Πλατεία Λα Παθ ντε Ρικολέτα, Σαντιάγο | Χίλιες κιθάρες για τον Βίκτορ Χάρα

Η λεωφόρος Λα Παθ τελειώνει στην ομώνυμη πλατεία εμπρός σχεδόν στη μεγάλη πύλη με τις πολλές εισόδους. Σε έκταση περισσότερη από οκτακόσια στρέμματα στη Ρικολέτα, δύο χιλιόμετρα βόρεια του ιστορικού κέντρου, εκτείνεται το γενικό νεκροταφείο του Σαντιάγο. Στην απέραντη νεκρόπολη ξεχωρίζουν από την είσοδο τα τμήματα με τους πλούσιους οικογενειακούς τάφους από εκείνα με τους φτωχικούς και παρατημένους όσο περπατά κανείς προς το βάθος. Εδώ βρίσκονται πολλά από τα θύματα της φασιστικής δικτατορίας. Ανάμεσά τους, ο τάφος του Αλιέντε, άλλων δολοφονημένων αγωνιστών αλλά και πολλών αγνοούμενων. Δύο σημεία στο χώρο μνημονεύουν τον Βίκτορ Χάρα. Ένας πολύχρωμος τάφος και η κρύπτη στο διάδρομο 160 κατά μήκος του ακριανού μαντρότοιχου, μέσα στην οποία φυλάσσονται τα οστά του. Ο τάφος ξεχωρίζει από μακριά. Έχει σχεδόν πάντα φρέσκα λουλούδια, μικρά αφιερώματα, παιχνίδια, χειροτεχνίες, σύμβολα των Μαπούτσε και μια κιθάρα να στέκει μόνιμα δίπλα του. Κάθε Σεπτέμβρη, Χιλιάνοι αλλά και ξένοι κάθε ηλικίας συρρέουν στα δύο σημεία για να δείξουν το σεβασμό τους και να δώσουν υπόσχεση για συνέχιση του αγώνα.

Φέτος η θύμηση του χαρισματικού και πολύπλευρου χιλιανού λαϊκού τραγουδιστή, που ήταν και συνθέτης, ποιητής, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, συνδυάστηκε με μια μικρή καθυστερημένη δικαίωση. Ύστερα από πολύχρονη έρευνα, στις 29 Ιουνίου, ο δικαστής Μιγκέλ Βάσκες έδωσε στη δημοσιότητα την ετυμηγορία του. Καταδίκασε σε φυλάκιση δεκαπέντε χρόνων και μιας ημέρας οκτώ απόστρατους στρατιωτικούς ως αυτουργούς και έναν ακόμη σε πέντε χρόνια για πράξεις συγκάλυψης. Στους Ούγκο Σάντσες Μαρμόντι, Ραούλ Χοφρέ Γκονσάλες, Έντγουιν Ντίμτερ Μπιάνκι, Νέλσον Χαάσε Ματσέι, Ερνέστο Μπέτκε Βουλφ, Χουάν Χαρ Κιντάνα, Ερνάν Τσακόν Σότο και Πατρίδιο Βάσκες Ντονόσο αποδόθηκε η ευθύνη για τη συμμετοχή τους στη δολοφονία του Βίκτορ Λίντιο Χάρα Μαρτίνες και του Λίτρε Αμπραάμ Κιρόγκα Καρβαχάλ. Ο τελευταίος, διευθυντής των φυλακών της πρωτεύουσας στην περίοδο Αλιέντε, υποστηρικτής της Λαϊκής Ενότητας και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, όπως και ο Χάρα. Ένας από τους δολοφόνους, ο Πέδρο Πάμπλο Μπαριέντος Νούνιες, πρόλαβε και κατέφυγε από το 1989 στις ΗΠΑ οι οποίες αρνούνται να τον εκδώσουν παρά το γεγονός πως αμερικάνικο δικαστήριο του επιδίκασε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό ως αποζημίωση στην οικογένεια, στη γυναίκα και στις δύο κόρες του Χάρα. Ο Μπαριέντος αρνείται τις κατηγορίες, κλαψουρίζει πως είναι φτωχός και αδύναμος ενώ είναι βέβαιο πως πρωταγωνίστησε στη δολοφονία.

Μέσα στο μικρό στάδιο Χιλή, στο δυτικό Σαντιάγο, οι αξιωματικοί ξεχώρισαν γρήγορα τον Χάρα που είχαν μεταφέρει εκεί στις 12 Σεπτεμβρίου 1973, ύστερα από τη σύλληψή του στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο. Τον υποβάλλουν τις επόμενες ημέρες σε φρικτά βασανιστήρια μπροστά σε έξι χιλιάδες κρατούμενους. Επικεφαλής ένας υπολοχαγός με το παρατσούκλι “Πρίγκιπας”. Πολτοποιούν ένα ένα τα δάκτυλα των χεριών του, τον ακρωτηριάζουν και ύστερα τον χλευάζουν ζητώντας του να παίξει κιθάρα. Ο Χάρα περήφανα άρχισε να τραγουδά το «Βενσερέμος», τον ύμνο της Λαϊκής Ενότητας. Οι βασανιστές αφηνιάζουν. Ένας αξιωματικός τον πυροβολεί στο κεφάλι αφού πρώτα παίζει ρώσικη ρουλέτα. Στη συνέχεια πυροβολούν και άλλοι. Σαράντα τέσσερις σφαίρες δέχθηκε το σώμα του Χάρα, το οποίο το κρέμασαν ως τρόπαιο και φόβητρο στην είσοδο του σταδίου. Ύστερα το πέταξαν σε απόμερο δρόμο μιας παραγκούπολης έξω από το Σαντιάγο. Εκεί αναγνωρίστηκε από πολίτες οι οποίοι ειδοποίησαν τη γυναίκα του. Η Χοάν Χάρα-Τάρνερ τον κήδεψε κρυφά και κατόπιν διέφυγε στο εξωτερικό. Τριάντα έξι χρόνια μετά, το Δεκέμβριο του 2009, χιλιάδες συνόδεψαν μέσα από τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας το φέρετρο με τα οστά του Χάρα στην τελευταία κατοικία του.

Από το 2013 κάθε Σεπτέμβρη, πλησιάζοντας στα γενέθλια του Χάρα στις 28 Σεπτεμβρίου, έχει καθιερωθεί μια μουσική συνάντηση στην πλατεία Λα Παθ ντε Ρικολέτα. Με τίτλο “Χίλιες Κιθάρες για τον Βίκτορ Χάρα”, μουσικοί και τραγουδιστές από όλη τη χώρα συγκεντρώνονται και ερμηνεύουν θρυλικά κομμάτια από τις συλλογές του. Κάνουν μαζί πρόβες και προετοιμάζονται για ημέρες. Φέτος, το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου, περισσότεροι από εξακόσιοι καλλιτέχνες θα τραγουδήσουν το Κάντο Λίμπρε, το πέμπτο άλμπουμ του Χάρα που κυκλοφόρησε το 1970 με έντεκα τραγούδια. Ανάμεσά τους, τα αγαπημένα Ανχελίτα Ουενουμάν, Ίνγκα και Λα Πάλα.

Στη συλλογή, όπου συμμετείχαν οι Inti Illimani και οι Quilapayun, ο Χάρα ταξιδεύει στις παραδοσιακές μουσικές της Λατινικής Αμερικής με θέματα από το Περού, τη Βολιβία και το Μεξικό. Βαθιά επηρεασμένος από τη Βιολέτα Πάρα, ιέρεια του χιλιάνικου Nueva Cancion, ο Βίκτορ Χάρα ύστερα από την αυτοκτονία της ανέλαβε με το ιδιοφυές ταλέντο του να ακολουθήσει τα μονοπάτια που άνοιξε αυτή. Συνδυάζοντας με ιδιαίτερη επιτυχία -απόδειξη το απέραντο μίσος των δολοφόνων του– τις συγκλονιστικές και σκληρές στιγμές της απελευθερωτικής κοινωνικής προσπάθειας του λαού του με τη μουσική και τους στίχους των τραγουδιών του. Τραγούδια που έγιναν ύμνοι, σημαίες και γροθιές, ιδιαίτερα όταν όλη η προοδευτική ανθρωπότητα μάθαινε για την τραγωδία που ακολούθησε και οι προσδοκίες για κοινωνική αλλαγή συντρίφτηκαν κάτω από τις ερπύστριες των αμερικανοκίνητων τανκς.

ΔΕΙΤΕ εικόνες από την πρώτη διοργάνωση, το 2013, www.youtube.com/watch?v=Le0yHGo_ha4