Ματακεσκουίντλα, Γουατεμάλα Ο σιωπηλός πόλεμος των εξορυκτικών πολυεθνικών

Το τραγικό τέλος της μικρής Μαριλίν Τοπάσιο Ρεινόσο Πατσέκο είχε σχεδόν όλες τις προδιαγραφές ώστε να γίνει μια από εκείνες τις προσωπικές ιστορίες που κυνηγούν καθημερινά τα λεγόμενα διεθνή μέσα ενημέρωσης για να συγκινήσουν το πλατύ δυτικό κοινό. Η δεκαεξάχρονη ζούσε σε μια αγροτική περιοχή μιας φτωχής χώρας όπως είναι η Γουατεμάλα. Ήταν κοινωνικά δραστήρια, συμμετείχε στην ζωή της κοινότητας και επικεφαλής της τοπικής νεανικής οργάνωσης που αγωνίζεται με μη βίαια μέσα, ενάντια σε μια εξορυκτική πολυεθνική η οποία κτίζει ένα εργοστάσιο παραγωγής ασημιού. Έγραφε ποιήματα και έπαιζε όμορφα τραγούδια στην κιθάρα. Είχε λογαριασμό στο φέισμπουκ με πολλούς φίλους, ήταν όμορφη και πολύ αγαπητή στους συνομηλίκους της . Επιστρέφοντας στο σπίτι της, μαζί με τον πατέρα της , πυροβολήθηκε από αγνώστους. Η ίδια ξεψύχησε στο νοσοκομείο ενώ ο Αλεχάντερ Ρεινόσο ακόμη χαροπαλεύει στην εντατική. Στην πόλη της , την Ματακεσκουίντλα και σε όλη την επαρχία της Χαλάπα και στην γειτονική Σάντα Ρόσα στην νοτιοανατολική Γουατεμάλα, η δολοφονία συγκλόνισε, παρά το γεγονός πως στην χώρα η αξία της ζωής βρίσκεται πολύ χαμηλά. Η Γουατεμάλα βασανίζεται εδώ και δεκαετίες από την εκτεταμένη εγκληματικότητα και την δράση των συμμοριών και οι δολοφονίες είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Αυτός όμως δεν είναι ο λόγος που τα δυτικά μέσα αγνόησαν το γεγονός το οποίο μόλις και πέρασε στα ψιλά μερικών εξειδικευμένων ειδησεογραφικών σελίδων.

Μελίγια, βορειοδυτική Αφρική Ο ματωμένος φράκτης και το μαζικό σάλτο

Η Μελίγια υπήρξε μια από τις πρώτες κατακτήσεις της μακραίωνης ισπανικής αποικιοκρατικής ιστορίας. Στις 17 του Σεπτέμβρη του 1497, πέντε χιλιάδες στρατιώτες με επικεφαλής τον Πέδρο ντε Εστοπινάν, πολιόρκησαν την πόλη και ύστερα από λίγες μέρες την κατέλαβαν. Από τότε, αν και ισπανικά στρατεύματα χρειάστηκε πολλές φορές να την υπερασπιστούν από τις επιθέσεις κυρίως των Αράβων και ειδικά των φυλών που κατοικούν στο σημερινό Μαρόκο, συνέχισε να βρίσκεται στην κυριαρχία της Μαδρίτης για πάνω από πεντακόσια χρόνια. Από εδώ ξεκίνησαν οι πρώτες εκδηλώσεις των φασιστών πραξικοπηματιών το 1936 ενάντια στην νόμιμη κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, οι δεξιοί του Λαϊκού κόμματος είναι σταθερά πλειοψηφία και το μοναδικό άγαλμα του Φράνκο σε όλη την Ισπανία μένει ακόμη ορθό. Σήμερα, ο θύλακας των δώδεκα τετραγωνικών χιλιόμετρων στην μεσογειακή ακτή και των ογδόντα τεσσάρων χιλιάδων κατοίκων, αποτελεί ένα από τα τελευταία υπολείμματα της παλιάς αποικιοκρατικής αίγλης. Τον κρατά πεισματικά το ισπανικό κράτος,παρά την απαίτηση των Μαροκινών να τους επιστραφεί μαζί με την Θέουτα, την δεύτερη ισπανική κτήση στα εδάφη της βορειοδυτικής Αφρικής.

Κεντάκι, ΗΠΑ Παιδική εργασία στις καπνοφυτείες

Στην βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, στην Ουάσινγκτον, στην συλλογή της εθνικής επιτροπής για την παιδική εργασία, το πιο εντυπωσιακό τμήμα είναι μια ενότητα περίπου πέντε χιλιάδων ασπρόμαυρων φωτογραφιών και αρνητικών. Με τον φωτογραφικό φακό του Λιούις Χάιν, απεικονίζεται η αθλιότητα της ζωής των μικρών παιδιών που δούλευαν στις αρχές του εικοστού αιώνα στα αμερικάνικα εργοστάσια, ορυχεία, αγροτικές φάρμες και αλλού. Η συλλογή ιδρύθηκε το 1904 και ο Χάιν, ψυχή της ερευνητικής προσπάθειας, αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του για να αποτυπώσει το διαδεδομένο φαινόμενο της παιδικής εργασίας στην χώρα, γυρνώντας ανάμεσα στα 1908 και στα 1924 σε πολλές αμερικάνικες πολιτείες και στους δρόμους των μεγαλουπόλεων. Μέσα στα άλμπουμ αυτής της συλλογής υπάρχει μια ομάδα φωτογραφιών από τα καπνοχώραφα στο Κεντάκι. Ο Χάιν αιχμαλώτισε εικόνες και κατέγραψε ονόματα μικρών παιδιών χωμένα μέσα στις φυτείες της ποικιλίας Βιρτζίνια να συλλέγουν τα γιγαντιαία φύλλα του φυτού. Πίστευε πως αποκαλύπτοντας το φαινόμενο σύντομα αυτό θα περάσει στην ιστορία προορισμένο να εκτίθεται μόνο σε μουσεία και βιβλιοθήκες. Προσπάθειες σαν αυτήν του διάσημου φωτογράφου δεν πήγαν στράφι. Παρά τις ισχυρές αντιδράσεις, το 1938 με νόμο τέθηκαν για πρώτη φορά όρια ηλικίας για την εργασία στις ΗΠΑ και μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο η κατάσταση άρχισε να καλυτερεύει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε όλη αυτήν την περίοδο στην άλλη πλευρά του πλανήτη το παράδειγμα της Σοβιετικής Ένωσης ασκούσε μεγάλη και ποικιλόμορφη επιρροή στην παγκόσμια εργατική τάξη και στους λαούς και πίεση στους κεφαλαιοκράτες και στις κυβερνήσεις τους. Το 1936 με το άρθρο 42 του νέου σοβιετικού συντάγματος απαγορεύτηκε η παιδική εργασία παρά μόνο αν πραγματοποιούνταν στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτά, τότε που η ανθρώπινη ιστορία προχωρούσε προς τα εμπρός και δεν έκανε πίσω ολοταχώς.

Σέρπα, Έβερεστ Θυμωμένο βουνό, οργισμένοι άνθρωποι

Ήταν λίγο πριν από τις επτά το πρωί της Παρασκευής 18 Απριλίου όταν ένας απότομος δυνατός θόρυβος δεν άφηνε καμιά αμφιβολία για το τι θα ακολουθούσε. Περίπου πεντακόσια μέτρα ψηλότερα από την κατασκήνωση βάσης που βρίσκεται στα 5.334 μέτρα ύψος, στη νοτιοανατολική πλαγιά του Έβερεστ, ένα τεράστιο τμήμα πάγου ξεκόλλησε. Στη γρήγορη κάθοδό του, όπως συνήθως συμβαίνει, παρέσυρε και άλλα κομμάτια, δημιουργώντας μια μεγάλη χιονοστιβάδα. Όταν όλα είχαν τελειώσει και στο βουνό επανήλθε η σιωπή, τριάντα άνθρωποι βρέθηκαν θαμμένοι στο πάγο. Από αυτούς, δεκατρείς ανασύρθηκαν νεκροί, τρεις αγνοούνται και άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά. Όλοι τους ήταν Νεπαλέζοι Σέρπα, που είχαν ξεκινήσει αχάραγα να δουλεύουν για να προετοιμάσουν τη διαδρομή των ορειβατών.

Ιτακεράου -Σάο Πάουλο Γήπεδα βαμμένα στο αίμα

 

Την Πέμπτη 12 του Ιούνη, στις πέντε το απόγευμα τοπική ώρα, στο στάδιο της Κορίνθιας γνωστό σαν Ιτακεράου, στο ανατολικό Σάο Πάουλο, θα ξεκινήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου. Στον εναρκτήριο αγώνα η Βραζιλία θα αναμετρηθεί με την Κροατία. Ο εικοσιτριάχρονος Φάμπιο Χάμιλτον ντα Κρουζ, που ονειρεύονταν πως θα είχε με ένα δωρεάν εισιτήριο μια καλή θέση, για να πανηγυρίσει την πρώτη νίκη των καριόκας, δεν θα είναι στις κερκίδες. Δουλεύοντας πυρετωδώς μαζί με μια μεγάλη ομάδα εργατών, για να συναρμολογήσουν ένα τμήμα των κινητών κερκίδων, έπεσε από ύψος δεκαπέντε μέτρων και σκοτώθηκε. Στο νοσοκομείο Σαντα Μαρσελίνα όπου διακομίστηκε, οι γιατροί δεν πρόλαβαν να τον χειρουργήσουν. Αρκέστηκαν να βεβαιώσουν τον θάνατό του εξαιτίας ενός σοβαρού τραύματος στο κεφάλι. Το τραγικό γεγονός συνέβη το πρωί του Σαββάτου, 29 του Μάρτη.

Εργοστάσιο Αρσεναλ, Κίεβο Μνημεία από το μέλλον

Συνήθως, σε σκληρές πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές, εκτός από τους ανθρώπους, την πληρώνουν και τα μνημεία. Άλλοτε δίκαια και άλλοτε άδικα. Ακόμη και εκείνα που είναι αθώα, δηλαδή δεν εκφράζουν καμιά πλευρά της σύγχρονης αντιπαράθεσης. Ταυτισμένα στα μάτια των περισσότερων με το καθεστώς, “τιμωρούνται” για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν για να χειραγωγηθούν οι λαοί μέσω της ιστορικής μνήμης. Κάτι ανάλογο συνέβη και στις τελευταίες ταραχές στο Κίεβο.

Konjuh Τούζλα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη Ανυπότακτο βουνό, εξεγερμένοι εργάτες

 

Το εργοστάσιο επίπλων Konjuh στην Ζιβινίτσε υπήρξε για δεκαετίες ο βασιλιάς του κλάδου στην Γιουγκοσλαβία, ελέγχοντας την εσωτερική αγορά και στέλνοντας προϊόντα στις πέντε ηπείρους. Στην σκιά του ομώνυμου βουνού από το οποίο δεν πήρε μόνο το όνομά του αλλά και εκατομμύρια κυβικά ξυλείας, το εργοστάσιο έχει ιστορία σχεδόν εκατόν τριάντα χρόνων! Όπως και άλλες βιομηχανικές μονάδες στην Τούζλα της Βοσνίας, ιδρύθηκε στα χρόνια που η περιοχή ήταν τμήμα της Αυστροουγγαρίας, το 1885, από Ούγγρους επιχειρηματίες. Από την δεκαετία του Εξήντα, γνώρισε την μεγάλη ακμή του, έγιναν σημαντικές επενδύσεις και δούλευαν σε αυτό περισσότεροι από πέντε χιλιάδες εργάτες με καλούς μισθούς, όχι μόνο για τα γιουγκοσλάβικα δεδομένα. Σε έκταση διακοσίων στρεμμάτων η επιπλοποιία είναι πλήρως καθετοποιημένη με πριονιστήριο, φούρνους και φινιριστήρια. Η φάμπρικα Konjuh ήταν ένας από τους μεγάλους εργοδότες στην Τούζλα, το σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της χώρας, στο οποίο είχαν συγκεντρωθεί μονάδες χημικών, ηλεκτρολογικών, παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα κλπ. Ακόμη και στα πρώτα χρόνια της υποτιθέμενης ανεξαρτησίας της Βοσνίας, το εργοστάσιο πετύχαινε να πουλάει όλη την παραγωγή του. Είχε καταφέρει να σωθεί και από τον τρίτο πόλεμο που «έζησε» στο διάβα ενός και πλέον αιώνα. Λίγο όμως μετά, άρχισαν τα προβλήματα.

Πνομ-Πενχ, Καμπότζη Οι φωνές της Veng Sreng

Το σκονισμένο βουλεβάρτο Veng Sreng, εκτείνεται σε μήκος έξι χιλιομέτρων περίπου, στα νοτιοδυτικά του ιστορικού κέντρου της Πνομ-Πενχ. Η λεωφόρος που αποτελεί μια από τις βασικές αρτηρίες για το αεροδρόμιο της καμποτζιανής πρωτεύουσας, είναι γεμάτη χαμηλά βιοτεχνικά κτίσματα και πρόχειρες εργατικές κατοικίες. Στην μέση της διαδρομής, η Veng Sreng, διασχίζει ένα συγκρότημα σαράντα κτιρίων που αποτελούν το Καναδικό βιομηχανικό πάρκο. Μια από τις γνωστές ειδικές οικονομικές ζώνες, στις οποίες το καθεστώς της χώρας φιλοξενεί χιλιάδες μεταποιητικές επιχειρήσεις που ελέγχονται από ξένες πολυεθνικές και οι οποίες ήρθαν από την δεκαετία του Ενενήντα, κυνηγώντας τα φτηνά μεροκάματα. Σε αντίθεση με αυτό που υποδηλώνει το όνομα του, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι νότιο-κορεατικών συμφερόντων. Υπολογίζονται σε δεκατρείς χιλιάδες οι εργαζόμενοι μέσα σε αυτό. Στις πύλες του στις αρχές της χρονιάς εκτυλίχθηκαν οι πιο σκληρές αιματηρές στιγμές της μεγάλης εργατικής απεργίας, της μεγαλύτερης όλων αυτών των χρόνων στα οποία η Καμπότζη εξελίχτηκε σε αγαπημένο προορισμό των πολυεθνικών και το εργατικό της δυναμικό θεωρούνταν, εκτός από πάμφθηνο, υπάκουο και φιλήσυχο.

Αλ Αρακίμπ, έρημος Νεγκέβ Το σχέδιο Prawer, η Νάκμπα των βεδουίνων

Το Αλ-Αρακίμπ, ένα μικρό χωριό βεδουίνων στην έρημο Νεγκέβ (Αλ Ναγκάμπ στα αραβικά), θα έπρεπε να ήταν καταχωρημένο στη λίστα Γκίνες αν δεν το εμπόδιζε η τακτική των συντακτών της να μην αναμιγνύονται σε επικίνδυνες πολιτικές υποθέσεις. Έχει κατεδαφιστεί και έχει ξαναφτιαχτεί σαράντα εννέα φορές χάρη σε δύο παράγοντες. Στη συστηματική προσπάθεια των ισραηλινών αρχών να διώξουν από εκεί τους τριακόσιους κατοίκους του και στο ότι, όπως όλοι σχεδόν οι καταυλισμοί των Βεδουίνων, είναι φτιαγμένο με ελαφριά υλικά, γεγονός που επιτρέπει το γρήγορο ξανακτίσιμό του.
Η τελευταία φορά που οι μπουλντόζες του στρατού ισοπέδωσαν τα σαράντα σπίτια του αλ- Αρακίμπ ήταν τον φετινό Απρίλη. Στη θέση του από το 2005 το Εβραϊκό Ταμείο για τη φύση σχεδιάζει να φυτέψει χιλιάδες δένδρα, δημιουργώντας το «δάσος των πρέσβεων» προς τιμή του διπλωματικού σώματος που είναι διαπιστευμένο στο Τελ Αβίβ. Μόνο το νεκροταφείο του χωριού στέκει ακόμη ανέπαφο, αποτελώντας πολλές φορές καταφύγιο για τα υπάρχοντα των ζωντανών, όταν εμφανίζονται οι μπουλντόζες. Η μεγάλη βεδουίνικη οικογένεια των αλ-Τούρι, που πλειοψηφεί στο χωριό, έχει θαμμένους τους προγόνους της σε αυτό από το 1907.

Λαμπεντούσα-Ιταλία Η κλειστή πύλη της Ευρώπης

Τα μνημεία στήνονται για να τιμήσουν γεγονότα του παρελθόντος, πρόσωπα του χθες, νίκες ή ανθρώπινες τραγωδίες που έγιναν στο διάβα του ιστορικού χρόνου. Στην Λαμπεντούσα, ένα μνημείο αποτελεί εξαίρεση. Στέκει εκεί σαν να προσμένει, με βεβαιότητα, γεγονότα που θα συμβούν στο μέλλον, δικαιώνει σχεδόν καθημερινά, με μακάβριο τρόπο, την ύπαρξή του. Στην ανατολική είσοδο του φυσικού κόλπου που οδηγεί στο λιμάνι του νησιού, στη νότια βραχώδη ακτή, σε ένα ύψωμα στην άκρη του αεροδιαδρόμου, στέκει μοναχικά η Πύλη της Ευρώπης. Ένα μνημείο από πυρίμαχο κεραμικό υλικό, ύψους πέντε μέτρων και πλάτους τριών, αφιερωμένο στους μετανάστες που έχασαν την ζωή τους, προσπαθώντας να φτάσουν στο νησί. Το έργο, που έχει την μορφή μιας τεράστιας ανοικτής πόρτας, φιλοτέχνησε ο γλύπτης και ζωγράφος Ντομένικο, Μίμο, Παλαντίνο και αποκαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2008, με δαπάνες μερικών φιλανθρωπικών οργανώσεων. Τα ξημερώματα της 3ης του φετινού Οκτώβρη, για μια ακόμη φορά, μια από τις πύλες της Ευρώπης ήταν ερμητικά κλειστή. Οχυρωμένη, με ισχυρά κύματα και με τυφλωμένα τα πανάκριβα ηλεκτρονικά μάτια και αυτιά της. Τριακόσιοι εξήντα έξι αφρικανοί μετανάστες, άνδρες και γυναίκες νεαρής ηλικίας και αρκετά παιδιά, προστέθηκαν στην λίστα των νεκρών που θυμίζει νυχθημερόν η σκιά του μνημείου.