Έλλη Παππά. Εμείς φύγαμε. Εσείς να δούμε τώρα.

Με την Έλλη Παππά , οι ύστερες διαδρομές του διασπασμένου ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος που υπήρξαν ξεχωριστές και ασύμπτωτες, δεν επέτρεψαν συναντήσεις και γνωριμίες. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, οι θέσεις που πήρε τις τελευταίες ειδικά δεκαετίες και οι απόψεις που διατύπωσε, στο πλούσιο συγγραφικό έργο της, μεγάλωσαν τις αποστάσεις, προξένησαν απορίες και δημιούργησαν ποικίλες αντιδράσεις. Ειδικά σε εκείνες τις περιπτώσεις που συντάχθηκε ανοιχτά με πολιτικές επιλογές μιας συγκεκριμένης πτέρυγας της καθεστωτικής Αριστεράς, υποστήριξε τις πολιτικές του Συνασπισμού στα τέλη της δεκαετίας του Ογδόντα και καλοδέχτηκε την Γκορμπατσοφική περεστρόικα, με τις ίδιες λαθεμένες προσμονές, όπως και παλιότερα, όταν συντάχθηκε με την λεγόμενη Χρουστσοφική ανανέωση. Ίσως ήταν ένας από τους λόγους που αγνοήθηκε - κακώς- το έργο της και ειδικά αυτό, της τελευταίας περιόδου που συμπεριλαμβάνει φιλοσοφικές και πολιτικές μελέτες, που αν μη τι άλλο, έθεταν ποικίλα σημαντικά θεωρητικά προβλήματα, άνοιγαν την συζήτηση και υποκινούσαν τον προβληματισμό.

Ακόμα όμως και σε εκείνες τις στιγμές που διατύπωνε τις πιο στενάχωρες απόψεις και κριτικές της για το παρελθόν του διεθνούς και ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, αλλά πολύ περισσότερο όταν μιλούσε μπροστά στην κάμερα αφηγούμενη την προσωπική πολυτάραχη πολιτική διαδρομή της, η αίσθηση που δημιουργούσε στον αναγνώστη η τον ακροατή ήταν σταθερή και αναλλοίωτη. Η Έλλη Παππά, μέχρι το τέλος παρέμεινε στην ίδια όχθη. Αυτή, που από την πολύ μικρή ηλικία της, διάλεξε να ακολουθήσει στην τρικυμιώδη ζωή της. Γιατί τι άλλο από επιμονή στην ανάγκη για την απελευθέρωση της κοινωνίας ήταν η παρέμβαση της, στα δύσκολα χρόνια στις αρχές δεκαετίας του Ενενήντα, με την μελέτη για την Παρισινή Κομμούνα; Ή ο – με νεανική ζωντάνια και αισιόδοξη προσέγγιση – επίλογος της στο Αποχαιρετισμό στον Εικοστό αιώνα, για το μέλλον των κολασμένων του πλανήτη και την προοπτική της απαλλαγής τους από τις αλυσίδες της κοινωνικής δυνάστευσης;

Η Έλλη Παππά, ταυτίστηκε, και όχι απλά από τύχη, με μια από τις κορυφαίες στιγμές αλλά και τις πιο τραγικές περιόδους του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Αυτήν της σύλληψης , της δίκης και της εκτέλεσης του συντρόφου της Νίκου Μπελογιάννη μαζί με τους Μπάτση, Καλούμενο και Αργυριάδη. Της δικής της καταδίκης σε θάνατο, που δεν εκτελέστηκε γιατί ήταν μωρομάνα. Και της κατοπινής περιπέτειας στις φυλακές ως την πρωτοχρονιά του 1964. Ξαναπιάστηκε τον Απρίλη του 67 και αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας ύστερα από ένα χρόνο και κάτι, λόγω σοβαρής ασθένειας. Από το Κίρκεντζε κοντά στην Σμύρνη το 1920 στον Πειραιά και στην Κοκκινιά και από εκεί στην ΟΚΝΕ, στο ΚΚΕ, στον παράνομο Ριζοσπάστη και μετά στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ στην Αθήνα στις δύσκολες μετεμφυλιακές ημέρες ως την σύλληψη της τον Δεκέμβρη του 50, η Έλλη Παππά υπήρξε μέλος της μεγάλης γενιάς της Αντίστασης και της εφόδου του κομμουνιστικού κινήματος. Ανήσυχο πνεύμα, αγωνίστρια που δεν λύγισε στην απομόνωση και μπροστά στον κίνδυνο της εκτέλεσης , διανοούμενη , και παρά τις πιέσεις για διάφορων ειδών προσαρμογές , ανυπότακτη και ελεύθερη στην σκέψη. Προϊόν μιας ιδιαίτερης εποχής αλλά και της ισχυρής απήχησης των ιδεών και της πάλης των κομμουνιστών και του ΚΚΕ σε αυτήν την γενιά. Σε μια περίοδο που το κομμουνιστικό κίνημα έπλαθε αληθινούς αγωνιστές , ενέπνεε την ολοκληρωτική στράτευση και αυτοθυσία και συντάραζε συθέμελα τα θεμέλια και της νέο-ελληνικής κοινωνίας. Όλα αυτά – και παρά τις κατοπινές αποστάσεις που πήρε η Ελλη Παππά- σε πλήρη αντίθεση με όσα συνέβησαν μετά με τους λεγόμενους ανανεωτές και ευπροσάρμοστους.

Ο «Αθέατος Κόσμος» κάνοντας μια θεματική παρέκβαση, θέλησε με αυτό το σημείωμα να αποχαιρετήσει την Ελλη Παππά, που έφυγε για πάντα στις 27 του περασμένου Οκτώβρη. Όχι μόνο σαν ένα σύμβολο μιας παλιότερης ηρωικής εποχής αλλά και σαν έναν άνθρωπο με ανήσυχο πνεύμα ως το τέλος , ακόμη και αν οι ανησυχίες αρκετές φορές οδηγούσαν σε συμπεράσματα που μας έβρισκαν ολοκληρωτικά αντίθετους.

* Η Έλλη Παππά τάφηκε , μαζί με την οστεοθήκη του Νίκου Μπελογιάννη, σύμφωνα με επιθυμία της, με πολιτική τελετή, στο Γ’ Νεκροταφείο της Νίκαιας το Σάββατο 31 του Οκτώβρη. Ο τίτλος του κειμένου είναι η τελευταία φράση του προλόγου « Η ώρα του αποχαιρετισμού» από το βιβλίο « Αποχαιρετισμός στον αιώνα μου» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το 2005.

Ξένια Σιμόνοβα-Κίεβο. Ιστορίες . ..με άμμο

«Παρατηρούσα τις γυναίκες που περπατούσαν στον δρόμο και κινούνταν σαν χορεύτριες. Βαδίζουν με χάρη και έχουν ωραία κορμοστασιά. Πολλές είναι πανέμορφες. Μεγάλο μέρος των δεινών που έχει υποστεί αυτός ο λαός οφείλεται στο γεγονός ότι η γη τους είναι εύφορη και γόνιμη, οπότε πολλοί κατακτητές την έχουν βάλει κατά καιρούς στο μάτι. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν καταστραφεί ολοσχερώς από τη Νέα Υόρκη ως το Κάνσας, θα είχαμε περίπου την έκταση της καταστροφής που υπέστη η Ουκρανία. Αν είχαν σκοτωθεί έξι εκατομμύρια άνθρωποι, μη συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτών, δηλαδή το 15% του πληθυσμού, θα παίρναμε μια ιδέα για τις απώλειες των Ουκρανών.

Αν συνυπολογίσουμε τους στρατιώτες, οι απώλειες είναι πολύ μεγαλύτερες, ωστόσο έχουν σκοτωθεί έξι εκατομμύρια από τα σαράντα πέντε εκατομμύρια των αμάχων. Υπάρχουν ορυχεία που δεν θ’ ανοίξουν ποτέ, γιατί οι Γερμανοί έχουν ρίξει χιλιάδες πτώματα στους αεραγωγούς. Τα εξαρτήματα όλων των μηχανημάτων στην Ουκρανία έχουν καταστραφεί ή αφαιρεθεί, οπότε, μέχρι να φτιαχτούν καινούργια, τα πάντα γίνονται με τα χέρια. Τα συνεργεία είναι υποχρεωμένα να σηκώνουν την κάθε πέτρα και το κάθε τούβλο της ερειπωμένης πόλης και να τα κουβαλάνε με τα χέρια, γιατί δεν υπάρχουν μπουλντόζες. Επίσης, ταυτόχρονα με την ανοικοδόμηση, η Ουκρανία πρέπει να παράγει τρόφιμα, γιατί είναι ο μεγάλος σιτοβολώνας του έθνους. (...) Διασχίσαμε το γκρεμισμένο και κατεστραμμένο κέντρο της πόλης και περάσαμε από τη γωνιά όπου κρέμασαν τους Γερμανούς σαδιστές μετά τον πόλεμο.»

Η περιγραφή ανήκει στον Τζον Στάινμπεκ που μαζί με τον φωτογράφο Ρόμπερτ Κάπα ταξίδεψαν στην Σοβιετική Ένωση το 1947. Από εκείνο το ταξίδι προέρχεται το «Ρωσικό Ημερολόγιο» του μεγάλου αμερικάνου συγγραφέα και το κομμάτι αφορά την επίσκεψη στο Κίεβο. Συμπτωματικά το βιβλίο κυκλοφόρησε τις τελευταίες ημέρες στην Ελλάδα από το εκδοτικό του Κέδρου, αποτελώντας εκτός των άλλων και μια απάντηση γιατί προξένησε τόσο συγκίνηση στους Ουκρανούς η νεαρή Ξένια Σιμόνοβα.

Η εικοσιτετράχρονη Ουκρανή από την Κριμαία, έγινε γρήγορα γνωστή σε όλο τον κόσμο, όταν παρουσίασε σε οκτώ λεπτά περίπου την περιπέτεια της χώρας και των ανθρώπων της, την περίοδο της Γερμανική εισβολής και κατοχής, ζωγραφίζοντας με τα δάκτυλα της και με εκπληκτικό τρόπο, εικόνες με υλικό την άμμο. Κέρδισε έναν διαγωνισμό ταλέντων στην ουκρανική τηλεόραση και πήρε ένα αξιοσέβαστο ποσό, που όπως είπε η ίδια, ένα μέρος του, θα διαθέσει για ένα άρρωστο παιδί στην γειτονιά της.

Όπως έγραψε εύστοχα η Μαριάννα Τζιαντζή στην Καθημερινή, «…με δάκρυα στα μάτια παρακολουθούσε το κοινό στο στούντιο την πρόοδο του έργου, το ξετύλιγμα της ιστορίας ενός ερωτευμένου ζευγαριού στα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο ειδυλλιακός έναστρος ουρανός γίνεται μια κόλαση φωτιάς, καθώς τα γερμανικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν τη χώρα, μια χαμογελαστή κοπέλα μεταμορφώνεται σε μαντιλοφορεμένη γριά που θρηνεί, ένα μωρό γεννιέται μες στον πόλεμο, ένα μνημείο των πεσόντων, το πρόσωπο ενός Ουκρανού στρατιώτη πίσω από το τζάμι όπου έχει κολλήσει το μουτράκι του το παιδί. Είναι ο πατέρας που επιστρέφει, το φάντασμα του πατέρα ή ο Άγνωστος Στρατιώτης; «Θα είσαι πάντα κοντά μας», γράφει η Ξένια πάνω στην τελευταία εικόνα.

Στο βασίλειο του λάιφ στάιλ και της χαζοχαρούμενης αφασίας, μια πολύ όμορφη νέα γυναίκα με αέρινες κινήσεις μιλάει, σε μια παγκόσμια γλώσσα, για τα μεγάλα ζητήματα: τον έρωτα, τον θάνατο, την απώλεια, την ελπίδα, τον πόλεμο και την ειρήνη»

Θα προσθέταμε επίσης πως η συγκίνηση που προκάλεσε η Ξένια Σιμόνοβα, ζωγραφίζοντας, εκτός των άλλων, το μνημείο του Άγνωστου Σοβιετικού Στρατιώτη με το αστέρι στην κορυφή δεν είναι άσχετη με την σημερινή κατάσταση στην χώρα. Και αποτελεί μια ηχηρή απάντηση σε όσους θεωρούν πως οι λαοί της διαλυμένης πια Σοβιετικής Ένωσης έπαθαν μαζική αμνησία η αρνήθηκαν οριστικά το σχετικά πρόσφατο παρελθόν τους.

* Το βίντεο με την δημιουργία της Ξένιας στο Youtube έχει δεχθεί ήδη πάνω από πέντε εκατομμύρια επισκέψεις, στην διεύθυνση http://www.youtube.com/watch?v=518XP8prwZo. Ο «Αθέατος Κόσμος» που επιστρέφει στις σελίδες αυτής της εφημερίδας, ύστερα από μια περίοδο σιωπής, συστήνει στους αναγνώστες του ανεπιφύλακτα να το αναζητήσουν και να το δουν. Το κομμάτι από το βιβλίο του Στάινμπεκ είναι δανεισμένο από την προδημοσίευση που έκανε η Καθημερινή την περασμένη Κυριακή

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, Θεσσαλονίκη. Εικόνες από τον αληθινό κόσμο

Ανοίγει τις πύλες του το 11o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Aπό την Παρασκευή 13 Μάρτη και για δέκα ημέρες θα προβληθούν δεκάδες ταινίες ενταγμένες στις γνωστές θεματικές, όπως οι Μικρές Αφηγήσεις, η Καταγραφή της Μνήμης, Κοινωνία και Περιβάλλον, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Οψεις του Κόσμου, Πορτρέτα κ.λπ. Ειδικό αφιέρωμα φέτος υπάρχει για την Αφρική, με ταινίες αφρικανών δημιουργών. Στην Καταγραφή της Μνήμης ξεχωρίζει η ταινία της Αλίντας Δημητρίου,Η ζωή στους βράχους, (παρουσίαση της ταινίας), που παρουσιάζεται σε άλλη στήλη της εφημερίδας. Στην ίδια θεματική επίσης περιλαμβάνεται η ταινία του Φώτου Λαμπρινού, Καπετάν Κεμάλ, ο σύντροφος, δηλαδή το πορτρέτο του Μιχρί Μπελί, ενός Τούρκου 92 χρονών του οποίου η βιογραφία συνδέεται με σημαντικές στιγμές του 20ού αιώνα αλλά και με την Ελλάδα. Η ταινία εξετάζει πώς ένας Τούρκος, ο οποίος μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο (1919-1922) υπήρξε ένθερμος εθνικιστής και φανατικός εχθρός των Ελλήνων, αποφασίζει, το 1947, να μεταβεί παράνομα στα ελληνικά βουνά για να πολεμήσει στον ελληνικό εμφύλιο στο πλευρό των ελλήνων ανταρτών και το Άλλος δρόμος δεν υπήρχε του Σταύρου Ψυλλάκη για τους οκτώ τελευταίους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού στην Κρήτη.

Στις Οψεις του Κόσμου τα παιδιά έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Γιώργος Αυγερόπουλος με την ταινία Zeru-Zeru, τα φαντάσματα για την τραγική μοίρα των παιδιών-αλμπίνο στην Τανζανία, ένα θέμα που μελλοντικά και η στήλη σκοπεύει να παρουσιάσει, Τα παιδιά των ορυχείων, του Ροδρίγο Βάσκες, στην περιοχή Γιαγιάγουα της Βολιβίας, τη συγκινητική ταινία από το Βαρανάσι της Ινδίας για Τα παιδιά της Πυράς, του Ρατζές Σ. Τζάλα, και τη σκληρή ζωή των φτωχών παιδιών στους δρόμους του Ουλάν Μπατόρ στη Μογγολία με την ταινία του Ιάπωνα Τάρο Τακαχάσι, Τα παιδιά των φρεατίων και που και για αυτό το θέμα συγκέντρωνε υλικό ο Αθέατος Κόσμος και χαίρεται που θα γίνει γνωστό και με εικόνες.

Στην ενότητα Κοινωνία και Περιβάλλον ξεχωρίζει το Αργό Πετρέλαιο του Τζο Μπέρλιντζερ, για τη μόλυνση περιοχών του Αμαζονίου από τις πολυεθνικές, το Για τη Νάπολη του Ρόμπερτ Α. Ρούσο, μια εσωτερική ματιά στη μεγαλούπολη του ιταλικού Νότου, και η ταινία Αλλος Πλανήτης, του Φέρεντς Μολντοβάνιι.

Και τις δέκα ταινίες, σχεδόν, για την Αφρική και από την Αφρική αξίζει να δει κανείς. Ενδεικτικά τους Ηρωες της Παραγκούπολης, για την Κιμπέρα της Κένυα, των Πίτερ Μουρίμι, Ντέιβιντ Γκοφ, τα Θύματα του πλούτου μας, του Καλ Τουρέ, και το Βαρκελώνη ή θάνατος, του Ιντρίσα Γκιρό, για τα σαθρά καΐκια που σαλπάρουν από τα προάστια του Ντακάρ για την Ευρώπη, φορτωμένα νέους απελπισμένους Αφρικανούς. Εκτός από την Αφρική, στο Φεστιβάλ έχουν προγραμματιστεί αφιερώματα για το αυστριακό και το μεξικάνικο ντοκιμαντέρ, καθώς και αφιέρωμα στον Φώτο Λαμπρινό.

* Το πρόγραμμα των προβολών βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://tdf.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=6&page=776, ενώ η ταινία της Αλίντας Δημητρίου -που η στήλη δεν κρύβει πως έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση- θα προβληθεί δύο φορές. Τη Δευτέρα 16 Μάρτη στις 20.30, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας στο Ολύμπιον, και την Κυριακή 22 Μάρτη στις 15.30, σε αίθουσα του ΙΕΚ Ακμή.

Φαβέλα Baixa Sapaterro-Ρίο. Ενας Αλέξης … που τον έλεγαν Μαθέους

Την Πέμπτη το πρωί , στις 4 του περασμένου Δεκέμβρη, λίγο πριν τις οκτώ ο οκτάχρονος Μαθέους Καρβάλιο Ροντρίγκεζ με ένα ρεάλ σφιγμένο στο χέρι, ξεκίνησε να βγει από το σπίτι του, στην οδό Ολιβέιρα, αριθμός οκτώ, στην φαβέλα Baixa Sapaterro, στο συγκρότημα Μare, για να τρέξει μέχρι το διπλανό φούρνο με σκοπό να αγοράσει ψωμί. Στο κατώφλι ακριβώς το σπιτιού, τον βρήκε μια σφαίρα στον αυχένα. Στο άκουσμα του πυροβολισμού η μητέρα και οι γείτονες που έτρεξαν σχεδόν αμέσως, είδαν τον μικρό στηριγμένο στην μια πλευρά της πόρτας να είναι πλημμυρισμένος στα αίματα , άψυχος και το ματωμένο ρεάλ ακόμη στην παλάμη του, στην οποία το κρατούσε σφιχτά μέχρι την τελευταία στιγμή. Τον Μαθέους , δεν προστάτεψε ούτε ο θεός, στον οποίο η πολυμελής οικογένεια πιστεύει βαθιά , σε σημείο να παραχωρήσει το μικρό σπίτι για τις συγκεντρώσεις της ευαγγελικής κοινότητας στην γειτονιά. Την επόμενη ημέρα , μέσα σε θρήνους και οργισμένες κραυγές πολλοί γείτονες, φίλοι και συγγενείς του Μαθέους , όλοι φαβελάδος , τον κήδεψαν στο κοιμητήριο του Sao Francisco Xavier στο Caju. Ο πατέρας του μικρού, δίπλα στην κρύπτη , έβαλε μια δερμάτινη μπάλα ποδοσφαίρου , το αγαπημένο παιγνίδι του Μαθέους.

Η σφαίρα που σκότωσε τον μικρό, βγήκε από όπλο αστυνομικού όπως ισχυρίζονται όλοι οι μάρτυρες. Εκείνη την ώρα στην περιοχή επιχειρούσε μια μονάδα της 22^ης ομάδας της στρατιωτικής αστυνομίας, και μόνο οι εκπρόσωποι των αρχών κάνουν πως αμφιβάλλουν πως ο μικρός σκοτώθηκε από αστυνομικούς, διατάσσοντας , δήθεν έρευνες για να διαπιστωθούν οι ακριβείς συνθήκες του περιστατικού. Ταυτόχρονα άφησαν υπαινιγμούς για την συμπεριφορά του μικρού, δημιουργώντας έτσι και την εναλλακτική εκδοχή , σε περίπτωση που αποδειχθεί, χωρίς την θέληση τους, πως τον μικρό σκότωσε πράγματι αστυνομικός. Στο άκουσμα της δολοφονίας εκατοντάδες φαβελάδος βγήκαν στους δρόμους , επιτέθηκαν σε αστυνομικά αυτοκίνητα και έριξαν αυτοσχέδιες βόμβες πετρελαίου σε αστυνομικούς και κρατικά κτίρια, ενώ ορισμένοι ανεπιτυχώς προσπάθησαν να διακόψουν την κυκλοφορία στην Αβενίντα Μπραζίλ.

Η δολοφονία του μικρού Μαθέους συνέπεσε με τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα, όταν δύο ημέρες αργότερα ένας αστυνομικός στο κέντρο της Αθήνας σκότωσε τον δεκαπεντάχρονο Αλέξη Γρηγορόπουλο. Αρκετοί στην Βραζιλία μοιραία συνέκριναν τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν στις δύο περιπτώσεις και διαπίστωσαν με θλίψη πως στην λατινοαμερικάνικη χώρα, η βιαιότητα της αστυνομίας αντιμετωπίζεται σαν μια συνηθισμένη κατάσταση. Και πράγματι τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά προς το χειρότερο. Η κυβέρνηση Λούλα έχει δώσει το πράσινο φως για μια άνευ προηγούμενου αστυνομική επιθετικότητα στις φαβέλες , με αποτέλεσμα οι δολοφονίες , οι βασανισμοί και οι συλλήψεις να είναι καθημερινό φαινόμενο και οι επιχειρήσεις για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας να βάφονται από αίμα αθώων η να μετατρέπονται σε πολεμικές μάχες δυσανάλογες με το επίπεδο της παραβατικότητας. Μιας παραβατικότητα βεβαίως που συντηρεί, αναπαράγει και διευρύνει η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης που τα έχει κάνει «πλακάκια» με το μεγάλο κεφάλαιο και την βραζιλιάνικη ολιγαρχία. Μιας κυβέρνησης που την συνόδευαν πολλές προσδοκίες από τους φτωχούς Βραζιλιάνους και είχε υποστηριχθεί με θέρμη από την διεθνή σοσιαλδημοκρατία και τμήματα της επίσημης και ανεπίσημης αριστεράς , ειδικά αυτής που δρα στα πλαίσια των λεγόμενων Κοινωνικών Φόρουμ. Μια κυβέρνηση οποία μάλιστα συνεχίζει να υποστηρίζει την διοργάνωση τους, όπως η τελευταία στο Μπελέμ, για να φτιασιδώνει το σκληρό πρόσωπο της.

* Η παρακίνηση για να επανέλθει η στήλη στις δολοφονίες μικρών παιδιών στην Βραζιλία ήταν οι σοκαριστικές φωτογραφίες του Naldinho Lourenηo, που δημοσιευτηκαν στην ιστοσελίδα www.vivafavela.com.br, στην διεύθυνση http://www.vivafavela.com.br/publique/cgi/public/cgilua.exe/web/templates/htm/principal/view_rev_0013.htm?infoid=46049&user=reader&editionsectionid=13, και τραβήχτηκαν λίγα μόνο λεπτά μετά την δολοφονία του Μαθέους.

Ιταλία - Λαμπεντούσα. Κραυγή για ελευθερία ή βόλτα για μια μπύρα;

Με έκταση εικοσιένα τετραγωνικά χιλιόμετρα η Λαμπεντούσα, αν και αποτελεί γεωλογική προέκταση της αφρικάνικης ηπείρου, είναι το νοτιότερο άκρο της Ιταλίας, πιο νότια ακόμη και από την Τύνιδα και το Αλγέρι. Νοτιοδυτικά της Σικελίας σε απόσταση διακοσίων χιλιομέτρων περίπου, απέχει από τις ακτές της Τυνησίας μόλις εκατόν δέκα χιλιόμετρα, κατέχοντας μια στρατηγική θέση στο στενό θαλάσσιο πέρασμα και γι’ αυτό, γνωστή από την εποχή του Στράβωνα, κυριεύτηκε πολλές φορές για στρατιωτικούς λόγους. Μόλις πριν μερικά χρόνια οι Αμερικάνοι διατηρούσαν στρατιωτική βάση ενώ ακόμα υπάρχουν εκεί νατοϊκές εγκαταστάσεις.

Τα τελευταία χρόνια το νησί, εξαιτίας της θέσης του, αποτελεί τον πρώτο, και για τους πιο πολλούς τον τελευταίο προορισμό για χιλιάδες απελπισμένους Αφρικανούς που επιχειρούν φορτωμένοι σε καΐκια και βάρκες να ταξιδέψουν προς την Ευρώπη. Μόνο μέσα στο 2008, οι αρχές στο νησί κατέγραψαν τριάντα δύο χιλιάδες παράνομους μετανάστες που αποβιβάστηκαν στις ακτές, αριθμός σχεδόν διπλάσιος από αυτόν το 2007. Πολλοί μιλάνε για μια χρονιά έκρηξης των μετακινήσεων από την νότια όχθη της Μεσογείου προς την Ευρώπη. Οι περισσότεροι πρόσφυγες από την εξαθλιωμένη υπό-σαχάρια Αφρική, την Αιθιοπία το Νταρφούρ και τα πολεμικά μέτωπα της Σομαλίας, πληρώνουν υπέρογκα ποσά στους δουλεμπόρους για επιβιβαστούν συνήθως σε ακυβέρνητα πλοιάρια, τα οποία συχνά παρασύρουν στον πνιγμό πολλούς από αυτούς. Μαζί τους και πολλοί Αλγερινοί και Τυνήσιοι, οι λεγόμενοι harragas, δηλαδή οι άνθρωποι που αψηφούν τις απαγορεύσεις και καίνε τα χαρτιά τους για να μην αναγνωρίζεται η χώρα καταγωγής και έτσι να δυσκολεύεται η απέλαση από τις Ευρωπαϊκές χώρες.

Στο νησί οι ιταλικές αρχές δημιούργησαν ένα λεγόμενο κέντρο φιλοξενίας, στην πραγματικότητα ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο στοιβάζονται περίπου δυο χιλιάδες ψυχές αυτόν τον καιρό, σε απάνθρωπες συνθήκες και με όρους εγκλεισμού. Οι εγκαταστάσεις του στρατοπέδου όμως, που παλιότερα χρησιμοποιούνταν από το ιταλικό ναυτικό, μόλις και επιτρέπουν την υποφερτή διαβίωση όχι πάνω από οκτακοσίων ανθρώπων. Πρόσφατα η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι αποφάσισε να ιδρύσει και νέο κέντρο κράτησης στην Λαμπεντούσα, με στόχο από εδώ και πέρα να κρατά όλους όσους φτάνουν, στο νησί και να μην τους προωθεί σε άλλα κέντρα κράτησης στην ηπειρωτική Ιταλία. Ταυτόχρονα συνεχίζει τις πιέσεις προς τα βόρειο-αφρικάνικα κράτη να δεχθούν τις επαναπροωθήσεις προτείνοντας να χρηματοδοτήσει κέντρα κράτησης στην επικράτειά τους.

Η κατάσταση στην Λαμπεντούσα ήρθε πάλι στο προσκήνιο πρόσφατα, ύστερα από μια μαζική απόδραση από το στρατόπεδο εκατοντάδων μεταναστών που πραγματοποίησαν μια οργισμένη διαδήλωση στην πόλη ζητώντας την ελευθερία τους για να μετακινηθούν προς τον Βορρά αλλά και να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης. Οι ντόπιοι κάτοικοι του νησιού τους καλοδέχτηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης, τους μοίρασαν φαγητό και τους παραχώρησαν σε ορισμένες περιπτώσεις τουαλέτες για να κάνουν ένα ζεστό μπάνιο, ενώνοντας με αυτόν τον τρόπο την φωνή τους ενάντια στην πολιτική της κυβέρνησης στην Ρώμη. Αρκετοί ενώθηκαν με τους διαδηλωτές ενώ οι τελευταίοι φώναζαν επίμονα την λέξη «ελευθερία» και «ευχαριστούμε Λαμπεντούσα» για να ανταποδώσουν την αλληλεγγύη. Ο δήμαρχος μάλιστα, κατήγγειλε δημόσια τα σχέδια μετατροπής του νησιού σε ένα μεσογειακό Αλκατράζ για τους απελπισμένους παράνομους μετανάστες και πρόσφυγες και ζήτησε να μην ανοίξει το νέο κέντρο κράτησης στη δυτική άκρη του νησιού.

Υστερα από την μαζική απόδραση και διαδήλωση το Σάββατο 25 του Γενάρη, που ανάγκασε την κυβέρνηση να χαμηλώσει τους τόνους και να δηλώσει υποκριτικά πως δήθεν υπάρχει η δυνατότητα για ελεύθερη μετακίνηση στο νησί, οι αφρικανοί μετανάστες ξαναγύρισαν στο στρατόπεδο ειρηνικά. Το νησί όλο όμως, με τους παλιούς και νέους κατοίκους του συνεχίζει βρίσκεται σε αναβρασμό.

* Ηδη πριν τη μαζική έξοδο των μεταναστών από το κέντρο, στο νησί με απόφαση της δημαρχίας αλλά και μιας επιτροπής πολιτών που έχει συγκροτηθεί οργανώθηκαν κινητοποιήσεις ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης για το νέο κέντρο κράτησης, ενώ στις 27 του Γενάρη κηρύχθηκε γενική απεργία. Ο Μπερλουσκόνι για να διασκεδάσει την κατάσταση αναφορικά με τη μαζική αντίδραση των μεταναστών, ισχυρίστηκε πως αυτοί όπως συνηθίζουν πήγαν για να πιουν μια μπύρα στην πόλη, με τη διαφορά πως αυτήν τη φορά το κάνανε μαζικά!

Ανω Ηλιούπολη –Θεσσαλονίκη. Άλλο τριακόσια ευρώ και άλλο τριάντα εκατομμύρια

Το μεσημέρι του περασμένου Σαββάτου στο μεγάλο βενζινάδικο, στη συμβολή των οδών Ωραιοκάστρου και Περιφερειακής, στην Άνω Ηλιούπολη, στη δυτική έξοδο της Θεσσαλονίκης με κατεύθυνση την Εθνική Οδό για Αθήνα, τίποτε δεν μαρτυρούσε στον ανυποψίαστο περαστικό την τραγωδία που εκτυλίχτηκε λίγες μόνο ώρες πριν. Στο διπλανό, μάλιστα, μικρό σουβλατζίδικο, όπως κάθε τέτοια ώρα και ειδικά τα Σάββατα, πολλοί ήταν αυτοί που τέλειωναν μια ακόμη δύσκολη βδομάδα μόχθου για το μεροκάματο με μια ρετσίνα και συζήτηση για το βραδινό γεγονός σαν να ήταν κάτι που συνέβη αρκετά μακριά.

Ήταν περίπου τέσσερις τα ξημερώματα όταν –σύμφωνα με μαρτυρίες και την καταγραφή του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης- μια μαύρη BWM, σταμάτησε για ανεφοδιασμό. Ο υπάλληλος, ένας πενηντάχρονος Αλβανός μετανάστης- όταν τελείωσε τον εφοδιασμό και ζήτησε να πληρωθεί, διαπίστωσε πως οι πελάτες ήταν ληστές που με την απειλή πιστολιών του ζήτησαν τις εισπράξεις. Ο δύστυχος Αλβανός αντέδρασε (ποιος ξέρει κάτω από ποιες συνθήκες πίεσης και άγχους για τη δουλειά του και τις επιπτώσεις) και στην προσπάθεια του να πάει προς το κτίριο του βενζινάδικου, σωριάστηκε νεκρός με μια σφαίρα στο κεφάλι, από τους πισώπλατους πυροβολισμούς. Οι ληστές διέφυγαν στην νύχτα, ενώ οι αστυνομικοί βρήκαν στις τσέπες του υπάλληλου τις εισπράξεις για την υπεράσπιση των οποίων πλήρωσε με τη ζωή του. Δεν ήταν παραπάνω από τριακόσια ευρώ.

Ο θάνατος του εργαζόμενου στο βενζινάδικο πέρασε με λίγες γραμμές ή λιγοστά δευτερόλεπτα στον έντυπο και στον ηλεκτρονικό τύπο σαν κάτι το συνηθισμένο και σχετικά ασήμαντο και ξεχάστηκε σχεδόν αμέσως. Γίνανε οι συνηθισμένες αναφορές στην ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας και στην Θεσσαλονίκη, ενώ για τον νεκρό τίποτε περισσότερο. Δεν γράφτηκε ούτε καν το όνομά του παρά μόνο πως ήταν πατέρας δύο παιδιών και πως πρόσφατα είχε πεθάνει η γυναίκα του. Είχε έρθει από την Αλβανία για να βρει ένα καλύτερο αύριο. Στο χώρο της δολοφονίας ούτε καν οι κόκκινες κορδέλες της αστυνομίας ή ένα περιπολικό δεν μαρτυρούσαν για το τραγικό περιστατικό. Άλλωστε δεν υπήρχε τίποτε το ασαφές. Όλα ήταν καθαρά εξαρχής. Ούτε ο πρώτος ήταν ούτε και ο τελευταίος φτηνός εργάτης, συνήθως μετανάστης που χάνει τη ζωή του στην ώρα της δουλειάς από «ατύχημα» ή άλλου τύπου εγκληματική ενέργεια, σε μια περίοδο που τέτοια γεγονότα γίνονται όλο και πιο συχνά.

* Τις ίδιες ώρες όλη η χώρα παρακολουθούσε απευθείας σχεδόν την εξέλιξη της απαγωγής του μεγαλοεφοπλιστή Παναγόπουλου με νυχθημερόν κάμερες και ρεπόρτερ στημένους λίγο έξω από τη βίλα του στο Καβούρι. Μέχρι και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών προσέτρεξε με δηλώσεις συμπάθειας και συμπαράστασης στον δοκιμαζόμενο απαχθέντα από μια οργανωμένη σπείρα, που τον κράτησε για αρκετές ημέρες μέχρι να δοθούν τα λύτρα. Ένα από τα μεγάλα θέματα που απασχόλησαν τους καλούς δημοσιογράφους ήταν στο πώς θα δοθούν τα τριάντα –εν τέλει σύμφωνα με τις πληροφορίες – εκατομμύρια ευρώ στους απαγωγείς. Όχι στο πώς θα βρεθούν όμως. Γι’ αυτό δεν υπήρχε κανένα ερωτηματικό. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου του Παναγόπουλου, οι απαγωγείς του τον μεταχειρίστηκαν καλά και ευγενικά, αν και απέφυγε να μιλήσει με πιο θερμά λόγια, όπως είχε κάνει πριν λίγο καιρό ένας άλλος απαχθείς μεγαλοβιομήχανος από την Θεσσαλονίκη.

Ταρνάκ- κεντρική Γαλλία. Οι «τρομοκράτες» των τρένων και τα κοινωνικά τρένα της οργής!

Το γρανιτένιο οροπέδιο Millevaches, με έκταση πάνω από τρεις χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, ανήκει κυρίως στο διαμέρισμα της Correze, της περιφέρειας Λιμουζίν στην κεντροδυτική Γαλλία. Η δεύτερη πιο αραιοκατοικημένη περιφέρεια της Γαλλίας μετά την Κορσική, οφείλει την διαχρονική απομόνωση της στην έλλειψη εκτός των άλλων και βασικών οδικών αρτηριών που να την συνδέουν με την υπόλοιπη χώρα. Γεωργία και κτηνοτροφία είναι οι βασικές πηγές του εισοδήματος της ανθρώπινης δραστηριότητας, σε δύσκολες κλιματικές συνθήκες ειδικά τον χειμώνα, η παρουσία της οποίας φαίνεται να είναι αδιάλειπτη από τα παλαιολιθικά χρόνια. Το Ταρνάκ, ( από το κελτικό taro που σημαίνει πέρασμα) ένα μικρό χωριό στο κέντρο του οροπεδίου, σε ύψος επτακοσίων περίπου μέτρων έχει μια υπέρ-χιλιετή ιστορία, μιας και αναφέρεται σε γραπτές πηγές σχεδόν από τον ένατο αιώνα, και βρίσκεται μέσα σε πλούσια δάση οξιάς καστανιάς και πεύκων. Με 327 μόνιμους κάτοικους σύμφωνα με στοιχεία του 2007, το χωριό ξύπνησε άσχημα το πρωινό της 11^ης του περασμένου Νοέμβρη, όταν ελικόπτερα αποβίβασαν ειδικές ομάδες της αστυνομίας και της γαλλικής αντιτρομοκρατικής, πάνω από εκατό αστυνομικοί, οι οποίοι προχώρησαν στην σύλληψη μιας ομάδας εννέα νεαρών κατοίκων αφού πρώτα εισέβαλαν στο κοινόβιο στο οποίο ζούσαν.

Από το 2003, μια ομάδα νέων οικολόγων αναρχικών ακτιβιστών, με έντονη δράση στα κινήματα στα πανεπιστήμια και στις νεανικές διαδηλώσεις αλλά και σε διεθνείς δράσεις, με την έγκριση του αριστερού δήμαρχου, εγκαταστάθηκαν σε ένα κτήμα τεσσάρων στρεμμάτων με ένα σπίτι και ορισμένα βοηθητικά κτίρια στο χωριό. Άνοιξαν ένα παντοπωλείο και άρχισαν να φτιάχνουν την φάρμα Le Goutailloux, για την εκτροφή προβάτων και άλλων οικόσιτων, να βοηθάνε τους ηλικιωμένους του χωριού και να προσπαθούν να στήσουν μια εναλλακτική ομάδα συμβίωσης πέρα από το καπιταλιστικά πρότυπα. Σύμφωνα με την Μοντ, ο ιδρυτής της προσπάθειας Julien Coupat, ήταν μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Tiqqun , που έβγαινε για μια μικρή περίοδο στην Ιταλία κι ήταν επηρεασμένο από τους καταστασιακούς , έχει στενές σχέσεις με τον φιλόσοφο Giorgio Agamben , ενώ οι αστυνομικές αρχές τον υποψιάζονται και σαν συγγραφέα του βιβλίου Η Εξέγερση που έρχεται (εκδόσεις La Fabrique, 2007), έργο υπογραφόμενο από μια «Αόρατη Επιτροπή». Ακριβώς σε αυτό το σημείο πάτησαν οι δικαστικές διώξεις. Στο ότι συνέδεσαν τις αναφορές για ενέργειες σαμποτάζ δημόσιων μεταφορικών μέσων με το γεγονός πως στην ευρύτερη περιοχή καταγράφτηκαν προσπάθειες δολιοφθοράς στις σιδηροτροχιές των τρένων μεγάλης ταχύτητας στην γραμμή Παρίσι-Λιλ.

Αυτό έφτανε για να εξαπολυθεί το κύμα των συλλήψεων και κυρίως μια υποκινούμενη υστερία για την δήθεν σκληρή ομάδα τρομοκρατών που ετοίμαζαν μαζικές δολιοφθορές με στόχο την παράλυση των δημόσιων συγκοινωνιών! Δυο από τους εννιά που αντιμετωπίζουν βαριές κατηγορίες, βρίσκονται ακόμη στις φυλακές και οι υπόλοιποι είναι όμηροι μιας δύσκολης δικαστικής περιπέτειας με κατασκευασμένα και έωλα στοιχεία και απλές υποψίες. Στην Γαλλία αρκετοί είναι αυτοί που συνδέουν αυτήν την, φανερά και τεχνητά, φουσκωμένη υπόθεση με την συστηματική προσπάθεια αποτροπής που καταβάλει η Σαρκοζική κυβέρνηση ενάντια στις μαζικές νεανικές αντιδράσεις στις σκληρές και αυταρχικές πολιτικές. Σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης που μαθηματικά θα οδηγήσει σε σκληρές κοινωνικές συγκρούσεις το γαλλικό καθεστώς προσπαθεί να δημιουργήσει ένα διάχυτο φόβο για τους υποτιθέμενους αναρχικούς και ακροαριστερούς που ετοιμάζουν μια πανευρωπαϊκή ή πανεθνική εξέγερση και κατάλυση της δημοκρατίας και της τάξης μέσα από τρομοκρατικές ενέργειες! Ο τρόπος μάλιστα που αντιμετώπισε αυτά που έγιναν στην Ελλάδα καθώς και η γρήγορη αναδίπλωση στην επιχειρούμενη εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» έδειξαν πολύ καλά πως η κυβέρνηση Σαρκοζί φοβάται όχι βέβαια την «τρένο-τρομοκρατία» αλλά τον μαζικό ξεσηκωμό, τα αληθινά μεγάλα τρένα της οργής που έρχονται. Για την καθήλωση των οποίων είναι έτοιμη να φτιάξει «τρομοκράτες» από το τίποτε.

* Για τους εννιά του Ταρνάκ έχει ήδη υπάρξει μια διεθνής κινητοποίηση αλληλεγγύης με συλλογή υπογραφών, ανακοινώσεις συμπαράστασης κ.λπ.. Στην ιστοσελίδα http://www.mesopinions.com, μπορεί κανείς να δει και να υπογράψει το κείμενο συμπαράστασης καθώς και αυτούς που έχουν υπογράψει μέχρι τώρα η στην ηλεκτρονική διεύθυνση petition.tarnac@gmail.com. Για περισσότερες πληροφορίες στο http://wordpress.com/tag/tarnac-9/.

Σικάγο- ΗΠΑ. Η κατάληψη που ανακίνησε μνήμες

Ο Mairo Neira , είναι ένας από τριακόσιους περίπου εργάτες , Λατίνοι στην πλειοψηφία τους, που έχουν καταλάβει εδώ και μερικές ημέρες το κτίριο Coose Island , στο οποίο στεγάζεται η εταιρία Republic Windows & Doors στο Σικάγο. Οι ιδιοκτήτες ανακοίνωσαν ξαφνικά το κλείσιμο, δίνοντας μια προειδοποίηση μόνο τριών ημερών στους εργάτες και την Παρασκευή 5 του Δεκέμβρη διέκοψαν ολοκληρωτικά την λειτουργία της επιχείρησης. Επικαλούνται την σημαντική μείωση των πωλήσεων και το πάγωμα της δανειοδότησης από την Bank of America. Το εργοστάσιο , που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1965, έφτιαχνε πόρτες και παράθυρα κατοικιών από πλαστικό και έφτασε να απασχολεί μέχρι και επτακόσιους εργαζόμενους. Στην περίοδο του μεγάλου κατασκευαστικού μπουμ στις ΗΠΑ, η εταιρία έφτανε τα τριάντα εκατομμύρια δολάρια σε τζίρο. Ύστερα όμως από την απότομη μεγάλη πτώση, των τελευταίων δύο χρόνων οι πωλήσεις για το 2008, μόλις και έφτασαν- μέχρι το κλείσιμο - τα έξι εκατομμύρια δολάρια. Η εταιρία είναι μια από τις πολλές στον κλάδο που βρέθηκαν με πλεόνασμα παραγωγικού δυναμικού ενώ οι τράπεζες έσπευσαν να αποσύρουν την πιστωτική στήριξη.

Έτσι ο Mairo Neira, βρέθηκε από την μια στιγμή στην άλλη στον δρόμο, χωρίς καν να έχει τις εξήντα ημέρες προθεσμία που προβλέπει ο ομοσπονδιακός νόμος, για να βρει καινούρια δουλειά και την αντίστοιχη πληρωμή γι αυτό το διάστημα, ανασφάλιστος και με 3500 δολάρια χρωστούμενα από την επιχείρηση. Στην ίδια μοίρα και η πενήντα-πεντάχρονη, Blanca Funes , που ήταν για δεκατρία χρόνια στην εταιρία και τώρα κινδυνεύει να χάσει και το σπίτι της επειδή το αγόρασε με δάνειο που ακόμα αποπληρώνει. Τώρα οι εργαζόμενοι βρίσκονται μέσα στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, δίπλα στις σιωπηλές μηχανές αρνούμενοι να αποχωρήσουν. Έχουν σχηματίσει βάρδιες από πενήντα –εξήντα άτομα και υπερασπίζονται την κατάληψη, αντίδραση όχι πολύ συνηθισμένη στην μητρόπολη του καπιταλισμού τις τελευταίες δεκαετίες.

Η κατάληψη του εργοστασίου έκανε τον γύρο της πόλης και δημιούργησε ένα μεγάλο κύμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης. Το γεγονός φιλοξενήθηκε στις σελίδες εφημερίδων πανεθνικής κυκλοφορίας, αναγκάζοντας μέχρι και τον Ομπάμα ( ίσως επειδή υπήρξε και κυβερνήτης της πολιτείας) να αφιερώσει μερικές λέξεις συμπόνιας σε μια πρόσφατη συνέντευξη τύπου. Όπως συνήθως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις τόσο τα ΜΜΕ όσο και οι πολιτικοί προσπαθούν να τα ρίξουν όλα στις τράπεζες και στην σκληρότητα της πολιτικής τους για να αποφύγουν βαθύτερες σκέψεις και προβληματισμούς για την ρίζα του κακού. Όσο για την αστυνομία, δήλωσε πως παρακολουθεί στενά τα γεγονότα , χωρίς μέχρι τώρα τουλάχιστον να έχει επέμβει.

Το Σικάγο , το μεγάλο κέντρο στις μέσο-δυτικές πολιτείες, συνώνυμο της βιομηχανικής ανόδου της Αμερικής κουβαλά μεγάλη και βαριά ιστορία αναφορικά με το εργατικό κίνημα στις ΗΠΑ . Το κίνημα αλληλεγγύης στους εργάτες του κατειλημμένου εργοστάσιου θύμισε κάτι από τις ημέρες της δεκαετίας του Είκοσι, στα χρόνια της Μεγάλης Κρίσης αλλά και από εκείνες των άγριων ημερών του 1886 που κατέληξαν στην θυσία στην πλατεία Χαιμάρκετ. Πολλοί εργαζόμενοι , που διατηρούν ακόμη την δουλειά τους, καταλαβαίνουν πλέον πως γρήγορα έρχεται η σειρά τους και βλέπουν στους απολυμένους της εταιρίας το αύριο που παραμονεύει. Γι αυτό μαζί με τους ήδη πολλούς άνεργους της πόλης τρέχουν να βοηθήσουν υλικά και ηθικά τους καταληψίες.

* Σε μια συνέντευξη που παραχώρησαν αρκετοί εργαζόμενοι σε ανεξάρτητους δημοσιογράφους που τους επισκέφτηκαν, υπογράμμισαν πως ο αγώνας τους πρέπει να είναι η αρχή και να ακολουθήσουν και άλλοι στην χώρα. «Πρέπει να σηκώσουμε το κεφάλι και να ανοίξουμε τα μάτια μας» είπε ένας από αυτούς.

Τσονγκίνγκ, δυτική Κίνα. Η σκληρή ζωή στο στρατό μπανγκ-μπανγκ

Ο Peng Dongfu είναι τριάντα οκτώ χρονών και ζει μαζί με τη γυναίκα του σε ένα διαμέρισμα τριάντα μόλις τετραγωνικών, μαζί με άλλες τρεις οικογένειες, πολύ κοντά στον κεντρικό σταθμό των τρένων στα περίχωρα της Τσονγκίνγκ. Κατέληξε στην κινέζικη μεγαλούπολη στα 1997, αφού πρώτα δούλεψε για ένα χρόνο, απλήρωτος, σε ένα παράνομο ανθρακωρυχείο στην επαρχία Χουμπέι, ανατολικά της Τσονγκίνγκ. Ο Πενγκ είναι ένας από τα εκατομμύρια των νεαρών Κινέζων που ακολούθησαν αναγκαστικά τους δρόμους της εσωτερικής μετανάστευσης από την αγροτική ενδοχώρα προς τα αστικά κέντρα στα δυτικά και τα παράλια, με σκοπό την αναζήτηση δουλειάς. Αυτή η τερατώδης σε αριθμούς μετακίνηση πληθυσμού τις δύο τελευταίες δεκαετίες μεγάλωσε εντυπωσιακά πόλεις σαν την Τσονγκίνγκ, η οποία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη σε πληθυσμό πόλη στον κόσμο, με τριάντα ένα εκατομμύρια ανθρώπους στην ομώνυμη επαρχία, δεκατρία από τα οποία συνωστίζονται στο μητροπολιτικό κέντρο της. Στα μισά περίπου της μεγάλης πορείας των νερών του Γιανγκτσέ, η πόλη που από παλιά αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κόμβο και λιμάνι για τη δυτική Κίνα αναπτύχθηκε με ιλιγγιώδη ταχύτητα από τότε που αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο, μετά το χωρισμό της από την επαρχία Σινχουάν. Κτισμένη σε μια λοφώδη περιοχή, δεν επιτρέπει τη μαζική χρήση του ποδηλάτου, και γι’ αυτό, ειδικά εδώ, οι άνθρωποι-αχθοφόροι είναι πολύ χρήσιμοι ακόμη για τις μεταφορές.

Ο Peng Dongfu είναι ένας από τους εκατό και πλέον χιλιάδες αχθοφόρους της πόλης, μέλη του στρατού «μπανγκ-μπανγκ», δηλαδή των χωρίς ειδίκευση και την παραμικρή μόρφωση εργατών που με λίγες βέργες από μπαμπού (μπανγκ-μπανγκ στα κινέζικα) και νάιλον σχοινιά μεταφέρουν στους ώμους τους την καθημερινή εμπορική δραστηριότητα της Τσονγκίνγκ. Με δύο ευρώ μέση ημερήσια αμοιβή για δώδεκα ώρες κουβάλημα, τις πιο πολλές φορές με φορτία που ζυγίζουν πολύ περισσότερο από τα πενήντα πέντε κιλά που έχει σωματικό βάρος ο Πενγκ, η ζωή γι’ αυτόν και τη γυναίκα του, που δουλεύει σε μια καντίνα για εξήντα ευρώ το μήνα, είναι πολύ δύσκολη. Παρ’ ότι δουλεύει και τις επτά μέρες της εβδομάδας, με δυσκολία εξοικονομεί το νοίκι που ξεπερνά τα πενήντα ευρώ και καλύπτει τις ζωτικές ανάγκες του για φαγητό. Ο Πενγκ, παρά την κακή διατροφή, αντέχει ακόμη να τρέχει γρήγορα, φορτωμένος, στα στενά ανηφορικά σοκάκια, στη μεγάλη αγορά Chaotianmen και στους μόλους στις όχθες του ποταμού, όπου δένουν τα εμπορικά πλοία. Αφού δεν έχει παιδί και είναι υγιής, δεν χρειάστηκε μέχρι τώρα να ξοδέψει χρήματα για την εκπαίδευση και την περίθαλψη, που αποτελούν μεγάλο βραχνά για τους φτωχούς Κινέζους, μιας και χρειάζεται να πληρώνουν αδρά τις υπηρεσίες που άλλοτε ήταν δωρεάν. Ισως γι’ αυτό να θεωρεί τον εαυτό του λιγότερο δυστυχισμένο από τους περισσότερους εργάτες μέλη του στρατού μπανγκ-μπανγκ και αποφεύγει να παραπονιέται συχνά. Πολύ περισσότερο που δεν έχει να σκέφτεται, όπως πολλοί άλλοι, τα παιδιά και τις γυναίκες που άφησαν πίσω στα χωριά και που πρέπει κάθε τόσο να εξοικονομούν μερικά γιουάν για να τα στείλουν σε αυτούς.

* Τρέχοντας από τα ξημερώματα ως το βράδυ, ο Πενγκ δεν θα ήταν δυνατόν να μάθει πως σε μια πολύ μακρινή χώρα, που ο συνολικός πληθυσμός της είναι λιγότερος από αυτόν της μητροπολιτικής Τσονγκίνγκ, πιο καλοπληρωμένοι και με τεχνικά μέσα βοήθειας εργάτες που ασχολούνται με τις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων στα λιμάνια αντιδρούσαν μαζικά και οργισμένα και απαιτούσαν από μια κινέζικη μεγάλη εταιρεία να γυρίσει σπίτι της. Δεν είναι απίθανο μάλιστα και να ένιωθε και υπερηφάνεια από τις οικονομικές επιτυχίες της χώρας του. Στην πραγματικότητα, όμως, και η εταιρεία και το σημερινό κινέζικο καθεστώς είναι το ίδιο εχθρικοί και απειλητικοί τόσο γι’ αυτούς τους λευκούς εργάτες όσο και για τον άνθρωπο μπανγκ-μπανγκ, Peng Dongfu.

Ichocan –Βόρειο Περού. Το κορίτσι με την φωνή πουλιού

Το διοικητικό διαμέρισμα της Ichocan είναι ένα από τα επτά της επαρχίας του Σαν Μάρκος,που ανήκει στην ευρύτερη περιφέρεια της Cajamarca, στο βορειοανατολικό Περού, κοντά στα σύνορα με τον Ισημερινό. Στο μικρό ομώνυμο χωριό, που έδωσε το όνομά του στο γεωγραφικό διαμέρισμα, σφηνωμένο στις ψηλές πλαγιές των Ανδεων, τον περασμένο αιώνα, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του '20, γεννήθηκε ένα κορίτσι που, ώσπου να φτάσει στα δεκατρία χρόνια της, κατάφερε να γίνει θρύλος για τους Ιντιος που την άκουγαν εκστασιασμένοι κάθε φορά να τραγουδά στις τοπικές γιορτές στη γλώσσα κέτσουα τους θρησκευτικούς ύμνους και τα παραδοσιακά τραγούδια που κληρονόμησαν από τους Ινκας. Είναι άγνωστο αν από τότε, ή αργότερα, στην εκπληκτική καριέρα της, το μικρό κορίτσι πίστεψε πως ήταν απευθείας απόγονος του βασιλιά των Ινκας Αταχουάλπα, αλλά η λατρεία που συγκέντρωνε για τη φωνή της και την ομορφιά της ήταν αληθινά ανάλογη με αυτήν που απαιτούσαν οι παλιοί βασιλιάδες. Υπάρχουν πολλοί ακόμη που ισχυρίζονται πως όταν το μικρό κορίτσι έφυγε από το Ichocan, οι χωρικοί αντέδρασαν οργισμένα, θεωρώντας τη φυγή ύβρη στους θεούς, και ξέσπασαν σε θρήνους που αντιλαλούσαν για καιρό στα υψίπεδα των Ανδεων.

Η Zoila Augusta Emperatriz Chavarri del Castillo, που πρόσθεσε το όνομα του τελευταίου βασιλιά των Ινκας και δολοφονημένου ύπουλα από τους Ισπανούς, Αταχουάλπα, έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο στη δεκαετία του '50 και στις αρχές του '60 με το πιο αμερικάνικο όνομα Ιμα Σουμάκ, που στα κέτσουα θα πει «τόσο όμορφη!». Για να καταφέρει να ακολουθήσει το μέντορά της και αυτόν που την έφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες, το συνθέτη Moices Vivanco, τον παντρεύτηκε όταν εκείνος την ανακάλυψε σε ένα τοπικό φεστιβάλ. Με τον πρώτο δίσκο της, το 1950, κατακτά την Αμερική και ανοίγει ο δρόμος για μια λαμπρή καριέρα, που έφτασε στην αποθέωση όταν η Σουμάκ περιόδευσε στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στη Μόσχα, μάλιστα, δέκα χιλιάδες σοβιετικοί πολίτες στην Οπερα Τσαϊκόφσκι, με επικεφαλής τον Σοστακόβιτς και τον Χατσατουριάν, τη χειροκρότησαν με ενθουσιασμό. Εφτασαν μόλις πέντε προσωπικοί δίσκοι για να αναγνωριστεί η φωνή της, που κάλυπτε πέντε οκτάβες όταν έκανε τη φωνή των πουλιών, σαν ένα φαινόμενο που σπάνια εμφανίζεται στην ανθρώπινη ιστορία, ενώ η εξωτική ομορφιά της τονιζόταν ιδιαίτερα από τα πολύχρωμα κοστούμια και τις ενδυμασίες που επέλεγε στις εμφανίσεις της μπροστά σε κοινό.

Ακόμη και στη δεκαετία του '90, σε μια από τις λιγοστές εμφανίσεις της, η θεϊκή φωνή της παρέμεινε αναλλοίωτη. Η Σουμάκ, ύστερα από το χωρισμό της με τον άνθρωπο που την οδήγησε στην Αμερική και στην παγκόσμια αναγνώριση, πέρασε μια δύσκολη περίοδο στην αφάνεια και λίγες φορές επέλεξε να εμφανιστεί, με τελευταία δουλειά της το δίσκο «Miracles: Yma rocks!», όπου πειραματίστηκε με την ηλεκτρονική μουσική. Εζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της στη δυτική πλευρά του Λος Αντζελες, σιωπηλά και με αξιοπρέπεια.

* Στο μιντιακό κατακλυσμό των εκλογικών γεγονότων από τις ΗΠΑ, η είδηση του θανάτου της Ιμα Σουμάκ, το Σάββατο 1 του Νοέμβρη, σε ένα γηροκομείο της δυτικής αμερικάνικης μεγαλούπολης, πέρασε στα ψιλά, αν και όλες σχεδόν οι εφημερίδες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα έδωσαν έστω και λιγοστό χώρο για μια αναδρομή στους παλιούς διθυράμβους. Η θεματική παρέκκλιση της στήλης από τα συνηθισμένα οφείλεται σε μια έντονη παιδική ανάμνηση που οφειλόταν, τότε, όχι τόσο στην εντυπωσιακή φωνή της αλλά στην εξωτική, εντυπωσιακή εμφάνισή της στο εξώφυλλο ενός δίσκου 45 στροφών, με τα έντονα χρώματα που τόνιζαν την ομορφιά της. Για τους αναγνώστες της στήλης προτείνεται ανεπιφύλακτα μια επίσκεψη στην προσωπική ιστοσελίδα www.yma-sumac.com και η αναζήτηση κάποιου από τα λίγα cd που κυκλοφορούν με τα τραγούδια της.