Σάο Πάολο- Βραζιλία Η «γη του ψιλόβροχου» θρηνεί θύματα

Είστε συνήθεις τουρίστες, επιχειρηματίες ή λάτρεις του αθλητισμού; Τα τοπικά ταξιδιωτικά σας πρακτορεία σάς είπανε ποτέ πως η Βραζιλία έχει τα πάντα; Σας σύστησε ποτέ κανείς να δείτε τα αξιοθέατα αυτής της χώρας; Και τι να πρωτοεπιλέξετε… τις οικοτουριστικές εκδρομές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, που του λείπουνε κάτι αυτόχθονες φυλές, ή το ετήσιο καρναβάλι της σεξουαλικής κατανάλωσης, με τις παρελάσεις και τα όλα του; Τι θα λέγατε για μια επίσκεψη στη μεγαλύτερη πόλη της Βραζιλίας, το Σάο Πάολο, που λέγεται και «γη του ψιλόβροχου» και θα ’ναι μία από τις διοργανώτριες πόλεις του Μουντιάλ της FIFA το 2014; Ή θα προτιμούσατε μια περιήγηση στο Ρίο ντε Ζανέιρο, τη διοργανώτρια πόλη των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2016; Τι άλλο να ζητήσει κανείς… Σας προειδοποίησαν ωστόσο ότι σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις υπάρχουνε «παραγκουπόλεις», οι φαβέλες που «μαστίζονται από τη φτώχεια και το βίαιο έγκλημα»; Τίνος τη βία και το έγκλημα όμως;

Στις 22 Δεκέμβρη 2011, στο Σάο Πάολο, μία ολόκληρη φαβέλα κάηκε υπό «μυστηριώδεις» συνθήκες. Τουλάχιστον δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν απ’ την τεράστια πυρκαγιά στη γειτονιά της Φαβέλας ντου Μοΐνιου [Favela do Moinho], η οποία βρίσκεται στην περιοχή Μπάρρα Φούντα [Barra Funda]. Οι άνθρωποι που υπέστησαν την τραγωδία ξέρουν ότι στην πραγματικότητα αυτό που συνέβη ήταν άλλος ένας βίαιος εκτοπισμός τους. Η κοινότητα της Φαβέλας ντου Μοΐνου εγκαθιδρύθηκε από 576 οικογένειες το 2006. Υπολογίζεται ότι περισσότερες από χίλιες οικογένειες εντάχθηκαν σ’ αυτή την κοινότητα, ύστερα από εκκενώσεις, εκδιώξεις, εμπρησμούς που εκτελέστηκαν σαν «ατυχήματα» ή για λόγους υγιεινής σε διάφορες περιοχές του Σάο Πάολο. Οι κάτοικοί της δραστηριοποιούνταν σ’ ένα αυτοοργανωμένο έργο ανακύκλωσης (κυρίως μέσω ρακοσυλλογής και συγκέντρωσης άχρηστων μετάλλων), αλλά είχαν επίσης χτίσει δεσμούς με πολιτιστικά εγχειρήματα, με στόχο την επέκταση των ευκαιριών για τη νεολαία τους.

Στις 27 Δεκέμβρη 2011 η Φαβέλα ντου Μοΐνου κυκλοφόρησε ανοιχτή επιστολή για να πει μια ιστορία που γνωρίζουν από πρώτο χέρι και οι συγκεκριμένοι κάτοικοι, και τόσοι άλλοι άνθρωποι που ζουν στα προάστια. Επί χρόνια οι φτωχοί της Μοΐνου αντιστέκονται ενάντια σε εξώσεις και εκφοβισμούς. Φυσικά, οι εμπρησμοί δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο τη ζωή αυτών των οικογενειών, ενώ η φωτιά και οι επακόλουθες ζημιές χρησιμεύουν στο καθεστώς ως δικαιολογία για να τους εκτοπίσει και να αποτρέψει την ανακατάληψη της περιοχής, όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις – για παράδειγμα, στην περίπτωση του Ζαγκουαρέ [Jaguaré], όπου περίπου 1.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι μετά την εμπρηστική επίθεση στη φαβέλα Ντιόγκου Πιρς [Diogo Pires] τον Νοέμβριο του 2011, ή στο Μορουμπί [Morumbi], όπου περίπου 1.300 άτομα έμειναν στο δρόμο ύστερα από εμπρησμό κατά της Φαβέλας ντου Ρεάλ Πάρκε [Favela do Real Parque] τον Σεπτέμβριο του 2010.

Στην περίπτωση αυτήν, οι λεπτομέρειες είναι ακόμα ανεπιβεβαίωτες, αλλά σε αρκετά παρόμοια γεγονότα οι εμπρησμοί διαπράχθηκαν κατά την ίδια ακριβώς περίοδο όπου οι μεγάλες εταιρείες είχαν συνάψει εργολαβική σύμβαση για να εκτελέσουν κατασκευαστικά έργα στις ίδιες περιοχές – έργα που απαιτούν την εκδίωξη των κατοίκων. Επιπλέον, αρκετοί από αυτούς τους εμπρησμούς είναι κατάφωρα εγκληματικοί, λόγω της μεγάλης καθυστέρησης στην άφιξη των πυροσβεστών, και δε διενεργείται καμία απολύτως έρευνα για τα πραγματικά αίτια πυρκαγιάς. Έτσι, ο εμπρησμός είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να καταστραφούν φτωχές κοινότητες, οι οποίες είναι αληθινά «αναχώματα στο δρόμο» του κτηματομεσιτικού κεφαλαίου και των λακέδων του που επανδρώνουν την κρατική γραφειοκρατία.

Στην περίπτωση της Μοΐνου, για άλλη μια φορά, η νομαρχία παρουσίασε μια εναλλακτική πρόταση, δηλαδή το επίδομα ενοικίου των 300 ρεάις, ωστόσο οι κάτοικοι κατέστησαν σαφές στην προαναφερόμενη επιστολή τους ότι δε θα καταπιούν αυτή την πρόταση σαν να ήταν μια «λύση» στις στεγαστικές τους διεκδικήσεις.

Εν μέσω ανασφάλειας, εξευτελισμού και μιας σειράς από εκκενώσεων, απειλών, ψεμάτων, άγριων επιθέσεων που εξαπολύουν κοινωνικοί λειτουργοί, αξιωματούχοι της πολιτικής άμυνας, όλα τα είδη των μπάτσων και άλλα όργανα του κρατικού μηχανισμού εναντίον του φτωχού πληθυσμού, η εναλλακτική του «μπόλσα-αλουγέλ» (επιδόματος ενοικίου) παρουσιάζεται στους ανθρώπους με αντάλλαγμα τα σπίτια τους, στο πλαίσιο του προγράμματος «κοινωνικής στέγασης» και της ευρύτερης «στεγαστικής πολιτικής» στο Σάο Πάολο. «Άμα σας κάνει… άμα δε σας κάνει, κόψτε το λαιμό σας», λένε τ’ αρπακτικά του κράτους στον κοσμάκη.

• Αναδημοσίευση από εκτενέστερο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο μπλογκ http://parallhlografos.wordpress.com, μετάφραση από την ηλεκτρονική διεύθυνση http://en.contrainfo.espiv.net/2012/01/03/brazil-the-land-of-the-drizzle-mourns-victims-the-tragedy-of-the-favela-do-moinho-in-sao-paulo/. Αυτήν την φορά η στήλη , εξαιτίας έλλειψης χρόνου, για να είναι συνεπής στο ραντεβού της δανείζεται ένα κείμενο που της άρεσε.