Ήταν 28 Νοεμβρίου του 1918 όταν μια ομάδα από σουφραζέτες συγκεντρώθηκαν έξω από την βίλα του στρατάρχη Γιόζεφ Πιλσούντσκι, ηγέτη της, μόλις μερικών εβδομάδων, Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας και μετέπειτα σκληρού αντικομουνιστή δικτάτορα. Κρατώντας ομπρέλες άρχισαν να κτυπάνε πόρτες και παράθυρα ζητώντας δικαίωμα ψήφου. Έμειναν κάτω από την βροχή και μέσα στο κρύο επί ώρες. Στο τέλος ο στρατάρχης υποχώρησε. Ορισμένοι θεωρούν πως αυτό έγινε ύστερα από την πίεση που του άσκησε η γυναίκα του Αλεξάντρα, γνωστή φεμινίστρια της εποχής. Η αλήθεια είναι πως αυτά έγιναν κάτω από την πίεση των επαναστατικών αλλαγών που συνέβαιναν εκείνο τον καιρό στην Ρωσία, μεταξύ άλλων και στην κοινωνική θέση της γυναίκας. Αρκετά ευρωπαϊκά κράτη στην διετία 1918-1919 αναγκάζονται να παραχωρήσουν δικαίωμα ψήφου. Στις 26 Ιανουαρίου 1919 διεξάγονται οι πρώτες εκλογές στην ανεξάρτητη Πολωνία με την συμμετοχή γυναικών. Εκλέγονται οκτώ βουλευτίνες στην Σέιμ, ποσοστό μόλις 2%,αλλά η αρχή είχε γίνει. Με καταγωγή την Πολωνία η Ρόζα Λούξεμπουργκ σε σχετικό άρθρο της στα 1912 υπογράμμιζε πως η μάχη για τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών είναι μόνο μια έκφραση και ένα μέρος της μάχης του προλεταριάτου για απελευθέρωση, διαχωρίζοντας τους αγώνες των γυναικών των καταπιεσμένων τάξεων από τις διεκδικήσεις των γυναικών της μπουρζουαζίας.
Από εκείνα τα πρώτα χρόνια του Εικοστού αιώνα οι γυναίκες και τα δικαιώματα τους στην Πολωνία πέρασαν αρκετές δοκιμασίες. Στο Σύνταγμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας του 1952 κατοχυρώθηκαν πλήρη ισότιμα δικαιώματα, οι γυναίκες στο Κοινοβούλιο πλήθυναν και πολλές ανέλαβαν ανώτερες κρατικές και κομματικές θέσεις. Το 1956 η Ζόφια Βασιλκόφσκα έγινε η πρώτη γυναίκα υπουργός. Το πιο σημαντικό όμως ήταν οι κατακτήσεις στον τομέα των κοινωνικών δικαιωμάτων, στα ζητήματα της μητρότητας, της εργασίας, της μόρφωσης και των σεξουαλικών σχέσεων. Σχεδόν το 90% των γυναικών σε παραγωγική ηλικία εργάζονταν. Στην εκπαίδευση υπήρχε πλήρης ισότητα ευκαιριών με αποτέλεσμα στην δεκαετία του Εξήντα στις πανεπιστημιακές σχολές των μηχανικών ένας στους τρεις φοιτητές να είναι γυναίκα. Το 1956 έγινε νόμιμη η άμβλωση και διαδόθηκαν μέθοδοι αντισύλληψης. Μέχρι τα σήμερα ακόμη και φανατικοί αντίπαλοι του παλιού καθεστώτος αναγνωρίζουν πως στις πρώτες δεκαετίες της ακμής του, η θέση της γυναίκας ήταν ισότιμη θεσμικά και κοινωνικά. Η κατάσταση άρχισε να οπισθοδρομεί στα χρόνια της κατάρρευσης και σταδιακά χειροτέρεψε με την επικράτηση του άγριου καπιταλισμού. Ακόμη και η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» σε άρθρο το 2011 ( διόλου φιλική στον σοσιαλιστικό εγχείρημα) παραδέχονταν πως ειδικά στα ζητήματα της εργασίας οι ανισότητες αυξήθηκαν θεαματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Χάθηκαν χιλιάδες θέσεις πλήρους εργασίας, αυξήθηκε κατακόρυφα η ανεργία και η μερική απασχόληση ανάμεσα στις γυναίκες, διαλύθηκαν οι δομές στήριξης της οικογένειας, καταργήθηκαν τα μέτρα προστασίας της μητρότητας, χιλιάδες βρεφονηπιακοί σταθμοί έκλεισαν και επανήλθαν σιγά-σιγά οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις στην άμβλωση και στις σεξουαλικές ελευθερίες. Μέτρα και αποτελέσματα που αποτελούσαν όχι μόνο επίθεση στα κατακτημένα γυναικεία δικαιώματα αλλά και στην εργατική τάξη συνολικά.
Ειδικά για τις αμβλώσεις οι επιθέσεις ξεκίνησαν νωρίς. Το 1993 με πρωταγωνίστρια την εκκλησία και την τότε δεξιά κυβέρνηση άλλαξε ο νόμος για τις αμβλώσεις. Από ένα νομοθετικό πλαίσιο που ήταν από τα πιο φιλελεύθερα στον κόσμο η Πολωνία πέρασε σε ένα καθεστώς με σοβαρούς περιορισμούς. Το 1997 το Συνταγματικό Δικαστήριο επικύρωσε τον νόμο που επέτρεπε την άμβλωση μόνο για τρεις λόγους. Όταν η εγκυμοσύνη είχε προέρθει από βιασμό, όταν κινδύνευε η ζωή της γυναίκας ή όταν το έμβρυο αντιμετώπιζε σοβαρή ασθένεια. Τότε ένα εκατομμύριο Πολωνές είχαν υπογράψει, ζητώντας δημοψήφισμα για να εμποδιστεί η εφαρμογή του νόμου. Έτσι ξεκίνησε μια αδιάλειπτη αναμέτρηση ανάμεσα στο γυναικείο κίνημα και τους κάθε λογής αντιδραστικούς, τελευταία κορύφωση της οποίας είναι τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων. Στα 2016 η τότε ακροδεξιά κυβέρνηση επιχείρησε να περιορίσει τις εξαιρέσεις βάση των οποίων επιτρέπεται η άμβλωση, ιδιαίτερα αυτή που αφορά την περίπτωση της προβληματικής κύησης. Ήταν και τότε Οκτώβριος όταν ξεσηκώθηκε ένα μεγάλο κύμα αντίδρασης των γυναικών που κήρυξαν πανεθνική απεργία και οι αλλαγές αποσύρθηκαν. Την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2016, χιλιάδες γυναίκες σε όλη την χώρα ντυμένες στα μαύρα, ανάγκασαν την κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) να τραπεί σε υποχώρηση. Αυτήν την φορά όμως, το ίδιο κόμμα και ο ανεπίσημος αλλά σταθερός ηγέτης του για χρόνια, Γιαροσλάβ Κατσίνσκι, επανήλθαν πιο αποφασισμένοι έχοντας, όπως πάντα σταθερό σύμμαχο την Καθολική Εκκλησία. Κατέθεσαν δύο νομοσχέδια τον Απρίλιο, το ένα από τα οποία πολιτικοποιεί την άμβλωση στην περίπτωση σοβαρών δυσμορφιών και προβλημάτων υγείας του εμβρύου και το άλλο απαγορεύει την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων και σχεδόν εξισώνει την ομοφυλοφιλία με την παιδεραστία ! Η χρονική στιγμή που εκδηλώθηκε η πρωτοβουλία δεν ήταν τυχαία. Επιλέχθηκε με την σκέψη πως οι περιορισμοί εξαιτίας της πανδημίας του κορωναϊού, θα περιόριζαν τις αντιδράσεις. Προσδοκία που δεν εκπληρώθηκε γιατί το κίνημα των Πολωνών γυναικών αντέδρασε αμέσως με μαζικές διαμαρτυρίες, σπάζοντας στους δρόμους τις απαγορεύσεις. Η απόφαση από το Συνταγματικό Δικαστήριο πως οι αμβλώσεις εξαιτίας γενετικών ανωμαλιών είναι αντισυνταγματικές τον περασμένο Οκτώβρη πυροδότησε ένα καθημερινό κύμα διαδηλώσεων και συγκρούσεων με την αστυνομία το οποίο συνεχίζεται ως σήμερα. Είναι τέτοιο το μέγεθος της οργής και της αντίδρασης, που για πρώτη φορά καταγράφτηκαν περιστατικά εισβολών και επιθέσεων σε εκκλησίες και σε μνημεία του καθολικισμού μεταξύ αυτών και αγαλμάτων του –άλλοτε «εθνικού ήρωα» για τους Πολωνούς- του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β ! Όπως ήταν αναμενόμενο, η αντίδραση του καθεστώτος, των αντιδραστικών δυνάμεων και των διατεταγμένων ΜΜΕ ήταν σφοδρή μιλώντας για επιθέσεις ενάντια στην χριστιανική πίστη και στην ασφάλεια και το μέλλον της χώρας! Παράλληλα η πολωνική κυβέρνηση το καλοκαίρι ανακοίνωσε πώς μελετά να αποσυρθεί από την λεγόμενη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης που υπογράφτηκε το 2011 και αφορά την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας γενικεύοντας έτσι τον πόλεμο ενάντια στα δικαιώματα των γυναικών. Και στις αρχές του φετινού Οκτώβρη συνυπέγραψε την αμερικάνικης έμπνευσης «Διακήρυξη Συναίνεσης της Γενεύης» ενάντια στις αμβλώσεις μαζί με άλλα τριάντα κράτη μεταξύ αυτών την Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Σουδάν, την Λιβύη, την Λευκορωσία, την Ουγκάντα και την Βραζιλία!
Από το 1989, η Πολωνία έχει αποκαταστήσει όλα τα προνόμια της Καθολικής Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένων ειδικών νόμων που επιτρέπουν στην εκκλησία να ανακτήσει την περιουσία που έχασε μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας. Πρόσφατα έγινε γνωστό πως η εκκλησία κατέχει περισσότερη ιδιοκτησία από ποτέ άλλοτε στην ιστορία της Πολωνίας ! Δεν είναι σύμπτωση πως η νέα πρόταση για τον νόμο κατά της άμβλωσης διατυπώθηκε ταυτόχρονα με τον νέο νόμο για την ακίνητη περιουσία. Αυτός επιτρέπει στην εκκλησία να αποκτήσει περισσότερη γη, δωρεάν ή με πολύ χαμηλή τιμή αγοράς. Πολλοί πιστεύουν και όχι άδικα πως η κοινωνική βάση για τις δεξιές κυβερνήσεις και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες τους είναι η Καθολική Εκκλησία. Από την άλλη είναι φανερό πως οι αντιδράσεις από το κοινωνικό σώμα δεν περιορίζονται μόνο στα ζητήματα που θίγουν την θέση της γυναίκας στην πολωνική κοινωνία. Εκδηλώνουν ένα ευρύτερο ρεύμα αποστροφής στον άγριο καπιταλισμό, στον εθνικισμό και τις πολιτικές επιστροφής στο μακρινό παρελθόν του σκοταδισμού και της καταπίεσης. Κατανοούν πως τα μέτρα ενάντια στις γυναίκες έχουν σαφή ταξικό χαρακτήρα γιατί πλήττουν εκείνες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν για μια παράνομη άμβλωση η μια ιατρική επέμβαση στο εξωτερικό. Αυτή η τάση υπερβαίνει επίσης και εκείνες τις δυνάμεις από την πολωνική ελίτ που ασκούν κριτική στις κυβερνήσεις των εθνικιστών, από την μεριά μιας φίλο –ευρωπαϊκής πολιτικής στα πλαίσια όμως του καπιταλισμού.Αγκαλιάζει ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα και αιτήματα των εργαζόμενων και των νέων ανεξάρτητα από φύλο. Και υπό προϋποθέσεις μπορεί να προωθήσει παραπέρα τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό και τα ανατρεπτικά κινήματα αντίστασης του μέλλοντος.
ΔΕΙΤΕ φωτογραφίες από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις, wydarzenia.interia.pl/polska/news-strajk-kobiet-masowe-protest-na-ulicach,nId,4821167#embed
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου