«Πόσες φορές θα πεθάνουμε;» φώναζε ένας οργισμένος διαδηλωτής στους δημοσιογράφους που κατέγραφαν τις επιθέσεις διαδηλωτών σε δυτικές πρεσβείες στην Κινσάσα την Τρίτη 28 Ιανουαρίου. Τα κτίρια των διπλωματικών αποστολών των ΗΠΑ, της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ρουάντα, της Ουγκάντα και της Κένυας αλλά και υπηρεσίες του ΟΗΕ δέχτηκαν εμπρηστικές επιθέσεις και ορισμένα λεηλατήθηκαν από ομάδες νεαρών Κονγκολέζων, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για την κατάληψη από τους αντάρτες του κινήματος Μ23 της πόλης Γκόμα στην ανατολική πλευρά της χώρας και για τον νέο κύκλο αίματος που άνοιξε στο πολύπαθο Κονγκό. Οι διαδηλωτές, όπως και το σύνολο των ξένων αναλυτών είναι βέβαιοι πως πίσω από τις τελευταίες στρατιωτικές επιτυχίες των ανταρτών βρίσκεται η Ρουάντα η οποία στηρίζεται ποικιλοτρόπως από τις δυτικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, την Βρετανία, τον Καναδά και τελευταία την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Γαλλία. Το καθεστώς του «ισόβιου» προέδρου Πολ Καγκάμε στο Κιγκάλι που αναδείχθηκε μετά τον αιματηρό εμφύλιο και τις απίστευτες σφαγές ανάμεσα στους Χούτου και τους Τούτσι το 1994 αποτελεί ένα από τους πιστότερους συμμάχους των Αγγλοαμερικάνων στην περιοχή. Πάνω από το 40% του κρατικού προϋπολογισμού της Ρουάντα καλύπτεται από τη δυτική βοήθεια, ο στρατός της έχει οπλιστεί και εκπαιδευτεί από το ΝΑΤΟ και η χώρα εντάχθηκε επίσημα στη Βρετανική Κοινοπολιτεία το 2009, παρόλο που δεν υπήρξε ποτέ βρετανική αποικία. Ο στρατός της Ρουάντα εξουσιοδοτήθηκε από τους Δυτικούς να παρέμβει στην γειτονική Μοζαμβίκη και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με αντάλλαγμα πακέτα βοήθειας και δικαιώματα σε εξορύξεις. Τον Φεβρουαρίου του 2024 η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε συμφωνία με την Ρουάντα για την διασφάλιση του εφοδιασμού της με κρίσιμες πρώτες ύλες όπως αναφέρεται στο κείμενο. Είναι κοινό μυστικό πως ένα μεγάλο τμήμα της παραγωγής από τα ορυχεία ιδιαίτερα του ανατολικού Κογκό, στο Βόρειο και Νότιο Κίβου διοχετεύεται παράνομα στις δυτικές αγορές διαμέσου της Ρουάντα. Ως αποτέλεσμα αυτής της στήριξης το καθεστώς αυτής της μικροσκοπικής χώρας απέκτησε ισχυρές φιλοδοξίες και προσδοκίες για έναν αναβαθμισμένο περιφερειακό ρόλο. Η συμμαχία με τις ένοπλες αντιπολιτευόμενες ομάδες στο Κονγκό που προετοιμάστηκε συστηματικά τον τελευταίο καιρό με συναντήσεις στην Κένυα και αλλού, έχει διακηρυγμένο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης του πρόεδρου Φέλιξ Τσισεκέντι. Είναι μια από αυτές τις φιλόδοξες και ίσως παρακινδυνευμένες κινήσεις της Ρουάντα που απειλούν να υποκινήσουν έναν περιφερειακό πόλεμο με καταστροφικές συνέπειες. Αρκετοί επισημαίνουν πως μια γενίκευση της σύγκρουσης μπορεί να υπονομεύσει και άλλο την δυτική επιρροή στο Κονγκό προς όφελος της Κίνας και οι αντιδράσεις στους δρόμους της Κινσάσα δείχνουν πως δεν είναι καθόλου αδικαιολόγητοι αυτοί οι φόβοι.
Από την εποχή της φοβερής αποικιακής διακυβέρνησης από τον Βέλγο βασιλιά Λεοπόλδο Β' (ύστερα από την Διάσκεψη του Βερολίνου στα 1884-1885 στην οποία οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές μοίρασαν την Αφρική) το Κονγκό υπήρξε αντικείμενο άγριας λεηλασίας των πλούσιων φυσικών πόρων του. Αντί για ευλογία ο πλούτος αυτός μετατράπηκε σε κατάρα για τους ανθρώπους και την φύση. Τότε ήταν το ελεφαντόδοντο και το καουτσούκ. Αργότερα προστέθηκαν τα πολύτιμα ορυκτά. Ο χαλκός,ο κασσίτερος, ο χρυσός, τα διαμάντια κλπ. Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν τα σπάνια μέταλλα τα οποία αποτελούν απαραίτητα υλικά για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Ανάμεσα τους το κοβάλτιο που χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων στις μπαταρίες και στις ανεμογεννήτριες και το κολτάνιο για την αεροναυπηγική, την κινητή τηλεφωνία, τους φορητούς υπολογιστές, τις ηλεκτρονικές κονσόλες παιχνιδιών και τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Συντομογραφία των λέξεων Κολόβιο (Νιόβιο) και Ταντάλιο το κολτάνιο (γνωστό και ως τανταλίτης) είναι ένα πολύ σκληρό μετάλλευμα, φυσικό κράμα οξειδίων με διπλάσια αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες από τον χάλυβα. Δεν είναι υπερβολή αυτό που έχει γραφεί πως κρατώντας καθημερινά μια συσκευή κινητού τηλεφώνου είναι πολύ πιθανό να μεταφέρουμε και ίχνη από το έδαφος του Κονγκό. Και μαζί με αυτό και του αίματος και της δυστυχίας που προκαλεί η λεηλασία της αφρικάνικης χώρας από τις πολυεθνικές.
Από τις πρώτες ημέρες της ανεξαρτησίας το Κονγκό έγινε στόχος άγριων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στα πλαίσια του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου και της πολιτικής του ασφυκτικού μετά-αποικιακού ελέγχου. Με την υποστήριξη της αμερικάνικης CIA και των Βέλγων ανατράπηκε και δολοφονήθηκε ο Πατρίς Λουμούμπα ήρωας της ανεξαρτησίας και πρώτος πρωθυπουργός. Ο Μομπούτου Σέσε Σέκο, αρχηγός του στρατού που τον ανέτρεψε σε συμμαχία με εξαγορασμένους Κογκολέζους φύλαρχους, με δεύτερο πραξικόπημα το 1965 αναγορεύτηκε σε απόλυτο δικτάτορα και πιστό μαντρόσκυλο των Δυτικών ο οποίος άλλαξε μέχρι και το όνομα της χώρας σε Ζαΐρ. Άρρωστος, λαομίσητος αλλά πάμπλουτος ανατράπηκε το 1997 έχοντας χάσει την εύνοια των δυτικών αφεντικών του. Ο Λωράν Καμπιλά, πρώην μαρξιστής και για λίγο καιρό αμφίβολος συμμαχητής του Τσε Γκεβάρα, επικεφαλής των ανταρτών και με συμμάχους την Ρουάντα και την Ουγκάντα που ανέβηκε την εξουσία δεν άργησε να δολοφονηθεί. Αντίθετα ο γιος του που τον διαδέχτηκε κατάφερε να ολοκληρώσει δύο προεδρικές θητείες στην διάρκεια των οποίων η Κίνα πέτυχε να εισέλθει στην οικονομία της χώρας, ιδιαίτερα στην εξορυκτική. Στο διάστημα αυτών των χρόνων οι συγκρούσεις οδήγησαν σε δύο μεγάλους πολέμους στους οποίους συμμετείχαν εκτός από τις Κονγκολέζικες πολιτοφυλακές, γειτονικά κράτη και ο ΟΗΕ! Ο σημερινός πρόεδρος Τσισεκέντι πήρε την σκυτάλη στην πρώτη ειρηνική μετάβαση της εξουσίας αλλά οι περιπέτειες της χώρας δεν σταμάτησαν. Οι Δυτικοί ιμπεριαλιστές αντίθετα με την αρχική τους στάση απέσυραν στην συνέχεια την υποστήριξη τους και μέσω της ένοπλης αντιπολίτευσης και της Ρουάντα άρχισαν να αναζητούν τον αντικαταστάτη του. Φαίνεται πως το βρήκαν στο πρόσωπο του Κορνέιλ Ναγκαά, πρώην επικεφαλής της Ανεξάρτητης Εθνικής Εκλογικής Επιτροπής ο οποίος το 2021 «ανακάλυψε» νοθεία στις εκλογές του 2018 και συντάθηκε με τις κατηγορίες των Αμερικανών. Οι κατηγορίες αυτές έγιναν δριμύτερες μετά τις εκλογές του Δεκέμβρη του 2023 στις οποίες επανεκλέχθηκε ο Τσισεκέντι. Ο Ναγκαά τέθηκε επικεφαλής της πολιτικό-στρατιωτικής συμμαχίας «Congo River Alliance» στην οποία συμμετέχουν και οι αντάρτες του κινήματος Μ23, οι οποίοι
κατέλαβαν την Γκόμα, πρωτεύουσα του Βόρειου Κίβου και απειλούν να προελάσουν στην πρωτεύουσα. Οι επαρχίες του Βόρειου και του Νότιου Κίβου στο ανατολικό Κονγκό είναι διάσπαρτες με ορυχεία κασσίτερου, βολφραμίτη, κολτάνιου και χρυσού. Μεγάλο μέρος της εξόρυξης γίνεται από ντόπιους που δουλεύουν σε μικρά ορυχεία μερικές φορές με τα χέρια και υποτυπώδη εργαλεία σε άθλιες συνθήκες. Μερικοί από αυτούς τους ανθρακωρύχους πωλούν το προϊόν τους μέσω τοπικών πρακτόρων σε στρατιωτικούς και παραστρατιωτικούς του Κονγκό που το μεταφέρουν λαθραία από τη χώρα, συνήθως μέσω της Ρουάντα, της Ουγκάντα ή του Μπουρούντι, και χρησιμοποιούν τα έσοδα για να πλουτίσουν. Στο εμπόριο αυτό βέβαια πρωταγωνιστούν ξένες εταιρίες δυτικές και κινέζικες οι οποίες με διάφορους τρόπους διοχετεύουν στο εξωτερικό τα μεταλλεύματα για επεξεργασία. Στα πλαίσια ενός άγριου ανταγωνισμού που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στους Δυτικούς ( ΗΠΑ-Ευρωπαϊκή Ένωση) και την Κίνα με τους πρώτους να αντιδρούν στην επενδυτική διείσδυση της Κίνας στον ορυκτό τομέα του Κονγκό οι δρόμοι εξαγωγής των μεταλλευμάτων έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία. Προσπαθώντας να βγάλουν έξω από το παιγνίδι την Νότια Αφρική η οποία ως μέλος των BRICKS, διεκδικεί ευρύτερο περιφερειακό και διαμετακομιστικό ρόλο προκρίνουν τον λεγόμενο διάδρομο Λομπίτο. Γνωστός και ως «Lobito Atlantic Railway» είναι μια σιδηροδρομική γραμμή που κατασκευάστηκε αρχικά μεταξύ 1902 και 1929 από τις αποικιακές κυβερνήσεις του Βελγίου και της Πορτογαλίας για τη μεταφορά του χαλκού στην Ευρώπη. Τον Σεπτέμβριο του 2023, στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Νέο Δελχί της Ινδίας, η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν συμφωνία για την αναβίωση αυτού του παλιού αποικιακού σιδηροδρόμου που συνδέει το Κονγκό με τη Ζάμπια με κατάληξη το λιμάνι Λομπίτο στην Αγκόλα, για την εξαγωγή κρίσιμων ορυκτών στην Ευρώπη μέσω του Ατλαντικού Ωκεανού. Μια σιδηροδρομική γραμμή 1300 χιλιομέτρων που διασχίζει την Ζάμπια και φτάνει μέχρι την Κατάνγκα στον νότιο Κονγκό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, συνειδητοποιώντας ότι κινδυνεύουν να χάσουν εντελώς την επιρροή τους στα κρίσιμα ορυκτά του Κονγκό ανέλαβαν την πρωτοβουλία να επενδύσουν ένα κολοσσιαίο ποσό σε αυτό το έργο, το οποίο στοχεύει κυρίως στα ορυχεία κοβαλτίου και χαλκού που βρίσκονται στην επαρχία Λουαλάμπα, ανατολικά της Κατάνγκα στα νότια της χώρας. Υπολογίζεται ότι αυτή η επαρχία διαθέτει το 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων κοβαλτίου και ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χαλκού. «Αλλάζει το παιγνίδι !» δήλωσε ο Μπάιντεν στις αρχές του περσινού Δεκέμβριου όταν επισκέφτηκε την Αγκόλα και το λιμάνι Λομπίτο, σε ένα από τα τελευταία ταξίδια της προεδρικής του θητείας. 
Αν και η αποικιοκρατία με τον τρόπο που διαχειρίστηκε την πολιτιστική ποικιλομορφία και τους παραδοσιακούς θεσμούς αυτοδιοίκησης ιδιαίτερα στο ανατολικό Κονγκό ευθύνεται ιστορικά για τις εθνοτικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις, αυτές θα μπορούσαν να μπουν σε μια πορεία επίλυσης αν οι ιμπεριαλιστές δεν έμπαιναν ξανά στη μέση. Αξιοποιώντας και ενισχύοντας τις διαιρέσεις και εξαγοράζοντας τοπικούς φυλάρχους και διάφορες ελίτ μετέτρεψαν την χώρα από φυσικό παράδεισο σε ανθρώπινη κόλαση. Αρένα ατέλειωτων συγκρούσεων, ξεριζωμών και αλληλοσφαγών. Τώρα ο εχθρός που θέλουν να εκτοπίσουν αυτοί που υποκινούν τους σύγχρονους εμφύλιους είναι κυρίως η Κίνα. Η οποία έχει επενδύσει στον εξορυκτικό τομέα αλλά και σε έργα υποδομής, ιδιαίτερα στα ορυχεία κοβαλτίου στην νότια επαρχία Κατάνγκα, αλλά και σε ορυχεία στα ανατολικά, στο νότιο Κίβου. Στην περιοχή δηλαδή που ξέσπασε η τελευταία ένοπλη σύγκρουση και απειλούν να καταλάβουν στο σύνολο της οι αντάρτες της συμμαχίας της αντιπολίτευσης, ελέγχοντας πλέον την Γκόμα.
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ το άρθρο «Ιμπεριαλισμός, Νεοαποικισμός και Αγώνας για την Απελευθέρωση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό» www.modernghana.com/news/1376245/imperialism-neocolonialism-and-the-struggle.html
Επίσης «500 χρόνια είναι αρκετά! Η ανθρώπινη διαφθορά στο Κονγκό» του Robert J. Burrowes //dissidentvoice.org/2018/10/500-years-is-long-enough-human-depravity-in-the-congo/
«Το ματωμένο αποτύπωμα των ψηφιακών μας συσκευών» του Satyajeet Malik
netzpolitik.org/2022/series-on-digital-colonialism-the-bloody-footprint-of-our-digital-devices/
“A New Congo Crisis?” της Sarah Van Beurden, origins.osu.edu/article/new-congo-crisis
Στο atheatoskosmosps.blogspot.com τα κείμενα συνήθως είναι εκτενέστερα εκείνων της έντυπης έκδοσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου