Γκοραχόν, Παντζάμπ | Η μητέρα Ινδία… βγήκε θυμωμένη στους δρόμους

Όλη την προηγούμενη ημέρα έβρεχε! Ξημέρωσε ένα συννεφιασμένο και κρύο πρωινό  προς το τέλος του περασμένου Νοεμβρίου όταν η Μπίμπι Γκουρμαΐλ Καούρ τυλίχθηκε σφιχτά στο σάρι της. Ξεκίνησε μαζί με άλλους αγρότες, γυναίκες και άνδρες κάθε ηλικίας, με λεωφορεία και γεωργικά μηχανήματα με προορισμό το Δελχί. “Chalo Dilli” ονόμασαν το κάλεσμα οι αγροτικές ενώσεις του Παντζάμπ. Το Γκοραχόν, ένα χωριό στην περιοχή Σανγκούρ, στα νότια της πολιτείας, ξεσηκώθηκε σχεδόν ολόκληρο. Η εβδομηντάχρονη Γκουρμαΐλ  συνήθιζε τα τελευταία χρόνια να βγαίνει από το σπίτι μόνο για γάμους και κηδείες. Ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιρνε μέρος σε μια τέτοια κινητοποίηση. Μια πορεία προς την ινδική πρωτεύουσα για να ενωθούν με τους υπόλοιπους αγρότες που πολιορκούν το Δελχί, ζητώντας από την κυβέρνηση να αποσύρει τους νόμους που ψήφισε τον Σεπτέμβριο.

«Είμαι έτοιμη να πεθάνω για τη γη μας» είχε πει καθώς έβαζε στη μικρή τσάντα της μια αλλαξιά ρούχα, ένα κίτρινο σάλι chunni, πετσέτα, κουβέρτα και μερικά ατομικά είδη υγιεινής. Αν και το σχέδιο ήταν να φτάσουν στις 27 Νοεμβρίου στο Δελχί, η ομάδα των αγροτών σταμάτησε στήνοντας μπλόκο στα διόδια Πλάζα κοντά στο χωριό Καλατζάρ, στον εθνικό αυτοκινητόδρομο, στη μέση της απόστασης Σανγκούρ-Πατιάλα. Η γενική απεργία στις 8 Δεκεμβρίου τούς βρήκε εκεί. Το κρύο είχε δυναμώσει. Η Μπίμπι Γκουρμαΐλ δεν άντεξε τις ημέρες της αναμονής και της έντασης. Έχασε τις αισθήσεις της ξαφνικά. Οι γιατροί είπαν πως πέθανε από ανακοπή της καρδιάς. Για δύο ημέρες η οικογένεια που ήταν μαζί της αρνιόνταν να παραδώσει το σώμα της για αποτέφρωση. Καταριόταν την κυβέρνηση και απαιτούσε αποζημίωση για την απώλειά της. Ο θάνατος της θαρραλέας  Γκουρμαΐλ είναι ένας από τους πενήντα και παραπάνω θανάτους αγροτών από τις 15 Σεπτεμβρίου στα μπλόκα των δρόμων. Αιτίες, το κρύο, οι κακουχίες και τα ατυχήματα.

Παγιδευμένες ανάμεσα στα χρέη από τη μια και τα κυβερνητικά μέτρα που προετοιμάζουν την εξόντωση των μικρών και μεσαίων αγροτών από την άλλη, οι γυναίκες στο Παντζάμπ  μπήκαν ορμητικά στον αγώνα. Τις πρώτες εβδομάδες μαζί με τους άνδρες βγήκαν στους δρόμους κυρίως άκληρες και φτωχές αγρότισσες, οι περισσότερες εργάτριες στα χωράφια. Σιγά σιγά η εικόνα άλλαζε. Όλο και πιο πολλές γυναίκες από τα μεσαία αγροτικά στρώματα άρχισαν να έρχονται συμμετέχοντας στην επιμελητεία των κινητοποιήσεων. Μαγειρεύουν, κάνουν ομαδικά μαθήματα στα παιδιά, τρέχουν στα χωριά για να μοιράσουν ενημερωτικό υλικό ή να συγκεντρώσουν χρήματα. 

Μεταξύ των άκληρων εργατριών γης και των γυναικών από νοικοκυριά με μικρή και μεσαία ιδιοκτησία εξελίσσεται μια σχέση θετικής αλληλεπίδρασης. Διαπιστώνουν πως η διαφορά στην κοινωνική θέση, η διαίρεση της κάστας, είναι οριακή. Η μοίρα είναι κοινή. Ορισμένες αναδείχνονται σε δεινές ομιλήτριες στις συγκεντρώσεις που γίνονται, αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις στις επιτροπές αγώνα. Για τις γυναίκες η ζωή στα μπλόκα είναι δυσκολότερη από αυτή των ανδρών. Δίχως τουαλέτες, οι λίγες που εγκατέστησαν οι αρχές δεν επαρκούν, είναι αναγκασμένες να φτιάχνουν πρόχειρες εγκαταστάσεις και να λύνουν με ευρηματικότητα τις καθημερινές ανάγκες ατομικής καθαριότητας. «Αν δεν υποχωρήσει ο Μόντι, εδώ θα αφήνουμε τα σκατά μας!» δήλωσε μια γυναίκα δείχνοντας σε δημοσιογράφο τις αυτοσχέδιες υπαίθριες τουαλέτες.

Η 8^η Δεκεμβρίου απέδειξε πως οι γυναίκες έχουν κερδίσει σημαντικό ρόλο στον αγώνα. «Σε αντίθεση με την υπόλοιπη χώρα όπου ο βιασμός και ο εκφοβισμός είναι συνηθισμένα φαινόμενα, οι γυναίκες όλων των ηλικιών στα μπλόκα αισθάνονται ασφαλείς!» δήλωσε ένας αγρότης. Αποκορύφωμα αυτής της συμμετοχής, η κινητοποίηση δυο χιλιάδων γυναικών από τη Μάλβα, στο νότιο Παντζάμπ, των οποίων οι άντρες αυτοκτόνησαν τα τελευταία χρόνια κάτω από το βάρος των αγροτικών χρεών. Κρατώντας φωτογραφίες τους έφτασαν με λεωφορεία και πλατφόρμες που έσερναν τρακτέρ στο Τικρί, στο συνοριακό πέρασμα ανάμεσα στην πρωτεύουσα και την πολιτεία της Χαριάνα, που έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο κέντρο αγώνα. 

Η εντυπωσιακή εμφάνιση αυτών των γυναικών υπενθύμισε πως ο αγώνας των μικρών αγροτών είναι στην κυριολεξία αγώνας ζωής και θανάτου. Μια έρευνα το 2017 για το ρόλο του άτυπου δανεισμού στην αγροτική παραγωγή του Παντζάμπ βεβαιώνει πως περισσότερο από το 80% των αγροτικών νοικοκυριών είναι χρεωμένα. Ορισμένοι ακτιβιστές που ασχολούνται συστηματικά με το κύμα αυτοκτονιών στην ινδική ύπαιθρο φοβούνται πως το νέο έτος οι αυτοκτονίες στο Παντζάμπ, αν εφαρμοστούν οι αντιαγροτικοί νόμοι, θα διπλασιαστούν.

Παντζάμπ θα πει Πενταποταμία. Η χώρα των πέντε (παντς) ποταμών (αμπ) που  πηγάζουν από τα δυτικά Ιμαλάια και το Ινδοκούς και γεννάν τον Ινδό. Η λεκάνη του άνω Ινδού, μια από τις αρχέγονες κοιτίδες του ανθρώπινου πολιτισμού, βρίσκεται κυρίως στο Πακιστάν και ένα μέρος της στην Ινδία. Η αλλουβιακή πεδιάδα από τις προσχώσεις αποτελεί μια από τις πιο εύφορες περιοχές της χώρας στην οποία παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα σιταριού και καλαμποκιού και πολύ μεγάλο ποσοστό της εθνικής σοδειάς βαμβακιού και ρυζιού.

Το Παντζάμπ και η Χαριάνα, που παλιότερα ήταν ενιαία πολιτεία, από την εποχή της Πράσινης Επανάστασης στη δεκαετία του Εξήντα μετατράπηκαν στο σιτοβολώνα της Ινδίας. Όπως σε όλη την Ινδία, έτσι και στο Παντζάμπ η μικρή αγροτική ιδιοκτησία αφορά τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού στο χωριό. Σχεδόν το 67% των αγροτικών νοικοκυριών κατέχει λιγότερα από τέσσερα εκτάρια και ένα στα τρία νοικοκυριά λιγότερα από δύο. Τα εισοδήματα σε αυτά  τις περισσότερες χρονιές δεν καταφέρνουν να καλύπτουν τις βασικές καταναλωτικές ανάγκες. Σύμφωνα με μια απογραφή του 2016, το 86% των αγροτών στην Ινδία κατέχουν πολύ μικρές, σχεδόν οριακές ιδιοκτησίες. 

Η Πράσινη Επανάσταση, με τα μεγάλα αρδευτικά έργα, την εισαγωγή σε μαζική κλίμακα των φυτοφαρμάκων, παραγωγικών σπόρων και μηχανολογικού εξοπλισμού βοήθησε την Ινδία να αποκτήσει διατροφική επάρκεια, αλλά δεν έλυσε τα κοινωνικά προβλήματα. Αντίθετα! Οι νέες περιβαλλοντικές προκλήσεις, η αύξηση του πληθυσμού και οι πολιτικές υποστήριξης της δράσης των πολυεθνικών και των μεγάλων αγροχημικών εταιριών βάθυναν τις κοινωνικές διαιρέσεις, αναπαράγοντας τη φτώχεια σε μαζική κλίμακα. Οι τρεις αγροτικοί νόμοι της κυβέρνησης Μόντι, με την κατάργηση των εγγυημένων τιμών και την ανενόχλητη δράση των μεγάλων εταιρειών και εμπόρων, θα καταστρέψουν εκατομμύρια φτωχούς αγρότες. Αυτό το καταλαβαίνουν καλά όσοι έχουν βγει στους δρόμους της χώρας. Γι’ αυτό δείχνουν τέτοια επιμονή, θυμό και αποφασιστικότητα, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα. Πρώτα την ανοικτή καταστολή και όταν αυτή απέτυχε  να επιχειρεί ελιγμούς και διαιρέσεις, να συκοφαντεί και να υπονομεύει μέσω των καθεστωτικών ΜΜΕ, ελπίζοντας πως ο χρόνος θα κυλήσει υπέρ της.

 Ό,τι και να γίνει τις επόμενες ημέρες ένα είναι σίγουρο. Η μεγαλύτερη αγροτική κινητοποίηση στην ιστορία της σύγχρονης Ινδίας θα σημαδέψει τις κοινωνικές εξελίξεις για πολύ καιρό από τώρα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ένα από τα πολλά ενδιαφέροντα άρθρα των τελευταίων ημερών για τις αγροτικές κινητοποιήσεις στην Ινδία, janataweekly.org/resilience-of-farmers-protesting-on-delhis-borders-instils-hope-in-indias-future

ΑΚΟΥΣΤΕ τη Βούλα Πάλλα σε ένα από το εμβληματικά τραγούδια της επικής ταινίας «Μητέρα Ινδία» με πρωταγωνίστρια τη θρυλική Ναργκίς, με ελληνικούς στίχους, www.youtube.com/watch?v=6u3Om8guzA4