώσουν το εισόδημα τους, επιχειρεί την πλήρη ιδιωτικοποίηση και εξατομίκευση του ασφαλιστικού συστήματος και βέβαια περικόπτει συνεχώς τις δημόσιες δαπάνες διαλύοντας πλήρως το λεγόμενο κοινωνικό κράτος. Η περίπτωση της Κίνας με την δυνατότητα σύγκρισης ανάμεσα στην περίοδο της σοσιαλιστικής απόπειρας και την σημερινή κατάσταση είναι πολύ διδακτική. Ιστορικού χαρακτήρα αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας με την συνδρομή της τεχνολογίας. Εντυπωσιακή σε λίγες δεκαετίες αύξηση του προσδόκιμου μέσου ορίου ζωής ως αποτέλεσμα της καθολικής υγειονομικής περίθαλψης και της μαζικής καταπολέμησης των ασθενειών από τα πρώτα μετ-επαναστατικά χρόνια σε συνδυασμό με τις κατακτήσεις της ιατρικής. Αλματώδης καπιταλιστική ανάπτυξη που βασίστηκε στην σκληρή εργασία εκατομμυρίων εργαζόμενων σχεδόν για τέσσερις δεκαετίες. Αντί όλα αυτά να προκαλέσουν μείωση του χρόνου εργασίας και βελτίωση των όρων αυτών που ολοκληρώνουν τον εργάσιμο βίο, οδηγούν εξαιτίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και εκμετάλλευσης σε αντίθετα αποτελέσματα. Στο όνομα της καπιταλιστικής προόδου οπισθοδρομούν τις κοινωνίες, αμφισβητούν κατακτήσεις και οδηγούν στη χειροτέρευση της συνθήκες ζωής των εργαζόμενων και των απόμαχων.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ μια παρουσίαση των συνταξιοδοτικών αλλαγών στην Κίνα στο περιοδικό «Journal of Aging & Social Policy», Τόμος 28, 2016 www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/08959420.2016.1111725#d1e159, μια ανάλυση στην επιθεώρηση «Social Policy & Administration», τεύχος 52, Δεκέμβριος 2018 onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/spol.12368, ένα άρθρο με προσωπικές ιστορίες εσωτερικών μεταναστών www.huxiu.com/article/521605.html και ένα άρθρο από την αγγλόφωνη «Επιθεώρηση του Πεκίνου» που απηχεί τις κυβερνητικές θέσεις και προβληματισμούς www.bjreview.com/Business/202212/t20221223_800316626.html
Στο atheatoskosmosps.blogspot.com τα κείμενα συνήθως είναι εκτενέστερα εκείνων της έντυπης έκδοσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου