Τι σχέση μπορεί να έχει ένας ήρωας της πολωνικής και της αμερικάνικης ανεξαρτησίας, ο οποίος υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των φτωχών αγροτών ενάντια στους φεουδάρχες, των Εβραίων, των μαύρων δούλων στην Αμερική, ακόμη και των ινδιάνων και υπήρξε πηγή έμπνευσης μέχρι και για τον Ιούλιο Βερν, με τους σύγχρονους πολεμοκάπηλους συμμάχους στο ΝΑΤΟ; Για τις κυβερνήσεις της Πολωνίας και των ΗΠΑ που θέλουν να δώσουν ηθική διάσταση και ιστορική αίγλη στην στενή συνεργασία τους πολύ μεγάλη! Γι αυτό το περασμένο Μάρτιο, ο αμερικάνικος στρατός εγκαινίασε στο Πόζναν την πρώτη μόνιμη βάση του σε χώρα της ανατολικής Ευρώπης δίνοντας σε αυτήν το όνομα του Ταντέους Κοστσιούσκο.
Γεννημένος το 1746 στα χρόνια παρακμής της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, σε περιοχή που σήμερα ανήκει στην Λευκορωσία, σε μια οικογένεια ευγενών, είχε για μητρική γλώσσα τα πολωνικά. Αντί για μια σίγουρη αριστοκρατική ζωή αποφάσισε να σπουδάσει και ταξίδεψε στην Γαλλία όπου ήρθε σε επαφή με τις ιδέες των διαφωτιστών και των ριζοσπαστών δημοκρατών. Με τις πρώτες επιτυχίες της αμερικάνικης επανάστασης ταξίδεψε στον Νέο Κόσμο και πήρε μέρος στον αγώνα της. Διέπρεψε στον σχεδιασμό αμυντικών οχυρώσεων πολεμώντας δίπλα στον Βιενιαμίν Φραγκλίνο και συνεργαζόμενος με τον Ουάσιγκτον και τον Τζέφερσον. Αναδείχθηκε σε φημισμένο αρχιμηχανικό του στρατού. Οι Αμερικανοί του απένειμαν τον τίτλο του ταξίαρχου, τον θεωρούν πατέρα του έθνους τους ενώ ο Τζέφερσον τον χαρακτήρισε σαν τον πιο αγνό γιο της ελευθερίας. Αν και το Κογκρέσο του παραχώρησε υπηκοότητα και μια σεβαστή περιουσία ο Κοστσιούσκο επέστρεψε στην πατρίδα του και συμμετείχε στον αγώνα της Πολωνο-Λιθουανικής αντίστασης και στο δημοκρατικό μεταρρυθμιστικό κίνημα ενάντια σε Ρώσους, Πρώσους και Πολωνούς ευγενείς. Πολέμησε ενάντια στην εισβολή που διέταξε η αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β’, ηγήθηκε της εξέγερσης του 1794 στην Κρακοβία ενάντια στους Ρώσους, τραυματίστηκε, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Παρά το γεγονός πως ο χαρακτήρας της εξέγερσης ήταν λαϊκός, δημοκρατικός και πολυεθνικός, σε πλήρη αντιπαράθεση με τους φεουδάρχες, τους συμβιβασμένους ευγενείς και την καθολική εκκλησία, οι οποίοι δεν ήθελαν να ακούσουν για κατάργηση της δουλοπαροικίας, ο Κοστσιούσκο στο διάβα των χρόνων όπως γίνεται συνήθως, αναγορεύτηκε ως εθνικός -αποστειρωμένος κοινωνικά - ήρωας όλων των Πολωνών.
Αποτελούμενο από 13 στρατιωτικούς και 140 πολιτικούς υπαλλήλους το προσωπικό της αμερικάνικης βάσης θα συντονίζει την παρουσία 20.000 και πλέον Αμερικανών στρατιωτών που βρίσκονται στην Πολωνία. Αριθμός πρωτοφανής, αποτέλεσμα των νέων σχεδίων της Ουάσιγκτον μετά την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία. Η τελευταία επίδρασε καταλυτικά στην αναβάθμιση του στρατιωτικό-πολιτικού ρόλου της Πολωνίας η οποία μετατράπηκε σχεδόν από τις πρώτες ημέρες, βασική πύλη εισόδου της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο, χώρος φιλοξενίας των προσφύγων και πρωταγωνίστρια σε φιλοπόλεμες διακηρύξεις. Το πολωνικό καθεστώς χρόνια τώρα αντιτάχθηκε ενεργά στην ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας και πολέμησε σκληρά τα προγράμματα των ανατιναγμένων πλέον αγωγών φυσικού αερίου στην Βαλτική. Ύστερα από το ξέσπασμα του πολέμου βρέθηκε χωρίς τον παραμικρό δισταγμό στην πρώτη γραμμή του αντιρωσικού μετώπου σε πλήρη συντονισμό με τον άξονα Ουάσιγκτον -Λονδίνου ενώ συνεχίζει να ασκεί κριτική για ατολμία στην Γερμανία και την Γαλλία και πιέζει, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για μεγαλύτερη πολεμική δέσμευση της. Τελευταία σε μια σειρά πρωτοβουλιών της Βαρσοβίας που ρίχνουν λάδι στην φωτιά, η απόφαση να δώσει πολεμικά αεροσκάφη στους Ουκρανούς.
Μιεντζιμόζε! Έτσι αποκαλείται στα πολωνικά το Intermarium, μια γεωπολιτική μεγάλη ιδέα η οποία κυριάρχησε στα χρόνια της στρατιωτικο-φασιστικής εξουσίας του Γιόζεφ Πιλσούντσκι στην περίοδο του μεσοπόλεμου. Βασισμένη στο ένδοξο παρελθόν της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας η ιδέα θεωρήθηκε από τον πολωνικό αντιδραστικό εθνικισμό ως η απάντηση στις πιέσεις που δέχονταν ιστορικά από τους Ρώσους και τους Γερμανούς. Προέβλεπε την συνένωση Πολωνών, Ουκρανών και των Λιθουανών σε ενιαίο κράτος που θα εκτείνονταν από τα παράλια της Βαλτικής ως την Μαύρη Θάλασσα με την ηγεμονία των Πολωνών εθνικιστών. Εξελίχθηκε σε μια αντιδραστική τυχοδιωκτική χίμαιρα η οποία συντρίφτηκε με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου και ύστερα από την αντιφασιστική νίκη μπήκε στο μουσείο της ιστορίας, δυστυχώς όμως μόνο προσωρινά. Τα τελευταία χρόνια η ιδέα του Intermarium ξαναβγήκε στο προσκήνιο είτε ως συνεργασία ενταγμένη στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών) είτε ως αυτοτελές σχέδιο του πολωνικού αντιδραστικού εθνικισμού με την υποδαύλιση των ΗΠΑ σε αντιπαράθεση με το Βερολίνο και φυσικά την Μόσχα. Ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι μιλώντας για την αμερικάνικη πολιτική στην ευρασιατική σκακιέρα πριν από αρκετά χρόνια, είχε επισημάνει την στενή σχέση ανάμεσα στην Πολωνία και στην Ουκρανία, θεωρώντας πως αν δεχθεί επίθεση η δεύτερη θα ενισχυθεί αντικειμενικά η σημασία της πρώτης. Δεν αποτελεί μόνο καπρίτσιο της ιστορίας πως ο πρέσβης των ΗΠΑ που μίλησε στα εγκαίνια της αμερικάνικης βάσης στο Πόζναν ήταν ο γιος του Μπρζεζίνσκι, Μαρκ!
Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία και ο παρατεινόμενος καταστροφικός πόλεμος άνοιξε τον ασκό του Αιόλου αναζωπυρώνοντας παλιές αντιθέσεις και αντιδραστικές φιλοδοξίες τις οποίες χειρίζονται επιδέξια οι ιμπεριαλιστές, ιδιαίτερα σε αυτήν την φάση οι Αμερικανοί. Στην περίπτωση της Πολωνίας είναι ολοφάνερο πως το παιγνίδι που παίζει η Ουάσιγκτον (αλλά και το Λονδίνο) έχει πολλές διαστάσεις. Ενισχύουν την αντιρώσικη θέση της χώρας καθιστώντας την προχωρημένο ανατολικό φυλάκιο του ΝΑΤΟ, την ίδια στιγμή που την αξιοποιούν ως μέσο πίεσης στην Γερμανία. Το Ιntermarium προσφέρεται ως υπόσχεση στον εθνικιστικό τυχοδιωκτισμό των Πολωνών, ως απειλή στους Γερμανούς και σφήνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ως απελπισμένη εναλλακτική στους Ουκρανούς μπροστά στο ενδεχόμενο διαμελισμού της χώρας τους. Αν και θα αποδειχθεί και πάλι πως αποτελεί μια χίμαιρα μιας και βασίζεται στον εθνικισμό και τον ιμπεριαλισμό, μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμβάλλει στην παραπέρα αποσταθεροποίηση και την ενίσχυση των πολεμικών κινδύνων. Σίγουρα όμως βρίσκεται σε πλήρη διάσταση με το αληθινό πνεύμα και τις ιδέες του Ταντέους Κοστσιούσκο, ο οποίος στον καιρό του πάλεψε ενάντια σε όλες τις απολυταρχίες και δεν διάλεξε αυτοκρατορική αυλή στην οποία να γίνει υποτελής και υποχείριο της!
Πηγές και προτάσεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ μια αμερικάνικη ανάλυση για το Ιntermarium στον 21ο αιώνα www.iwp.edu/articles/2020/12/23/intermarium-in-the-21st-century και μια αποκαλυπτική συζήτηση του Πολωνού ΥΠΕξ με δημοσιογράφο με θέμα τις αμερικανοπολωνικές σχέσεις www.csis.org/analysis/poland-and-war-ukraine-conversation-zbigniew-rau-polands-minister-foreign-affairs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου