Είτε για καλό, είτε για κακό, το μεταλλουργικό συγκρότημα Αζοφστάλ είναι δεμένο με την ιστορία της Μαριούπολης, τις περιπέτειες της πόλης και των ανθρώπων της, εδώ και ενενήντα χρόνια. Ήταν Απρίλιος του 1930 όταν ξεκίνησαν οι εργασίες σχεδιασμού, η κατασκευή αποθηκών, η εγκατάσταση ηλεκτροδότησης και η τοποθέτηση σιδηροδρομικών γραμμών σε μια μεγάλη έκταση νοτιοανατολικά, στα περίχωρα της πόλης, στις εκβολές του ποταμού Κάλμιους στην Αζοφική θάλασσα. Το 1931 άρχισε η κατασκευή του καναλιού που συνδέει το εργοστάσιο με την θάλασσα. Η πρώτη υψικάμινος άναψε στις 12 Αυγούστου 1933. Ήταν μια εποποιία εντατικής εργασίας και τεχνικών επιτευγμάτων η οποία πραγματοποιήθηκε σε απίστευτα σύντομο χρόνο Σκοπός να αξιοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα σιδηρομεταλλεύματα της χερσονήσου του Κερτς και ο άνθρακας του Ντονμπάς σε μια θέση πλεονεκτική για την μεταφορά των πρώτων υλών αλλά και την εξαγωγή με πλοία των τελικών προϊόντων από χάλυβα Σιδεροδοκοί, σιδηροτροχιές, τμήματα για γέφυρες, λιμενικά έργα, εξέδρες πετρελαίου, αγωγοί, φωσφορούχα λιπάσματα, είναι μερικά από τα προϊόντα που έστελνε το εργοστάσιο σε όλη την Σοβιετική Ένωση για την βιομηχανία και τις υποδομές Από τις πρώτες ημέρες της γερμανικής εισβολής προσανατολίστηκε στην παραγωγή αμυντικού και πολεμικού υλικού. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Μαριούπολη τον Οκτώβριο του 1941 το εργοστάσιο παραδόθηκε στο γερμανικό τραστ Κρουπ αλλά χάρη στην δράση των εργατών που έκαναν σαμποτάζ δεν λειτούργησε κατά το μεγάλο μέρος του Οι σοβιετικοί τεχνικοί είχαν προλάβει να μεταφέρουν ότι ήταν δυνατόν να μετακινηθεί σε άλλα μεταλλουργικά συγκροτήματα στα Ουράλια. Τον Σεπτέμβριο του 1943 οι κατακτητές φεύγοντας κυνηγημένοι από την στρατιά του νότιου Μετώπου του Κόκκινου Στρατού, ανατίναξαν τις τέσσερις υψικαμίνους, τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής και κατέστρεψαν το σιδηροδρομικό δίκτυο. Στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού αντιφασιστικού αγώνα χιλιάδες μεταλλουργοί πολέμησαν ηρωικά. Από τους έξι χιλιάδες εργάτες του Αζοφστάλ που πήγαν στο μέτωπο εκατοντάδες δεν γύρισαν. Το μνημείο με τα ονόματα 458 από αυτούς στέκει μέχρι σήμερα στην ανατολική πλευρά του συγκροτήματος.
Την ίδια ημέρα που εγκατέλειψαν οι Γερμανοί την Μαριούπολη, δόθηκε εντολή να εκτιμηθούν οι καταστροφές στο εργοστάσιο και να αρχίσει ο σχεδιασμός για την αποκατάσταση. Στις αρχές του 1944 ξεκίνησε η ανοικοδόμηση. Το εργοστάσιο όχι μόνο ξαναφτιάχθηκε πολύ γρήγορα αλλά έγινε και μεγαλύτερο. Μέχρι την δεκαετία του 1990 λειτουργούσε απρόσκοπτα με περισσότερους από δέκα χιλιάδες εργάτες. Όλα αυτά τα χρόνια σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν πλήθος από τεχνολογικές καινοτομίες στην παραγωγή οι οποίες ήταν πρωτοπόρες όχι μόνο για την χώρα αλλά και για όλο τον κόσμο. Η Αζοφστάλ εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες παραγωγικές μονάδες στον κόσμο και στη Σοβιετική Ένωση, δεύτερο μόνο μετά τον μεταλλουργικό εργοστάσιο στο Μαγκνιτογκόρσκ στα Ουράλια. Για την Μαριούπολη υπήρξε η βασική οικονομική πηγή για δεκαετίες εξασφαλίζοντας σε χιλιάδες οικογένειες ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο και σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές. Από την άλλη είναι αλήθεια πως επιβάρυνε σημαντικά το φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα τον αέρα και την περιοχή που είναι το στόμιο του ποταμού στην θάλασσα.
Συγκριτικά με την Ρωσία το κύμα των ιδιωτικοποιήσεων, ύστερα από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, άργησε να ξεσπάσει στην Ουκρανία. Η Αζοφστάλ πέρασε σε ένα κρατικό ταμείο και συνέχισε να λειτουργεί για μερικά χρόνια με επικεφαλής παλιούς “κόκκινους” διευθυντές Οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις ξεκίνησαν επί προεδρίας Κούτσμα και ο μεταλλουργικός τομέας έγινε αντικείμενο λεηλασίας. Η μαζική ιδιωτικοποίηση των ουκρανικών μεταλλουργικών επιχειρήσεων ξεκίνησε το 1995, όταν δημιουργήθηκε η Βιομηχανική Ένωση του Ντονμπάς. Το 1996, το εργοστάσιο έγινε δημόσια ανώνυμη εταιρεία, το 2005 η εταιρεία συγχωνεύθηκε με το εργοστάσιο "Markokhim " και τον Ιούλιο του 2006 η Αζοφστάλ πέρασε στον έλεγχο του ομίλου Μετινβέστ. Αγοράστηκε κοψοχρονιά, πολύ φθηνότερα ακόμη και από άλλες μεταλλουργίες στην Ουκρανία εκείνο τον καιρό Ειδικοί στις αποτιμήσεις υπολόγισαν πως το ποσό αγοράς αναλογούσε σε 50 με 70 δολάρια ανά τόνο ικανότητας τήξης χάλυβα όταν άλλα εργοστάσια πουλήθηκαν 150 δολάρια ανά τόνο και η πολυεθνική Mittal Steel αγόρασε ένα εργοστάσιο πληρώνοντας 780 δολάρια τον τόνο, που και αυτή αργότερα αποδέιχθηκε σκανδαλώδης! Ήταν μια χορταστική μπουκιά για μια μονάδα που έφερνε το 10% των συναλλαγματικών εισπράξεων της χώρας εκείνη την εποχή!
Αφεντικό της Μετινβέστ διαμέσου ενός δαιδαλώδους δικτύου υπεράκτιων εταιριών είναι ο Ρινάτ Αχμέτοφ, ο οποίος θεωρείται ο πλουσιότερος Ουκρανός. Τάταρος στην καταγωγή από την περιοχή του Βόλγα,με την υποστήριξη του Κούτσμα άρπαξε τα δύο μεγάλα μεταλλουργικά εργοστάσια στην Μαριούπολη. Την Αζοφστάλ και το συγκρότημα Ιλιτς. Αν και κατηγορήθηκε για σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα του Ντονέτσκ, ο Αχμέτοφ κατάφερε να επιβιώσει και να συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους Ουκρανούς προέδρους μέχρι την αναρρίχηση του Ζελένσκι και να αποφύγει τις διώξεις που οργάνωναν οι ανταγωνιστές του Στενός συνεργάτης του Γιανουκόβιτς, υποστηρικτής και χρηματοδότης του κόμματος των Περιφερειών, θεωρούνταν φιλορώσος μέχρι να αλλάξει στρατόπεδο και να έρθει σε αντιπαράθεση με τους αυτονομιστές του Ντονμπάς. Με τον νυν πρόεδρο ήταν στα μαχαίρια σε τέτοιο σημείο που ο Ζελένσκι τον περασμένο Νοέμβριο τον κατηγόρησε πως ετοίμαζε πραξικόπημα εναντίον του με την βοήθεια της Ρωσίας. Και αυτήν την φορά ο Αχμέτοφ έριξε γέφυρες συνεννόησης με το αζημίωτο φυσικά. Και όταν ξεκίνησε η ρώσικη εισβολή έσπευσε να υποστηρίξει αναφανδόν το καθεστώς του Κιέβου που παλιότερα επέκρινε. Δίνοντας χρήματα και κάνοντας φλογερές πατριωτικές δηλώσεις. Από μακριά φυσικά. Είναι τόσο φανατικός πατριώτης που πριν πέσει η πρώτη βόμβα πήρε το ιδιωτικό αεροπλάνο του και πέταξε σε ασφαλές καταφύγιο στο εξωτερικό. Όπως έκαναν άλλωστε οι περισσότεροι Ουκρανοί μεγάλο-καπιταλιστές.
Ύστερα από το πραξικόπημα κατά του Γιανουκόβιτς το 2014, το ξέσπασμα του εμφυλίου στην ανατολική Ουκρανία και την απόσχιση των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, η Αζοφστάλ αντιμετώπισε προβλήματα προμήθειας πρώτων υλών από τα ανθρακοφόρα πεδία του Ντονμπάς αλλά και από την αστάθεια και ανασφάλεια που επικράτησε. Η παραγωγή έπεσε δραματικά και η εργοδοσία όπως συνηθίζεται αναζήτησε τρόπους να μεταφέρει τα “σπασμένα” στην ράχη των εργατών. Τον Νοέμβριο του 2015, το μηχανολογικό και τεχνικό προσωπικό του χαλυβουργείου αναγκάστηκε να εργάζεται με μειωμένο ωράριο 32 ωρών Στόχος της διεύθυνσης η μείωση του κόστους κατά 20%. Ένα καθεστώς που διατηρήθηκε για αρκετό καιρό μέχρι το αφεντικό να διαπιστώσει πως οι παραγγελίες αυξήθηκαν, ιδιαίτερα από την Κίνα, και ήρθε μια σχετική ανάκαμψη στον κλάδο. Τόσο ο Αχμέτοφ, όσο και οι υπόλοιποι Ουκρανοί καπιταλιστές, ύστερα από την πολιτική μεταβολή, επιδίωξαν συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια να ξεριζώσουν πλήρως τα υπολείμματα των εργατικών κατακτήσεων του προηγούμενου αιώνα.
Η πολιτική αυτή επιταχύνθηκε με την εκλογή Ζελένσκι στην προεδρία. Από το 2020 η κυβέρνηση του Κιέβου προσπαθεί να περάσει δύο αντεργατικούς νόμους, οι διατάξεις των οποίων απορρυθμίζουν πλήρως τις εργασιακές σχέσεις, αντικαθιστούν τις συλλογικές συμβάσεις με ατομικές και υπονομεύουν τον ρόλο των συνδικάτων. Στην προσπάθεια αυτή η κυβέρνηση -όπως αποκαλύφθηκε - έχει ζητήσει την τεχνογνωσία και την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με καταγγελίες που έγιναν τον περασμένο Νοέμβριο από την OpenDemocracy, από τον Σεπτέμβριο του 2020, το Ηνωμένο Βασίλειο χρηματοδοτεί ένα έργο για τη στήριξη του ουκρανικού υπουργείου Οικονομίας για τον «μετασχηματισμό» της εργατικής νομοθεσίας της χώρας. Το επικοινωνιακό σχέδιο για το 2021, που εκπονήθηκε από διεθνή εταιρεία συμβούλων ανάπτυξης με το λογότυπο της Βρετανικής Πρεσβείας στο Κίεβο, συνιστά στο ουκρανικό υπουργείο να «τονίσει» ότι η απελευθέρωση της εργατικής νομοθεσίας θα φέρει «θετικά αποτελέσματα» για τους Ουκρανούς εργαζόμενους. Το πρόγραμμα αξίας 150 εκατομμυρίων στερλινών, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Καλής Διακυβέρνησης του Φόρειν Όφις!
Στις 7 Οκτωβρίου 2021, δέκα χιλιάδες εργάτες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ανεξαρτησίας και διαδήλωσαν μπροστά στα κτίρια της κυβέρνησης και της βουλής, ζητώντας να αποσυρθούν τα νομοσχέδια 5371 και 5388. Στην κινητοποίηση συμμετείχε και αντιπροσωπεία των εργατών της Αζοφστάλ. Με συνθήματα για την προστασία των εργατικών δικαιωμάτων και για αξιοπρεπείς μισθούς κατήγγειλαν τα επιχειρούμενα αντεργατικά μέτρα. Απαίτησαν επίσης την διασφάλιση των επιδομάτων για ασθένεια, μητρότητα και την παροχή δωρεάς ιατρικής περίθαλψης και προσιτής σε όλους, ποιοτικής εκπαίδευσης.
Μέλος μιας ελάχιστης μειοψηφίας – της νέας ουκρανικής αστικής τάξης - η οποία συγκέντρωσε σε σύντομο χρονικό διάστημα από το πουθενά, συνεταιρικά με το διεφθαρμένο πολιτικό προσωπικό, όλο τον πλούτο της χώρας ο Αχμέτοφ δεν είχε πρόβλημα να αλλάζει στρατόπεδα ανάλογα με τις συγκυρίες και τους συσχετισμούς. Φιλοδυτικοί και φιλορώσοι πολιτικοί παρά τις διαφορές τους για τον διεθνή προσανατολισμό της χώρας, δεν είχαν κανένα πρόβλημα να συνεργάζονται, να εξαγοράζονται και να βοηθούν τους νέους καπιταλιστές να στήνουν τις οικονομικές αυτοκρατορίες τους λεηλατώντας τον φυσικό και παραγωγικό πλούτο και τον ιδρώτα των εργατών. Των σύγχρονων αλλά και των παλιότερων γενιών της Σοβιετικής Ένωσης. Ρώσων, Ουκρανών και των άλλων εθνοτήτων. Οι οποίοι έχτισαν και έδωσαν ζωή στα εργοστάσια στην Ουκρανία και σε όλη την πρώην Σοβιετική Ένωση με καθημερινό μόχθο και αμέτρητες θυσίες.
Μαρτυρίες από την Μαριούπολη περιγράφουν εικόνες καταστροφής στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, όμοιες με αυτές στην πόλη, με την μοίρα της οποίας είναι ταυτισμένο. Πληροφορίες που δεν μπορούν να διασταυρωθούν, ανέφεραν πως στο εργοστάσιο ταμπουρώθηκαν ένοπλοι του Τάγματος Αζόφ και γι αυτό οι Ρώσοι το βομβάρδισαν Σε απόγνωση βρίσκονται οι χιλιάδες εργάτες για το παρόν και το μέλλον τους Αντίθετα ο Αχμέτοφ, από την ασφάλεια της βίλας του στην Ζυρίχη, δηλώνει πως το εργοστάσιο δεν πρόκειται να λειτουργήσει υπό ρώσικη κατοχή και μέσω του φιλανθρωπικού ιδρύματος που έχει ιδρύσει στέλνει ελεημοσύνη και παρηγοριά στους κατοίκους της Μαριούπολης. Αλήθεια, τι είχε, τι έχασε!
Πηγές και Προτάσεις
ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ μια σελίδα εργαζόμενων στην Αζοφστάλ, www.facebook.com/azovprofcom και την σελίδα της εταιρίας με το ιστορικό του εργοστασίου, όπως το παρουσιάζουν οι σημερινοί ιδιοκτήτες, azovstal.metinvestholding.com/en/about/history
ΔΙΑΒΑΣΤΕ τις καταγγελίες τις openDemocracy και τις διατάξεις των νομοσχεδίων www.opendemocracy.net/en/odr/uk-sponsors-deregulation-of-labour-rights-in-ukraine
Το σχέδιο με τίτλο “Αζοφστάλ. Η χύτευση ξεκίνησε” ( 1938) είναι του Ρώσου ζωγράφου και χαράκτη Αλεξέι Ίλιτς Κραβτσένκο (1889-1940)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου