Βουκουρέστι, Ρουμανία Η Μακαρένα …χορεύει ακόμα!

Μακαρένα 2001

Γεννημένη στα 1986, η Βιολέτα Ρόσου, ήταν δεν ήταν δεκαπέντε χρόνων, όταν η εικόνα της έγινε γνωστή και η περιπέτεια της είχε συγκινήσει. Άθελα της υπήρξε πρωταγωνίστρια στο ντοκιμαντέρ για τα παιδιά που ζούσαν στα τούνελ του μετρό στο Βουκουρέστι της αμερικανίδας Εντέτ Μπέλτζμπεργκ (Children Underground, 2001). Η Βιολέτα που τα χαμίνια την φώναζαν Μακαρένα, επειδή σε κάθε ευκαιρία τραγουδούσε και χόρευε στον γνωστό ρυθμό, τριγυρνούσε στους δρόμους ενώ το βράδυ έβρισκε καταφύγιο στο σύστημα του υπόγειου τραίνου της ρουμάνικης πρωτεύουσας. Εθισμένη στο αουρολάκ, όπως ονομάζουν στην Ρουμανία, όλα τα είδη φτηνών εισπνεόμενων ναρκωτικών που προέρχονται από κόλλες, χρώματα βαφής, βερνίκια η βενζίνη ήταν ένα από τα πέντε παιδιά του δρόμου τα οποία, η σκηνοθέτης ακολούθησε για ένα χρόνο σχεδόν, καταγράφοντας την σκληρή ζωής τους. Πριν το ντοκιμαντέρ, μερικά ρεπορτάζ σε δυτικές εφημερίδες, στις αρχές της δεκαετίας του Ενενήντα, σαν τον Ιντιπέντεντ και τον Γκάρντιαν, έκαναν για πρώτη φορά γνωστή την ζωή των παιδιών-ποντικών στο υπόγειο Βουκουρέστι. Άλλοτε στο μετρό και άλλοτε στις σήραγγες του δικτύου θέρμανσης.

Τα χρόνια πέρασαν και το ενδιαφέρον για τα παιδιά του δρόμου στην Ρουμανία, ατόνησε. Το ντοκιμαντέρ όμως, με τις σκληρές αληθινές σκηνές του, συγκλόνιζε κάθε φορά που προβάλλονταν. Κάποια στιγμή φτιάχτηκε στο φέισμπουκ μια δημόσια ομάδα με σκοπό την αναζήτηση της Μακαρένα (www.facebook.com/groups/170625613045771). Ενάμισι χρόνο μετά, τον Νοέμβρη του 2013 μια χρήστης έγραψε πως ανακάλυψε την Μακαρένα. Έχει εγκαταλείψει τα υπόγεια αλλά συνεχίζει να ζει στους δρόμους, έχοντας στέκια σημεία γύρω από την πλατεία Βικτωρίας. Πηγαίνει για φαγητό και μπάνιο στις εγκαταστάσεις μιας χριστιανικής οργάνωσης, συνεχίζει και παίρνει ναρκωτικά και της αρέσει να αυτοσυστήνεται σαν Μάικλ Τζάκσον κάνοντας χορευτικές φιγούρες σαν αυτόν. Συνεχίζει όμως να είναι ζωντανή και αρκετές στιγμές χαρούμενη. Η Μακαρένα στάθηκε τυχερή. Άλλα παιδιά δεν πρόλαβαν να μεγαλώσουν. Πεθαίνουν νωρίς εξαιτίας των ναρκωτικών, των μολυσματικών ασθενειών και των κακουχιών.

Μακαρένα 2014

Ακριβώς απέναντι από την επιβλητική είσοδο του σιδηροδρομικού σταθμού του Βορρά ένα ανοικτό τσιμεντένιο άνοιγμα οδηγεί στο υπόγειο Βουκουρέστι. Στο δίκτυο των υπονόμων και στο σύστημα μεταφοράς αερίου. Εκεί συνεχίζει να υπάρχει μια ολόκληρη πόλη, στην οποία κατοικούν κυρίως νέοι άνθρωποι, άνεργοι, ναρκομανείς και καταδιωγμένοι. Τον περασμένο Μάη, το αγγλικό Τσάνελ 4, μπήκε στην υπόγεια πόλη και κατέγραψε συγκλονιστικές εικόνες (www.channel4.com/news/romania-tunnels-bucharest-orphans-photo). Ενα στα τρία παιδιά στην χώρα ζει σε συνθήκες ακραίας ένδειας η κινδυνεύει άμεσα να βρεθεί σε αυτήν την κατάσταση. Παιδιά ογδόντα χιλιάδων οικογενειών μεγαλώνουν με συγγενείς, σε ιδρύματα η μόνα τους επειδή και οι δυο γονείς αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν. Η χώρα που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι από τις φτωχότερες στην ήπειρο. Το ποσοστό της απόλυτης φτώχειας, ύστερα από την κορύφωση του 2000, κινείται σταθερά στα επίπεδα του Ενενήντα. Όλα αυτά τα χρόνια η κοινωνική πόλωση μεγάλωσε και οι ανισότητες διευρύνθηκαν σε πρωτοφανή επίπεδα. Η Ρουμανία υπήρξε για χρόνια επικεφαλής της παιδικής φτώχειας στον “αναπτυγμένο” κόσμο με ποσοστό πάνω από 30%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γιούνισεφ για το 2014 τα πρωτεία τα πήρε η Ελλάδα

Η προσφιλής ερμηνεία των δυτικών μέσων αλλά και του σημερινού ρουμανικού καθεστώτος για την δυστυχία των παιδιών του δρόμου, είναι πως γιαυτήν ευθύνεται η περίοδος Τσαουσέσκου. Συγκεκριμένα η απαγόρευση των αμβλώσεων και η πολιτική ενθάρρυνσης των γεννήσεων από την δεκαετία του Εξήντα. Κάνουν πως ξεχνούν ότι τα φαινόμενα ακραίας φτώχειας, της διάλυσης των κοινωνικών δομών και του κύματος της μετανάστευσης πήραν τεράστιες διαστάσεις από την δεκαετία του Ενενήντα και μετά. Ανεξάρτητα από το πως κανείς αξιολογεί το καθεστώς του ανύπαρκτου σοσιαλισμού της παντοκρατορίας του Τσαουσέσκου δεν μπορεί παρά να εξοργιστεί από το γεγονός πως εικοσιτέσσερα χρόνια αφότου ανατράπηκε συνεχίζουν να του αποδίδουν όλα τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα. Όταν είναι πασίγνωστο ότι η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων συνέβη αφότου η χώρα μπήκε στην λεγόμενη περίοδο μετάβασης στον καπιταλισμό, δηλαδή σε μια μόνιμη κατάσταση κοινωνικού μεσαίωνα, βίαιης οπισθοδρόμησης και κοινωνικής διάλυσης.

Η στήλη συμπλήρωσε δέκα χρόνια παρουσίας. Ήταν Σεπτέμβρης του 2004, όταν ένα ρεπορτάζ της Γκλέντα Κούπερ στο BBC, έδωσε την ιδέα και πληροφορίες για το πρώτο κείμενο με θέμα τα παιδιά των υπονόμων στην Ρουμανία. Τόσο αυτό όσο και τα υπόλοιπα κείμενα που ακολούθησαν είναι αναρτημένα στο διαδίκτυο και μπορεί εύκολα κανείς να ακολουθήσει αυτήν την θεματική διαδρομή. Δέκα χρόνια μετά, διαλέξαμε να γυρίσουμε στην αρχή και με έκπληξη διαπιστώσαμε πως και άλλοι άγνωστοι σε εμάς, έψαχναν να βρούνε ένα κορίτσι εκείνων των χρόνων που ζούσε κάτω από την γη, σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, στην αυγή του 21ου αιώνα… Ακριβώς τις αθέατες στους πολλούς εικόνες του νέου αιώνα που ανέτειλε θέλαμε να περιγράψουμε ξεκινώντας την στήλη. Να παρουσιάσουμε την δυστυχία αλλά και την αντίσταση, ταξιδεύοντας στον κόσμο και εν τέλει χωρίς να το καταλάβουμε πήγαμε πολύ μακριά. Σε όσους μας ενθάρρυναν λέγοντας καλά λόγια, μας πρότειναν θέματα η συνεχίζουν να μας βοηθάνε στην διαδικτυακή παρουσία, οφείλεται, κυρίως, η πεισματική προσπάθεια να είμαστε, όσο γίνεται συνεπείς στο δεκαπενθήμερο ραντεβού της Σημαίας.