O σαρανταπεντάχρονος Παλ Σαντού, όταν ξεκίνησαν οι Ινδοί αγρότες για να στήσουν μπλόκα γύρω από την ινδική πρωτεύουσα, τον περσινό Νοέμβρη, δεν ακολούθησε. Στην οικογένεια συμφώνησαν να πάει ο αδερφός του. Αγρότης από το χωριό Ράμανα, από την περιοχή Φαριντακότ του νοτιοδυτικού Παντζάμπ, έπρεπε να μείνει για τις καθημερινές δουλειές. Δεν άντεξε, όμως, για πολύ μακριά από τον αγώνα. Ειδικά όταν αυτός έγινε σκληρός και άρχισαν να έρχονται οι ειδήσεις για τα πρώτα θύματα. Το πρωινό της 19ης Δεκεμβρίου, άρπαξε το ποδήλατό του και ξεκίνησε με κατεύθυνση τον σταθμό διοδίων στο Τικρί, στα σύνορα της Χαριάνα με το Δελχί. Εκεί είχε στηθεί το μεγαλύτερο αγροτικό μπλόκο. Διένυσε τετρακόσια χιλιόμετρα απόσταση, πέφτοντας για ύπνο δίπλα στον δρόμο και τρώγοντας από προσφορές που του έδιναν χωρικοί που συναντούσε. Κανένας δεν του αρνήθηκε βοήθεια, όταν έβλεπε τη σημαία του αγροτικού συνδικάτου BharatKisan και διάβαζε τις χάρτινες, χειρόγραφες, πινακίδες που είχε προσαρμόσει πάνω στο ποδήλατο. Το ποίημα που αντέγραψε προσεκτικά σε αυτές ήταν «διαβατήριο» και κατευόδιο. Sabhton Khatarnaak: Σαμπτό Καταρνάκ: «Το πιο επικίνδυνο». Είναι ο τίτλος του πιο δημοφιλούς ποιήματος του επαναστάτη ποιητή Αβτάρ Σινγκ Σαντού, γνωστού ως Πας, που μέσα από τους στίχους του περιγράφει πως το πιο επικίνδυνο πράγμα, ακόμη και από την κοινωνική αδικία, είναι η σιωπή, ο φόβος και η απάθεια γι αυτήν! Όταν έφτασε στο μπλόκο του Τικρί, δεν έχασε την ευκαιρία να μιλήσει σε όσους τον περιτριγύρισαν με περιέργεια: «Ο Πας ήταν οραματιστής και ύψωσε τη φωνή του ενάντια στην καταπίεση και την αδικία. Σήμερα, αν καθίσουμε σπίτι μας και δεν γίνουμε μέρος αυτού του κινήματος, τότε είμαστε «ζωντανοί νεκροί»… όπως είχε πει και ο ποιητής. «Είμαστε όλοι εδώ, γιατί εμείς οι αγρότες δεν θέλουμε τα όνειρά μας να γίνουν εφιάλτες», συμπλήρωσε. Το «Sabhton Khatarnaak» είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της σύγχρονης ποίησης του Παντζάμπ και από πολλά χρόνια έχει γίνει μήνυμα αντίστασης σε πολλές λαϊκές κινητοποιήσεις. Ποιήματα του Πας μπορεί να δει κανείς συχνά σε πλακάτ και πανό σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε όλη την Ινδία.
 |
| Avtar Singh Sandhu (Pash) |
Ορισμένοι τον παρομοιάζουν ως τον Λόρκα της Ινδίας, υπενθυμίζοντας και το κοινό τέλος τους. Ο Πας γεννήθηκε στα 1950 σε ένα χωριό του ινδικού Παντζάμπ, στον απόηχο της διχοτόμησης ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν. Ο πατέρας του ήταν απόστρατος αξιωματικός. Ο Πας έγραψε το πρώτο του ποίημα σε ηλικία δεκαπέντε ετών και ταυτόχρονα συνδέθηκε με το κομμουνιστικό κίνημα. Στην ηλικία των είκοσι δημοσίευσε συλλογές από ποιήματα, μιλώντας για την κοινωνική αδικία, τη φτώχεια, την πείνα και την κρατική καταπίεση. Συνεπαρμένος από τη Μάνα του Γκόρκι, αποφάσισε να δανειστεί για καλλιτεχνικό ψευδώνυμο το όνομα του ήρωα-γιου του μυθιστορήματος. Διάβασε πολλούς ξένους επαναστάτες ποιητές και συγγραφείς, μελέτησε κείμενα του Λένιν και επηρεάστηκε βαθιά από τα έργα του Μπρεχτ. Το ναξαλίτικο κίνημα, το οποίο αναπτύχτηκε και στο Παντζάμπ στα τέλη της δεκαετίας του Εξήντα, σε συνδυασμό με την επιρροή της Κινέζικης επανάστασης, σημάδεψαν τις ιδεολογικές αναζητήσεις του νεαρού ποιητή. Σε ηλικία μόλις δεκαεννέα ετών, φυλακίστηκε και υποβλήθηκε σε σκληρά βασανιστήρια. Οδηγήθηκε στη φυλακή τρεις φορές για τη δράση του. Όταν αντιτάχθηκε στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επέβαλλε η Ίντιρα Γκάντι, κυνηγήθηκε, ενώ έγινε δημόσιος εχθρός όταν δημόσια κατήγγειλε τον θρησκευτικό και εθνικιστικό φανατισμό των αποσχιστών Σιχ. Αναγκάστηκε να ξενιτευτεί, αλλά δεν σταμάτησε να γράφει και να μιλά για τους απόκληρους και τους αδικημένους και να στιγματίζει τους αντιδραστικούς οπαδούς της δημιουργίας ενός αυτόνομου Χαλιστάν. Γύρισε στην Ινδία στις αρχές του 1988 για να ανανεώσει τα ταξιδιωτικά του έγγραφα και δολοφονήθηκε από αυτονομιστές Σιχ όταν επισκέφτηκε το χωριό του. Η ημερομηνία της δολοφονίας του δεν ήταν η μοναδική σχέση με τον Μπαγκάτ Σινγκ, τον Ινδό επαναστάτη από το Παντζάμπ και ιστορική μορφή του αντιαποικιοκρατικού αγώνα. Ο Σινγκ οδηγήθηκε στην κρεμάλα από τους Εγγλέζους στην Λαχώρη και ο Πας δολοφονήθηκε από ακροδεξιούς φανατικούς. Και οι δύο στις 23 Μαρτίου μαρτύρησαν αγωνιζόμενοι για μια ελεύθερη και δίκαιη Ινδία.
 |
| Sant Ram Udasi |
Στα μαχητικά αγροτικά μπλόκα που άντεξαν νικηφόρα στην αστυνομική πίεση και τις καιρικές συνθήκες για ένα χρόνο περίπου, δημιουργήθηκαν ολόκληρα χωριά. Στήθηκαν κοινοτικές κουζίνες και μαγειρεία, ιατρεία και βιβλιοθήκες. Η ανάγνωση και οι απαγγελίες, η μουσική, οι θεατρικές παραστάσεις ήταν καθημερινές δραστηριότητες. Η επαναστατική ποίηση του Παντζάμπ, μέσα από τις μορφές του Πας και του Σαντ Ραμ Ουντάσι, οι οποίοι υπήρξαν κορυφαίοι εκφραστές του ναξαλίτικου μαοϊκού κινήματος στη λογοτεχνία, δεν έλειπε από καμιά εκδήλωση. Τα ποιήματα του ντάλιτ Σαντ Ραμ Ουντάσι που έχουν γίνει λαϊκά τραγούδια συντρόφευαν τους εξεγερμένους αγρότες τις ημέρες και τις νύχτες αυτής της μεγάλης κινητοποίησης. Το ποίημα το οποίο ζητά από τον ήλιο να φωτίσει την αδικία στις αυλές των εργατών είναι από τα πιο αγαπημένα και από αυτά που συγκινούν τους φτωχούς Ινδούς, όταν το τραγουδούν λαϊκοί καλλιτέχνες. Η φωτογραφία με τον ηλικιωμένο αγρότη από το Παντζάμπ να διαβάζει τα ποιήματα του Πας ξαπλωμένος στην καρότσα ενός αγροτικού φορτηγού, στο μπλόκο του Σιγκού, όχι ανεξήγητα, τράβηξε την προσοχή και την περιέργεια των διεθνών ΜΜΕ. Πού να καταλάβουν τι παρακινεί απλούς φτωχούς αγρότες να διαβάζουν ποίηση!
Οι Ινδοί αγρότες νίκησαν! Και στο Παντζάμπ, η περηφάνια για αυτή την ιστορική νίκη είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη! Όχι άδικα, μιας και η πολιτεία με τη μακραίωνη αγροτική ιστορία της πρωτοστάτησε στην πολύμηνη κινητοποίηση, η οποία συντάραξε την Ινδία. Η κοιλάδα του Άνω Ινδού με τους παραπόταμούς του είναι γνωστή από την αρχαιότητα για την πλούσια γεωργική παραγωγή της. Διόλου τυχαίο δεν είναι πως σε αυτήν υπήρξαν οι πρώτες πόλεις της αρχαίας Ινδίας. Το γεωργικό περίσσευμα ήταν αρκετό για να συντηρήσει μια ιεραρχική κοινωνία, εξέλιξη παράλληλη με αυτή της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Στο πέρασμα του χρόνου, ιδιαίτερα όμως στον 20ο αιώνα, η γεωργική παραγωγή στο Παντζάμπ απέκτησε κεντρικό ρόλο στον επισιτισμό της μεγάλης χώρας και δίκαια θεωρήθηκε ο σιτοβολώνας της Ινδίας. Αυτή η εξέλιξη δεν βοήθησε μόνο στην άνοδο του βιοτικού επίπεδου, αλλά και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των αγροτών. Έχοντας μια μακρόχρονη ιστορία αγώνων από τα χρόνια της αποικιοκρατίας, η κοινωνία του Παντζάμπ δεν σταμάτησε να αντιστέκεται στις πολιτικές του κέντρου, ιδιαίτερα όταν αυτό άρχισε να υποκύπτει στα κελεύσματα της Παγκόσμιας Τράπεζας και των μεγάλων καπιταλιστικών αγροτικών επιχειρήσεων και πολυεθνικών. Έτσι, όταν η κυβέρνηση Μόντι έφερε τους τρεις νόμους που προωθούσαν την ανάληψη της γεωργικής παραγωγής από τις μεγάλες εταιρίες, η αντίδραση υπήρξε ακαριαία.
Η κυβέρνηση Μόντι επιχείρησε στην αρχή να συκοφαντήσει τους αγρότες από το Παντζάμπ, κατηγορώντας τους πως υποκινούνται από τους αποσχιστές Χαλιστανούς. Στη συνέχεια, επιστράτευσε το επιχείρημα που χρησιμοποιεί σχεδόν ενάντια σε κάθε μαζικό λαϊκό αγώνα. Έχουν παρεισφρήσει μαοϊκοί, έγραψαν τα κυβερνητικά Μέσα! Αργότερα αναγκάστηκε να συνδιαλλαχθεί, να παζαρέψει και στο τέλος να καταργήσει τους νόμους. Ο Bernard D' Mello σε ένα άρθρο του για το αγροτικό κίνημα, χρησιμοποιώντας τους στίχους ενός άλλου μεγάλου ποιητή και στιχουργού από την Άντρα Πραντές, του Σρι-Σρι, που έγραψε στη γλώσσα Τελούγκου για τα βάσανα των φτωχών Ινδών, θύμισε τις αναλογίες: «Ο αποικιακός τύραννος σε αποκαλούσε τρομοκράτη Μπαγκάτ Σινγκ εκείνη την ημέρα, ο νεοφασίστας δεσπότης σε αποκαλεί τρομοκράτη Ναξαλίτη σήμερα. Αλλά όλοι θα σε αποκαλούν αύριο το αστέρι του πρωινού»!
Γνωρίζοντας πως η κίνηση Μόντι αποτελεί ελιγμό και δεν εγγυάται τίποτε για το μέλλον, οι αγρότες επιμένουν να μένουν στα μπλόκα, μέχρι να πάρουν σαφείς δεσμεύσεις και να ικανοποιηθούν τα υπόλοιπα αιτήματά τους. Όρισαν μια πενταμελή επιτροπή για τις διαπραγματεύσεις και συνεχίζουν τον αγώνα. Εκπρόσωπός τους δήλωσε ότι το κίνημα θα συνεχίσει να πιέζει για επιπλέον νομοθετική κατοχύρωση της ελάχιστης τιμής στήριξης με βάση τον τύπο C2+50% (δηλαδή 50% πάνω από το κόστος παραγωγής) που ο ίδιος ο Μόντι πριν γίνει πρωθυπουργός είχε υποστηρίξει, απόλυση του ομοσπονδιακού υπουργού Εσωτερικών του οποίου το όχημα του γιου του σκότωσε τρεις αγρότες, την παραχώρηση έκτασης για να στηθεί μνημείο για τους επτακόσιους περίπου μάρτυρες αγρότες που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια του κινήματος, αποζημίωση για τις οικογένειές τους και απόσυρση των δικαστικών και αστυνομικών διώξεων. Κisan Andolan! Κίνημα των αγροτών! Όλοι σχεδόν παραδέχονται πως η νίκη του θα σημαδέψει τις κοινωνικές εξελίξεις στη χώρα. Η επαναστατική ποίηση στην Ινδία θα συνεχίζει να γράφει στίχους, εμπνευσμένη από την κίνηση των μαζών ενόψει των αυριανών αναμετρήσεων…
Το πιο επικίνδυνο
Μετάφραση του ποιήματος Sab ton Khatarnak – του Paash
Το πιο επικίνδυνο περιστατικό δεν είναι η κλοπή της σκληρής δουλειάς,
Η πιο φρικιαστική ενέργεια δεν είναι ο βασανισμός από την αστυνομία,
Ένα μίγμα προδοσίας και απληστίας δεν είναι το πιο επικίνδυνο.
Το να παγιδευτείς στον ύπνο σου είναι άθλιο αναμφίβολα,
Το να θαφτείς κάτω απ' τη σιωπή είναι άθλιο αναμφίβολα,
Όμως και πάλι δεν είναι το πιο επικίνδυνο.
Το να παραμείνεις σιωπηλός στο θόρυβο της διαφθοράς είναι άθλιο αναμφίβολα,
Το κρυφό διάβασμα υπό το φως της πυγολαμπίδας είναι άθλιο αναμφίβολα,
Όμως και πάλι δεν είναι το πιο επικίνδυνο.
Η πιο επικίνδυνη πράξη είναι να γεμίζεις από νεκρική σιωπή,
Να μη νιώθεις κανένα σπαραγμό ενάντια στο άδικο και να το υπομένεις όλο.
Να παγιδεύεσαι στη ρουτίνα σπίτι-δουλειά, δουλειά-σπίτι,
Το πιο επικίνδυνο ατύχημα είναι ο θάνατος των ονείρων μας.
Το πιο επικίνδυνο πράγμα είναι εκείνο το ρολόι που τρέχει στον καρπό σου, αλλά παγώνει στο βλέμμα σου.
Το πιο επικίνδυνο είναι εκείνο το μάτι· εκείνο που τα βλέπει όλα αλλά παραμένει παγωμένο,
Το μάτι που ξεχνά να φιλήσει τον κόσμο με πάθος,
Το μάτι χαμένo στην εκτυφλωτική ομίχλη ενός υλιστικού κόσμου,
Το μάτι δέσμιο στην άσκοπη μονοτονία της ζωής.
Το πιο επικίνδυνο είναι το φεγγάρι που ανατέλλει στις απαθείς αυλές μετά από κάθε ανθρωποκτονία,
Όμως και πάλι δεν απασχολεί τα μάτια σου.
Το πιο επικίνδυνο είναι το τραγούδι που θρηνεί για να φτάσει στα αυτιά σου,
Και ακούγεται σαν χτύπος μπράβου στην πόρτα των φοβισμένων ανθρώπων.
Η πιο επικίνδυνη είναι μια νύχτα που καλύπτει τον ουρανό των ζωντανών ψυχών,
Στην οποία μόνο κουκουβάγιες θρηνούν και λύκοι ουρλιάζουν,
Με παντοτινό σκοτάδι να καλύπτει όλες τις πόρτες και τα παράθυρα της ύπαρξης.
Η πιο επικίνδυνη είναι η κατεύθυνση όπου δύει ο ήλιος της ψυχής,
Και μια ακτίνα του τελευταίου φωτός της μέρας διαπερνά την ανατολή του σώματός σου,
Η πιο μεγάλη προδοσία δεν είναι η κλοπή της σκληρής δουλειάς,
Η πιο φρικιαστική ενέργεια δεν είναι ο βασανισμός από την αστυνομία,
Ένα μίγμα προδοσίας και απληστίας δεν είναι το πιο επικίνδυνο.
Ο ήλιος στα καλύβια των εργατών (Sant Ram Udasi )
Πρέπει να φέξεις το φως σου
στις αυλές εργατών
που μαραίνονται στην ξηρασία,
και πνίγονται στην πλημμύρα,
αυτούς που αντιμετωπίζουν αφανισμό σε κάθε καταστροφή,
και που βρίσκουν λυτρωμό μόνο στο θάνατο.
Πρέπει να δείξεις τι συμβαίνει
στις αυλές των εργατών
που το ψωμί τους είναι λιγοστό,
που ζουν στο σκοτάδι,
που τους στερούν
την αυτοεκτίμηση,
και που χάνουν, όπως και τη σοδειά τους,
όλες τους τις επιθυμίες.
Γιατί καις για να φέξει το φως μόνο πάνω σου;
Γιατί μένεις μακριά από τους εργάτες;
Τούτες οι στερήσεις και η καταπίεση δεν κρατούν για πάντα.
Ω ήλιε, πρέπει να φέξεις το φως σου πάνω
στις αυλές των εργατών.
Πηγές και Προτάσεις
ΓΝΩΡΙΣΤΕ τον ποιητή Πας, Remembering a radical poet , Paash who died on March 23 for opposing fanaticism
ΔΕΙΤΕ εικόνες από τα μπλόκα στον ρυθμό του Bella Ciao www.youtube.com/watch?v=yOH7BDvOzxY&t=149s
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ένα άρθρο για το κίνημα, Η εξέγερση των αγροτών στην Ινδία (Tριηπειρωτική, φάκελος Ιουνίου 2021)
ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ με επιτυχία των ποιημάτων στα ελληνική γλώσσα από αγγλικές μεταφράσεις έκανε ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου