Λευκό και γαλάζιο. Βάση για ζωγραφιές : Πουλιά, βουνά, δένδρα, λουλούδια και μια σφιγμένη γροθιά. Ένα αλλιώτικο, χρωματιστό φέρετρο! Στην κορυφή οι μορφές των τριών γιων που αποχωρίστηκε νωρίς. Θυσία στον αντιδικτατορικό αγώνα. Θλίψη αλλά και έξαψη στο κρύο πρωινό στο Σαντιάγο. Μια θορυβώδης ρομερία, μια πομπή από αυτοκίνητα και λεωφορεία που κορνάρουν ασταμάτητα ακολουθεί. Τετάρτη 7 Ιουλίου, από την Βίγια Φράνσια στα ανατολικά στην Ρικολέτα, βόρεια, σχεδόν ένδεκα χιλιόμετρα απόσταση. Σε κάθε σταυροδρόμι οργανωμένοι ποδηλάτες διακόπτουν την κυκλοφορία. Αλλά και σε κάθε γωνία καραμπινιέροι. Νεαροί που συνοδεύουν μισοτρέχοντας, πετάνε πέτρες με κάθε ευκαιρία. Κυνηγητό και δακρυγόνα. Όταν η πομπή έφτασε στην είσοδο του κεντρικού νεκροταφείου το φέρετρο σηκώθηκε στα χέρια, πέρασε σβέλτα στους ώμους μασκοφορεμένων νεαρών. Πανδαιμόνιο από τρομπέτες, τούμπες, τύμπανα, ταμπούρλα, κρανκάσες, κόρνες. Καπνογόνα, φωτοβολίδες, σφυρίγματα και συνθήματα. Νεαρές χορεύτριες με παραδοσιακές ιθαγενικές φορεσιές. Μια τεράστια γυναίκεια κούκλα. Κοκκινόμαυρες σημαίες. Μια διαφορετική, παλλόμενη από ενέργεια, κηδεία. Αγωνιστική και χαρούμενη όπως είναι η ζωή, οργισμένη και αυθάδης όπως πρέπει να είναι η νεότητα. Μια ζωή σκληρή αλλά και γεμάτη έζησε η Λουΐσα Τολέδο Σεπούλβεδα. Μια διαρκή νεότητα ακόμη και όταν η ασθένεια την είχε καταβάλλει. Με μια οργή που δεν είχε καταλαγιάσει παρά το πέρασμα των χρόνων και ξαναγεννιόνταν κάθε φορά που το καθεστώς κτυπούσε και σκότωνε νέους. Μια παρουσία που προκαλούσε τον σεβασμό. Ένα ακατάβλητο κάλεσμα σε αγώνα και ένα βλέμμα μόνιμα στραμμένο σε ένα φωτεινό μέλλον. Δίπλα στους ηλικιωμένους της αντιδικτατορικής πάλης, εκατοντάδες νέοι και νέες των σύγχρονων κοινωνικών μαχών. Μια κηδεία αντάξια της γυναίκας που δίκαια θεωρούνταν από τις εμβληματικές μορφές του μεγάλου αντιφασιστικού αγώνα. Μια γνήσια λαϊκή τελετή που δεν μπορούν να την περιγράψουν λέξεις, ένα ζηλευτό κατευόδιο.
Η Λουΐσα Τολέδο, σύζυγος του Μανουέλ Βεργκάρα, ήταν μητέρα τριών αγοριών. Του Ραφαέλ, του Εντουάρντο και του Πάμπλο. Και οι τρεις νέοι έπεσαν μαχόμενοι ενάντια στην δικτατορία Πινοσέτ. Μέλη του Κινήματος Επαναστατικής Αριστεράς, του MIR. Ο Ραφαέλ και ο Εντουάρντο δολοφονήθηκαν από κρατικούς πράκτορες στις 29 Μαρτίου 1985, κοντά στον κεντρικό σταθμό του Σαντιάγο. Ο Πάμπλο σκοτώθηκε το 1988 κρατώντας μια βόμβα. Από τότε η Λουΐσα κουβαλούσε μέσα της την θύμηση των παιδιών, δεν σταμάτησε να υπερασπίζεται την δράση τους, να διατηρεί δημόσια την μνήμη τους και να αγωνίζεται για την δικαίωση τους. Και όταν η δικτατορία αντικαταστάθηκε με την σιδερόφρακτη κοινοβουλευτική “δημοκρατία” και πολλοί από την επίσημη αριστερά μίλησαν για την αναγκαία λήθη αποκηρύσσοντας την βία, η Λουΐσα αντέδρασε με οργή. Με κάθε ευκαιρία υπερασπίζονταν την δίκαιη βία των μαζών ενάντια σε κάθε εκμεταλλευτικό και ανελεύθερο καθεστώς και αποκάλυπτε την υποκρισία της ανάπηρης δημοκρατίας. Πάλεψε για να τιμωρηθούν οι δολοφόνοι και βασανιστές. Κατήγγειλε την συγκάλυψη των εγκλημάτων της δικτατορίας. Μιλούσε για την καθημερινή καταπίεση των νέων, την γενοκτονία των ινδιάνων Μαπούτσε, τις ανισότητες, την κρατική καταστολή. Η ημερομηνία που σκοτώθηκαν οι δύο Βεργκάρα, έχει οριστεί ως ημέρα του Νέου Μαχητή. Κάθε χρόνο η Λουΐσα απευθύνονταν με κοφτερά λόγια στους νέους που διαδήλωναν και συγκρούονταν με τους καραμπινιέρους. Και όταν ήρθε η ώρα της περσινής μεγάλης εξέγερσης του λαού η Λουΐσα παρά την ασθένεια βρέθηκε όρθια να μιλά και να παρακινεί. Σε μια από τις φλογερές ομιλίες της είχε πει:
«Να αναζητάμε την εκδίκηση, επειδή η Εκκλησία και όλος ο κόσμος μας έχουν βάλει στο μυαλό ότι είναι κακό να εκδικείσαι. Σκεφτείτε ότι εκείνοι, οι πλούσιοι, οι ισχυροί, μοναχά επειδή άγγιξαν τα αγαθά τους, τα εργοστάσιά τους, τη γη τους, πήραν αμέσως τα όπλα. Δεν πείραξε ποτέ κανείς ένα παιδί τους, δεν σκότωσαν κανένα παιδί τους. Ωστόσο, εκείνοι πήραν τα όπλα και άρχισαν να σκοτώνουν. Γι’ αυτό κι εγώ δικαιολογώ, από κάθε άποψη τη δική μας βία. Είναι αναγκαία. Εγώ πιστεύω ότι φτάνει πια με το να γυρίζουμε το άλλο μάγουλο. Φτάνει, αυτό δεν είναι καλό για κανέναν. Πρέπει να αμυνθούμε, πρέπει να είμαστε ικανοί να αμυνθούμε, να γίνουμε βίαιοι, να γίνουμε υπέροχα βίαιοι, να βγούμε στον δρόμο, πρέπει να είμαστε ικανοί να εναντιωθούμε σε ότι αντιπροσωπεύει αυτή η φρικτή εξουσία».
Η Λουΐσα έφυγε σε μια στιγμή στην οποία η κοινωνική αναμέτρηση στην Χιλή βρίσκεται και πάλι σε σταυροδρόμι. Ύστερα από την μεγάλη λαϊκή εξέγερση που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2019 με αφορμή την αύξηση των εισιτηρίων στις δημόσιες συγκοινωνίες με τους δεκάδες νεκρούς η χιλιανή ολιγαρχία αναγκάστηκε να ελιχθεί κάνοντας μερικά βήματα πίσω. Όταν η γενική απεργία στις 12 Νοεμβρίου πετυχαίνει και ο κίνδυνος να χαθεί ο έλεγχος φαίνεται στον ορίζοντα η κυβέρνηση του δεξιού Πινιέρα προκρίνει την συνταγματική αλλαγή. Καταφέρνει να ξεφύγει από τον ασφυχτικό κλοιό της λαϊκής πίεσης με την συνδρομή πάντα της πρόθυμης ρεφορμιστικής αριστεράς. Έτσι ο Σεμπαστιάν Πινιέρα δεν φεύγει κακήν-κακώς από το Παλάσιο Μονέδα αλλά γίνεται εγγυητής της συνταγματικής μεταρρύθμισης! Παρά το γεγονός πως μεγάλο τμήμα του λαού δεν «τσίμπησε» στον καθεστωτικό ελιγμό και δεν πήγε να ψηφίσει στο δημοψήφισμα ( συμμετοχή λίγο πάνω από το 50%) τα πράγματα πήραν τον δρόμο που επιθυμούσαν αυτοί που ήθελαν την γρήγορη εκτόνωση της λαϊκής δυναμικής και τον εγκιβωτισμό της σε εκλογικές διαδικασίες. Στο δημοψήφισμα υπερψηφίστηκε η συνταγματική αλλαγή ( το 78% των ψηφισάντων τάχθηκε υπέρ ενός νέου συντάγματος και, ανάμεσά τους, το 79% ψήφισε υπέρ της συγκρότησης Συντακτικής Συνέλευσης με άμεση καθολική ψηφοφορία) και φέτος τον Μάιο αναδείχθηκε η συντακτική συνέλευση με ισχυρή παρουσία της κοινοβουλευτικής αριστεράς, άλλων ριζοσπαστικών δυνάμεων, ιθαγενών Μαπούτσε και πλήθους ανεξάρτητων. Δεξιά και σοσιαλδημοκρατία γνώρισαν ιστορική εκλογική ήττα. Για πρώτη φορά μια ινδιάνα ανέλαβε σημαντικό θεσμικό ρόλο. Η Ελίσα Λονκόν, καθηγήτρια στο Τμήμα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σαντιάγο, με καταγωγή από μια ιθαγενική κοινότητα Μαπούτσε της Αραουκανία, εκλέχθηκε πρόεδρος του σώματος. Παράλληλα με την εκλογή των 155 μελών της Συντακτικής για την εκπόνηση του νέου Συντάγματος που προορίζεται να αντικαταστήσει το σύνταγμα της δικτατορίας, αφού πρώτα τεθεί σε λαϊκή έγκριση μέσω νέου δημοψηφίσματος το 2022, έγιναν εκλογές για νέους δημάρχους και κυβερνήτες.Και σε αυτές η στροφή προς την εκλογική Αριστερά ήταν σημαντική. Εν τω μεταξύ ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία για την Προεδρία. Τον ερχόμενο Νοέμβριο πρόκειται να γίνουν οι εκλογές για τον νέο Πρόεδρο στις οποίες ο Πινιέρα δεν μπορεί να συμμετέχει και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πολυκερματισμό και αμφίρροπο αποτέλεσμα ανάμεσα στην Δεξιά και την κοινοβουλευτική Αριστερά. Ο δήμαρχος της Ρικολέτα ( δήμος στο Σαντιάγο), ο παλαιστινιακής καταγωγής Ντανιέλ Χάδουε, υποψήφιος του ΚΚ Χιλής και ο δήμαρχος ενός πλούσιου προαστίου της πρωτεύουσας, ο Χοακίν Λαβίν, βρίσκονται μπροστά στις δημοσκοπήσεις.
Φορτισμένη συναισθηματικά με προχωρημένη την ασθένεια, η Λουΐσα στην κηδεία του νεαρού καλλιτέχνη δρόμου Φρανσίσκο Μαρτίνες, τον περασμένο Φεβρουάριο πήρε τον λόγο:
«Θέλω να σας πω το εξής: μακάρι να μπορέσουμε να κατέβουμε στους δρόμους. Η νεολαία – εδώ μεταφέρω τα τελευταία λόγια του Μαριάνο Πούγκα – η νέα γενιά των φτωχών συνοικιών έχει το δικαίωμα να τα κάψει όλα! Να τα κάνει όλα ρημαδιό! Να τα σπάσει όλα, διότι από τη στιγμή που γεννήθηκαν τους έχουν στερήσει τα πάντα! Έχουν κάθε δικαίωμα! Ας το κάνετε λοιπόν, σύντροφοι, κάντε το!» Πέθανε στις 6 Ιουλίου σε ηλικία ογδόντα δύο χρόνων στο σπίτι της στην Βίγια Φράνσια, μια λαϊκή γειτονιά, αντιφασιστικό οχυρό με οργανωμένες κοινοτικές δράσεις στις οποίες η ίδια συμμετείχε ενεργά. O Κοινωνικός Χώρος Πάμπλο Βεργκάρα, είναι μια από αυτές. Από εκεί πέρασαν εκατοντάδες κάτοικοι της γειτονιάς για να την αποχαιρετήσουν, πριν ξεκινήσει για την τελευταία της διαδρομή.
“...Την ίδια στιγμή που ορισμένοι, μέσα στην αυταπάτη τους, ονειρεύονται να αλλάξουν τα πάντα με την άνεση της ψήφου, ενθουσιασμένοι με το απαρχαιωμένο κοινοβουλευτικό τσίρκο, η φωνή της Λουΐσα αναστατώνει τις καρδιές μας και μας δείχνει το δρόμο” έγραψε με νόημα στον αποχαιρετισμό το επαναστατικό περιοδικό «El Pueblo».
Πηγές και προτάσεις
Το γράμμα-κατηγορώ της Λουΐσα προς τους
στρατιωτικούς δικαστές, συνενόχους στη συγκάλυψη της δολοφονίας των γιων της,
rebelion.org/autor/luisa-toledo-sepulveda
Ένα αναλυτικό ρεπορτάζ για την κηδεία της
Λουΐσα με φωτογραφίες
και πληροφορίες για τη ζωή της,
crimethinc.com/2021/07/09/remembering-luisa-toledo-sepulveda-the-mother-of-combative-youth-a-eulogy-and-report-from-chile
Τον αποχαιρετισμό του περιοδικού El Pueblo, elpueblo.cl/2021/07/07/companera-luisa-toledo-tu-grito-es-inmarcesible/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου